Όταν τη δεκαετία του 1990 η Μαρία Καρδαρά (Mary Cardaras) έπιανε δουλειά ως δημοσιογράφος, εργαζόμενη στη Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών, στην παραγωγή ντοκιμαντέρ για κάποιο ορφανοτροφείο στη Γουατεμάλα, όπου κατέφευγαν άτεκνα ζευγάρια προκειμένου να υιοθετήσουν παιδί, είχε επιλέξει να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά στις επί μακρόν συζητήσεις με τους συναδέλφους της για το μέλλον αυτών των παιδιών, αλλά και το πώς ίσως θα αισθάνονταν για την υιοθεσία τους μεγαλώνοντας μακριά από τους βιολογικούς τους γονείς.
Ήταν εκείνη την περίοδο που η ίδια, ένα από τα περίπου 4000 παιδιά που υιοθετήθηκαν από την Ελλάδα στην Αμερική τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, είχε …βρει τοίχο στην προσπάθειά της να ξεδιαλύνει τη δική της ιστορία υιοθεσίας, αφού η αλληλογραφία (μέσω ταχυδρομείου καθώς το ίντερνετ ήταν ακόμα στα σπάργανα) με τη μητέρα της, με τη βοήθεια μεσαζόντων, δεν έφερε την πολυπόθητη γι’ αυτή συνάντηση με τον άνθρωπο που την έφερε στη ζωή.
«Προφανώς, πληγώθηκα πολύ και δεν ήμουν σε θέση να μπορέσω ν’ αντιμετωπίσω την απόρριψη. Έθαψα μέσα μου τα βαθύτερα συναισθήματά μου σχετικά με τις συνθήκες της γέννησής μου, την υιοθεσία μου και το πώς ένιωθα για το γεγονός ότι μεγάλωσα σε μια άλλη οικογένεια απ’ αυτή μέσα στην οποία γεννήθηκα», εξιστορεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρία Καρδαρά, η οποία ξανάπιασε την άκρη του νήματος στην αναζήτηση της ελληνικής της ταυτότητας αρκετά χρόνια αργότερα, όταν πέθαναν οι θετοί της γονείς κι ένιωσε ένα κενό στην ψυχή της. «Ένιωσα μια απέραντη μοναξιά», εξομολογείται.
Οι τρεις γυναίκες που την ενέπνευσαν και το βιβλίο από τα ίδια τα «χαμένα» παιδιά που ζητούν δικαίωση
Το ημερολόγιο έδειχνε 2018, όταν τελικά αποφάσισε να επανασυνδεθεί με την ελληνική της κληρονομιά, μέσω των μαθημάτων ελληνικής γλώσσας σε μια εκκλησία του Όκλαντ, στην Καλιφόρνια, όπου έμελλε να γνωρίσει την ξαδέλφη της Dena Polites Poulias. Η Dena είχε υιοθετηθεί, όπως και η ίδια, τη δεκαετία του ’50. Η ιστορία αυτής της γυναίκας συγκίνησε τη Μαρία Καρδαρά, που αποφάσισε να τη γράψει σε μια νουβέλα που κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τον τίτλο Ripped at the Root (Duyvil Publishers, 2021).
Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία, συνδέθηκε με δυο ακόμα γυναίκες που την έκαναν να ξαναβρεί τη δύναμη ν’ ασχοληθεί και πάλι με τη δική της ιστορία. Τα βήματα της ζωής της την οδήγησαν στον δρόμο της Gonda van Steen, συγγραφέα του βιβλίου «Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα. Υιοθεσίες στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου», (εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ), μιας σπουδαίας έρευνας που «ξεκλείδωσε» την ερμητικά κλεισμένη στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, υπόθεση των διεθνών υιοθεσιών από την Ελλάδα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τη δεκαετία του ’50 και μετά. Αλλά και της Gabrielle Glaser, το βιβλίο της οποίας «American Baby» τάραξε τα νερά στην Αμερική για τη «βιομηχανία των υιοθεσιών».
Ήταν αυτές οι τρεις γυναίκες – η καθεμιά με τον τρόπο της – που έκαναν τη Mary όχι απλώς να βγει μπροστά και ν’ αφηγηθεί τη δική της ιστορία αλλά και να δώσει φωνή σε άλλους ανθρώπους που, όπως και η ίδια, στερήθηκαν την ελληνική τους ταυτότητα, όταν προωθήθηκαν προς υιοθεσία στις Ηνωμένες Πολιτείες, και τώρα την αναζητούν διεκδικώντας την πίσω. Και το έκανε αυτό μέσα από το βιβλίο «Voices of the lost children of Greece-Oral Histories of Cold War International Adoption», που κυκλοφορεί ήδη από τις εκδόσεις «Anthem Press» στις ΗΠΑ, ενώ στα σκαριά βρίσκεται και η ελληνική έκδοση από τον ΠΟΤΑΜΟ.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που η ίδια έχει αφιερώσει στην Dena Pouias «η απίστευτη υιοθεσία της οποίας αποτέλεσε την πρώτη έμπνευση γι’ αυτή τη συλλογή», στην Gonda van Steen «…που μας βοηθά να βάλουμε σε σειρά τα κατακερματισμένα κομμάτια του παρελθόντος μας με φροντίδα, μεγάλη ευαισθησία, καλοσύνη και τρυφερότητα» και στην Gabrielle Glaser που με το γενναιόδωρο πνεύμα και την όμορφη γραφή της, έκανε τους υιοθετημένους «…να βρουν παρηγοριά στο γεγονός ότι δεν είναι μόνοι σε όλο αυτό».
Το «Voices of the lost children of Greece-Oral Histories of Cold War International Adoption», όπως εξηγεί η ίδια η Μαρία Καρδαρά, είναι «μια μοναδική συλλογή από μια ομάδα υιοθετημένων που σπάνια ακούγονται. Αυτοί οι υιοθετημένοι αντιπροσωπεύουν την πρώτη συστηματική εξαγωγή παιδιών, μαζικά, προς υιοθεσία. Το κοινό μας στοιχείο και αυτό που μας δένει είναι ότι μας εξήγαγαν συστηματικά από τη χώρα καταγωγής μας, την Ελλάδα, μετά από μια ταραχώδη περίοδο, δύο διαδοχικούς πολέμους, που άφησαν τη χώρα απελπισμένη και κατεστραμμένη. Είμαστε χιλιάδες που μας έστειλαν έξω από τη χώρα μας και μακριά από την πατρίδα μας. Τα δοκίμια αυτά δεν είναι παρά ένα μικρό δείγμα. Υπάρχουν εκατοντάδες άλλες ιστορίες».
Δεκατέσσερα από τα υιοθετημένα παιδιά της περιόδου εκείνης -όλοι ενήλικες με τη δική τους ξεχωριστή διαδρομή ο καθένας- μοιράζονται στο βιβλίο τη δική τους ιστορία. Μάλιστα, όπως τονίζει η κ. Καρδαρά, κάθε εμπειρία δεν μπορεί παρά να την αφηγηθεί ο ίδιος που τη βίωσε. Οι ιστορίες, άλλωστε, παρουσιάζονται με αυθεντικό τρόπο χωρίς να υπάρχουν ιδιαίτερες παρεμβάσεις από την ίδια στη διαδικασία της επιμέλειας.
Το βιβλίο απαντά σε μια σειρά από ερωτήματα, όπως: Ως υιοθετημένοι, τι τους συνέβη; Τι νιώθουν γι’ αυτό που συνέβη; Πώς νιώθει κανείς όταν τον/την υιοθετούν; Πώς η υιοθεσία έχει διαμορφώσει και επηρεάσει τη ζωή τους; Πώς ήταν οι ζωές τους; Ποια μαθήματα και ιδέες μπορούν να προσφέρουν σε άλλους υιοθετούμενους, θετούς γονείς, υποψήφιους θετούς γονείς και σε όλους όσοι εργάζονται για μια υιοθεσία ή γράφουν γι’ αυτό το θέμα (και μπορεί να είναι δικηγόροι, αιρετοί, ρεπόρτερ, κινηματογραφιστές, ακαδημαϊκοί, λειτουργοί κοινωνικών υπηρεσιών, ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ιστορικοί κ.ά.).
«Ο χρόνος τελειώνει… Ανοίξτε τα αρχεία»
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε, από ποιον προήρθαμε και ποιες ήταν οι συνθήκες των γεννήσεων και των πρώιμων ζωών μας είναι θεμελιώδες για την ψυχολογική υγεία και ευτυχία μας. Η αναγνώριση των ιστοριών μας βοηθά στην ολοκλήρωσή μας, μας βοηθά να κατανοήσουμε τη ζωή μας», εξηγεί η κ. Καρδαρά, υπογραμμίζοντας το τραύμα που πολλοί εκ των υιοθετημένων φέρουν και δεν είναι σίγουρο αν κάποτε μπορέσουν ν’ απαλλαγούν απ’ αυτό.
«Αν και το παρελθόν δεν μπορεί ν΄ αλλάξει, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα προς αποφυγή, ως μια μαθησιακή εμπειρία, για να διασφαλίσουμε ότι οι πρακτικές υιοθεσίας, από εδώ και πέρα, είναι ηθικές κι ανοιχτές, ότι οι βιολογικοί γονείς αντιμετωπίζονται με προσοχή κι ενσυναίσθηση. Και ότι κανείς δεν μπορεί να οικειοποιηθεί τη ζωή ενός παιδιού. Τα υιοθετημένα παιδιά έχουν παρελθόν και θα μεγαλώσουν ως ενήλικες που αξίζουν να μάθουν και να πουν τις ιστορίες τους ανοιχτά και με ειλικρίνεια», προσθέτει.
«Πολλοί από εμάς εξακολουθούμε να βιώνουμε τις επιπτώσεις του “ταξιδιού” μας προς την υιοθεσία, που ξεκίνησε όταν ήμασταν βρέφη ή μικρά παιδιά. Πολλοί έχουν βρει τις πρώτες τους οικογένειες. Άλλοι εξακολουθούν να ψάχνουν και, γι’ αυτούς, ο χρόνος τελειώνει», τονίζει με μια αγωνία καθόλα ρεαλιστική καθώς ο χρόνος είναι αδυσώπητος αντίπαλος σ’ αυτή τη μεγάλη μάχη αναζήτησης.
«Με αυτόν τον συλλογικό τόμο, ενισχύουμε τις Φωνές των Χαμένων Παιδιών της Ελλάδας, που στην πραγματικότητα δεν είναι πλέον χαμένα. Αυτός ο τόμος χρησιμεύει ως απόδειξη αυτού του γεγονότος», αναφέρει χαρακτηριστικά η Μαρία Καρδαρά.
«Στην περίπτωση των ελληνικής καταγωγής υιοθετημένων ο χρόνος τελειώνει. Γερνάμε. Πολλοί έχουν πεθάνει. Πολλοί από τους γονείς μας έχουν πεθάνει. Ο χρόνος είναι ουσιαστικός για το άνοιγμα των αρχείων γέννησης, την εύρεση πρωτότυπων πιστοποιητικών γέννησης, αρχείων βάπτισης και εγγράφων υιοθεσίας», καταλήγει, εκφράζοντας το συλλογικό αίτημα των ανθρώπων αυτών για επιστροφή της ελληνικής τους ταυτότητας, αυτής που δεν αποποιήθηκαν οι ίδιοι αλλά τη στερήθηκαν παρά τη θέλησή τους…
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
