Είναι μία από τις πιο συνηθισμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται σε μικρά παιδιά. Να προσπαθούν δηλαδή να τραβήξουν την προσοχή της μαμάς ή του μπαμπά τους με τον οποιοδήποτε τρόπο. Κάποιες φορές μπορεί να είναι κάπως χαριτωμένο, κάποιες φορές ωστόσο χρειάζεται την προσοχή σου ως γονέας, αφού μπορεί να φτάνει στην υπερβολή. Πώς θα ξεχωρίσεις αυτή τη συμπεριφορά και το σημαντικότερο πώς θα την αντιμετωπίσεις;
Γιατί θέλει να τραβήξει την προσοχή σου
Το παιδί ξεκινά να υιοθετεί μία συμπεριφορά που αναζητά την προσοχή της μαμάς ή του μπαμπά του όταν θέλει να λάβει περισσότερη φροντίδα από εκείνη που ήδη του παρέχεται. Είναι σαν μία μορφή συναισθηματικής εξάρτησης από τους γονείς του. Τι μπορεί να θέλει να κερδίσει; Μία ματιά, ένα μπράβο, ένα χάδι, μία αγκαλιά, λίγη στοργή. Όταν το παιδί αισθάνεται όμως πως δεν λαμβάνει την προσοχή που επιθυμεί ό,τι και να κάνει, ενδέχεται μελλοντικά να υιοθετήσει μία πιο τοξική συμπεριφορά προς τους γονείς του. Για παράδειγμα, ενδέχεται να παρουσιάσει ναρκισσιστική συμπεριφορά ή διαταραχή ιστριονικής προσωπικότητας, δηλαδή κραυγαλέα, δραματική, ευέξαπτη και υπερδραστήρια συμπεριφορά με σκοπό την προσέλκυση της προσοχής των γονιών του.
Τι μπορεί να προκαλέσει αυτή τη συμπεριφορά
Όταν τα παιδιά ξεκινούν να αναζητούν περισσότερη προσοχή από τους γονείς τους, αυτομάτως σημαίνει πως επιθυμούν να έχουν μεγαλύτερη σύνδεση μαζί τους. Η θεωρία προσκόλλησης του ψυχίατρου John Bowlby και της αναπτυξιακής ψυχολόγου Mary Ainsworth υποστηρίζει πως τα μωρά γεννιούνται με μια έμφυτη επιθυμία να δημιουργήσουν δεσμούς προσκόλλησης με τους φροντιστές τους, αφού έτσι νιώθουν πως θα εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Αυτή η συμπεριφορά για αναζήτηση προσοχής μοιάζει ακριβώς με εκείνη που έχουν τα βρέφη. Ένα μωρό μπορεί να κλαίει, να γκρινιάζει, να ταράζεται ή να κινείται προς τη μαμά ή τον μπαμπά του επειδή αναζητά εγγύτητα.
Όταν το μωρό δέχεται μία θετική ανταπόκριση σε αυτή την ανάγκη του είναι πιθανότερο να αναπτύξει μια ασφαλή προσκόλληση προς τους γονείς του, αφού ικανοποιούνται οι φυσιολογικές συναισθηματικές ανάγκες του. Συνεπώς, δεν είναι και τόσο πιθανό να εμφανίσει συμπεριφορά υπερβολικής προσκόλλησης στους γονείς του μελλοντικά. Τα παιδιά δηλαδή που έχουν αναπτύξει το αίσθημα της εμπιστοσύνης προς τους γονείς τους έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση και αναπτύσσουν ανεξαρτησία καθώς μεγαλώνουν.
Αντιθέτως, τα βρέφη των οποίων οι συναισθηματικές ανάγκες δεν ικανοποιούνται ήδη από το πρώτο στάδιο της ζωής τους είναι πιο πιθανό να αναζητούν επίμονα την προσοχή και τη συνεχή επιβεβαίωση από τους γονείς τους μελλοντικά. Τείνουν μάλιστα να έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και να βασίζονται κυρίως στην επιβεβαίωση τρίτων. Περισσότερη προσοχή για αυτά τα παιδιά σημαίνει καλύτερη σχέση με τους γονείς. Το πρόβλημα λοιπόν ξεκινά όταν αυτή η προσκόλληση του παιδιού στους γονείς ξεκινά να γίνεται ενοχλητική ή ακόμα και επικίνδυνη.
Ποια μπορεί να είναι τα συμπτώματα;
- Εκρήξεις θυμού για μικρά πράγματα.
- Γκρίνια ή κλάμα.
- Να ζητά βοήθεια για εργασίες ή δραστηριότητες που στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται.
- Αναζήτηση συμπάθειες ή επαίνου.
- Ψέματα ή τσακωμοί
- Να αφηγείται ιστορίες, λέγοντας υπερβολές.
- Να δείχνουν συνεχώς τα επιτεύγματά τους.
- Να λειτουργούν συνεχώς σαν κωμικοί, θέλοντας να προκαλέσουν γέλιο στους γύρω τους.
- Επικίνδυνη συμπεριφορά που μπορεί να το τραυματίσει, όπως το να ανεβαίνει σε ψηλά σημεία.
- Να χαλάει ή να σπάει πράγματα
Ποιος είναι ο στόχος του; Να πάρει την επιβεβαίωση από τους γύρω του ή να προκαλέσει το ενδιαφέρον του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως θα βλάψει τον εαυτό του.
Πώς θα το αντιμετωπίσεις;
Μην αγνοείς το παιδί
Ένα παιδί που εκρήγνυται ή κλαίει εύκολα είναι πιθανότερο να αναζητά τη σύνδεση με τον γονέα του και όχι τόσο αυτό για το οποίο κλαίει. Με το να το αγνοήσεις, να το μαλώσεις ή να το τιμωρήσεις για την εν λόγω συμπεριφορά, απλώς θα κάνει τα πράγματα χειρότερα και την επόμενη φορά η αντίδρασή του θα είναι ακόμα χειρότερη. Υπάρχουν κάποια παιδιά που θα σταματήσουν αυτή την τόσο έντονη έκφραση των συναισθημάτων τους όταν ο γονεάς τους τα αγνοήσει. Αυτό ωστόσο θα διορθώσει για λίγο το συγκεκριμένο σύμπτωμα και όχι το πρόβλημα εν γένει. Η ανάγκη για ουσιαστικότερη σύνδεση με τη μητέρα ή τον πατέρα του δεν θα έχει ικανοποιηθεί, συνεπώς η άσχημη συμπεριφορά θα επιστρέψει στο μέλλον.
Είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς να αναγνωρίσουν τι χρειάζονται τα παιδιά τους και να ξεπεράσουν τον φόβο που δημιουργείται από παρωχημένες θεωρίες.
Μίλησέ του
Το να δίνεις προσοχή εν τέλει στο παιδί σου όταν τη ζητά δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως το συγχωρείς που συμπεριφέρεται με αυτόν τον τόσο έντονο τρόπο. Χρειάζεται να του μιλήσεις και να του εξηγήσεις πως ο τρόπος του δεν είναι ευγενικός και εν γένει προσπάθησε να του μιλήσεις με ενσυναίσθηση. Για παράδειγμα μπορείς να του πεις “Παρατηρώ πως είσαι πολύ ταραγμένος που δεν έφαγες σοκολάτα. Υπάρχει κάποιος λόγος ή απλώς είσαι θυμωμένος μαζί μου;”. Με αυτόν τον τρόπο θα καταλάβει πως έχει την προσοχή σου. Εξίσου σημαντικό είναι να το συμβουλεύσεις την επόμενη φορά που θα αισθάνεται ταραχή για κάτι, να έρθει να σου εκφράσει τα συναισθήματά του με λέξεις. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί θα μάθει να εκφράζεται, αλλά και να αντιμετωπίζει με έναν πιο ώριμο τρόπο τα συναισθήματά του.
Βοήθησέ το να κατανοήσει το πρόβλημα
Κάποιες φορές μπορεί να ρωτήσεις το παιδί σου για ποιον λόγο αναζητά τόσο προσοχή από εσένα και να σου απαντήσει αμέσως. Υπάρχουν όμως και φορές, μάλλον οι περισσότερες, που δεν μπορεί να εντοπίσει την αιτία που νιώθει αυτά τα συναισθήματα. Ιδίως, εάν πρόκειται για παιδί μικρής ηλικίας. Σε αυτή την περίπτωση, θα χρειαστεί να το βοηθήσεις ώστε να καταλάβει τον λόγο που αισθάνεται τόσο ταραγμένος. Επίσης, αναρωτήσου εάν την εβδομάδα που πέρασε κατάφερες να περάσεις αρκετό ποιοτικό χρόνο μαζί του. Μήπως ήρθε να σου μιλήσει και εσύ δούλευες στον υπολογιστή ή συνομιλούσες με κάποιον άλλον ενήλικο; Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να σημαίνουν απόρριψη για το παιδί, το οποίο νιώθει πως δεν είναι προτεραιότητά σου. Μέσα από τη συζήτηση, θα μπορέσεις να εντοπίσεις την αιτία αυτής της έντασης.
Κάνε ένα πλάνο
Αφού εντοπίσεις το πρόβλημα, στη συνέχεια θα χρειαστεί να αναζητήσεις τη λύση. Για παράδειγμα μπορείς να του δηλώσεις πως η μαμά εργάζεται από το σπίτι και ενδέχεται να μην μπορεί πάντα να παίζει μαζί του, ωστόσο μόλις τελειώσει θα έχει ελεύθερο χρόνο για να κάνει πράγματα μόνο μαζί του.
Αντιμετώπισε την προβληματική συμπεριφορά
Η αναζήτηση της προσοχής από τους γονείς και εάν δεν αντιμετωπιστεί πρόκειται να επηρεάσει τη ζωή του παιδιού μελλοντικά. Συνεπώς, θα πρέπει να βρεθεί μία λύση, ώστε να ξεπεράσει αυτό το στάδιο το παιδί σου. Αφού λοιπόν έχετε ξεκινήσει να αναπτύσσεται μία πιο ουσιαστική σχέση με το παιδί, θα πρέπει να εξηγήσεις πως ο τρόπος συμπεριφοράς του είναι απαράδεκτος, αλλά και να το αιτιολογήσεις με επιχειρήματα.
Δίδαξέ του εναλλακτικές συμπεριφορές
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Εξήγησε στο παιδί πως αντί να αντιδρά με άσχημο τρόπο όταν αισθάνεται πως δεν έχει την προσοχή που επιθυμεί, μπορεί να το δηλώνει με λόγια. Προέτρεψέ το δηλαδή να εκφράζει με λέξεις τα συναισθήματά του.
Η πρόληψη είναι καλύτερη από την αντιμετώπιση
Ο άνθρωπος γεννιέται και καλείται να συνυπάρχει με άλλους ανθρώπους στην κοινωνία και αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μάθημα για το παιδί. Δίδαξέ του δεν είναι μόνος του, αλλά μέρος μίας κοινωνίας και πως σχέσεις όπως η φιλία, η συντροφικότητα, η οικογένεια βασίζονται στην αγάπη, την αμοιβαία κατανόηση και την έκφραση των συναισθημάτων.
Ενθάρρυνε τη θετική συμπεριφορά
Μικρές φράσεις και πράξεις είναι αρκετές για να δείξεις στο παιδί σου πως είσαι υπερήφανη για αυτό. Εάν κάνει μία καλή πράξη ή εάν κάνει κάτι σωστά, επαίνεσε το. Έτσι, θα ξεκινήσει να αισθάνεται αυτοπεποίθηση, αλλά και πως όταν συμπεριφέρεται με σωστό τρόπο έχει θετικό feedback από εσένα.
Θέσε προτεραιότητες
Συχνά, οι γονείς δίνουν προσοχή σε αρνητικές συμπεριφορές αλλά και πάλι δεν μπορούν να τις σταματήσουν. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν δεν έχουν θέσει τις σωστές προτεραιότητες. Ξεκινούν δηλαδή να αντιμετωπίσουν αμέσως την αρνητική συμπεριφορά, επειδή θέλουν να σταματήσει. Επιπλήττουν το παιδί, θέτουν νέους πιο αυστηρούς κανόνες και ορίζουν κάποιες συνέπειες για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Αυτή η σειρά ωστόσο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού, αλλά τις δικές τους. Κατά συνέχεια, αυτή η τακτική των γονιών δείχνει πως προτεραιότητα δεν είναι το παιδί, αλλά οι ίδιοι και αυτή η τακτική σίγουρα δεν θα έχει θετικό αποτέλεσμα στο παιδί και την ψυχολογία του. Θα πρέπει λοιπόν να βάλεις ως προτεραιότητα το παιδί και στη συνέχεια να βρεις τον τρόπο αντιμετώπισης της εν λόγω κατάστασης.
Το συμπέρασμα
Για να αλλάξει η συμπεριφορά ενός παιδιού χρειάζεται χρόνος, επιμονή και υπομονή. Αυτό αυτομάτως σημαίνει πως δεν πρέπει να τα παρατήσεις με την πρώτη δυσκολία ή ακόμα κι αν παρατηρείς πως δεν υπάρχει βελτίωση. Οι προσδοκίες σου πρέπει να ανταποκρίνονται στην ηλικία του παιδιού. Δεν μπορείς δηλαδή να περιμένεις από ένα παιδί 5 ή 6 ετών να συμπεριφέρεται όπως ένας έφηβος ή μεγαλύτερος άνθρωπος. Εάν αυτή η περίπλοκη συμπεριφορά συνεχίσει χωρίς κάποια βελτίωση, είναι προτιμότερο να απευθυνθείς σε κάποιον παιδοψυχολόγο που θα σε βοηθήσει να την αντιμετωπίσεις.
