Το νομοσχέδιο, το οποίο έχει γίνει γνωστό ως “μόνο το ναι σημαίνει ναι”, υιοθετήθηκε οριστικά χθες από το κοινοβούλιο με 205 ψήφους υπέρ και 141 κατά, αφού είχε ήδη εγκριθεί σε πρώτη ανάγνωση τον Μάιο. Όμως τον Ιούλιο η Γερουσία είχε προχωρήσει σε μια τροποποίηση λόγω της οποίας οι βουλευτές χρειάστηκε να ψηφίσουν εκ νέου.
To νομοσχέδιο “πλήρους διασφάλισης της σεξουαλικής ελευθερίας”, όπως ονομάζεται, καθιστά “τη συναίνεση” βασικό στοιχείο, τονίζοντας ότι αυτή θα πρέπει “να εκφράζεται ελεύθερα με πράξεις (…) οι οποίες θα καταδεικνύουν με ξεκάθαρο τρόπο τη βούληση του ατόμου”.
“Η χώρα μας περιλαμβάνει επιτέλους στη νομοθεσία της ότι η συναίνεση είναι βασικό στοιχείο των σεξουαλικών μας σχέσεων. Οι γυναίκες δεν θα χρειάζεται πλέον να αποδείξουν ότι υπέστησαν βία ή εκφοβισμό στη διάρκεια επίθεσης ώστε αυτή να αναγνωριστεί ως σεξουαλική επίθεση”, δήλωσε η υπουργός Ισότητας της Ισπανίας Ιρένε Μορένο που ανήκει στο Podemos.
Μέχρι στιγμής για να αποδειχθεί ένας βιασμός έπρεπε να υπάρχουν αποδείξεις εκφοβισμού ή βίας.
Υπόθεση της “αγέλης των λύκων”
Το ζήτημα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο της υπόθεσης της “αγέλης των λύκων”, μιας ομάδας πέντε ανδρών που βίασαν ομαδικά το 2016 μία 18χρονη γυναίκα στη διάρκεια της γιορτής Σαν Φερμίν στην Παμπλόνα και βιντεοσκόπησαν τις πράξεις τους.
Το 2018 καταδικάστηκαν σε εννέα χρόνια κάθειρξη όχι για βιασμό, αλλά για “σεξουαλική κακοποίηση”. Η σεξουαλική κακοποίηση θεωρείτο αδίκημα βάσει του ποινικού κώδικα της Ισπανίας και οριζόταν από την απουσία βίας ή εκφοβισμού, ενώ επέσυρε μικρότερες ποινές.
Την εποχή εκείνη δεκάδες χιλιάδες γυναίκες είχαν βγει στους δρόμους της Ισπανίας φωνάζοντας το σύνθημα “εγώ σε πιστεύω, αδελφή μου”, ζητώντας την αυστηροποίηση του ποινικού κώδικα.
Μπροστά στις αντιδράσεις αυτές το ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο χαρακτήρισε τον Ιούνιο του 2019 τα γεγονότα “ομαδικό βιασμό” και επέβαλε ποινές 15 ετών κάθειρξης στους δράστες.
Η κυβέρνηση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ είχε δεσμευθεί να υιοθετήσει νομοθεσία για τη συναίνεση αμέσως μετά την ορκωμοσία της.
Το νέο νομοσχέδιο που υιοθετήθηκε χθες ποινικοποιεί εξάλλου τα “ανάρμοστα” σχόλια στον δρόμο, τη διάδοση προσωπικών βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο, ενώ προβλέπει την αποτελεσματική διδασκαλία της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία και την ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων σεξουαλικής βίας αλλά και την αποζημίωσή τους.
Νομοθεσία στην Ευρώπη
Στο θέμα της συναίνεσης η ισπανική κυβέρνηση εξήγησε ότι εμπνεύστηκε από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μια διεθνή σύμβαση που υιοθετήθηκε το 2011 και η οποία ορίζει τους κανόνες για την αντιμετώπιση της σεξιστικής βίας.
Το υπουργείο Ισότητας επεσήμανε επίσης ότι η Ισπανία εμπνεύστηκε από σουηδικό νόμο του 2018 ο οποίος θεωρεί βιασμό κάθε σεξουαλική πράξη χωρίς ρητή συναίνεση.
Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που δημοσιεύθηκε στα τέλη του 2020, 12 ευρωπαϊκές χώρες – ανάμεσά τους το Βέλγιο, η Δανία, η Σουηδία και η Βρετανία—από τις 31 που εξετάστηκαν όριζαν τον βιασμό ως απουσία συναίνεσης.
Μεταξύ των χωρών αυτών η Γερμανία αυστηροποίησε τη νομοθεσία της το 2017 προκειμένου να καταστήσει την απουσία συναίνεσης μοναδικό κριτήριο για τον ορισμό του βιασμού.
Στη Γαλλία νόμος που έχει στόχο να προστατεύσει τους ανήλικους από σεξουαλικά εγκλήματα και την αιμομιξία όρισε πέρυσι τα 15 έτη ως κατώτατη ηλικία συναίνεσης και τα 18 σε περίπτωση αιμομιξίας.
Η Ισπανία πρωτοπορεί στο θέμα της καταπολέμησης της σεξουαλικής βίας μετά την υιοθέτηση ήδη το 2004 νόμου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, θεωρεί τη διαφορά στο φύλο του δράστη και του θύματος επιβαρυντικό παράγοντα στην περίπτωση άσκησης βίας.
