Ο πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία έχει προκαλέσει τον θάνατο εκατοντάδων παιδιών, άφησε ορφανά πολλά περισσότερα και ανάγκασε εκατομμύρια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Όμως, έχει εισβάλει και στις ζωές ρωσόφωνων παιδιών σε όλη την Ευρώπη, που πληρώνουν το τίμημα της εισβολής με εξευτελισμούς, παρενοχλήσεις και bullying.
Σε ένα προάστιο του Άαχεν, στη δυτική Γερμανία, ο 11χρονος Άλεξ Έμπερτ ήταν σε λεωφορείο επιστρέφοντας από το σχολείο, όταν τέσσερα αγόρια του είπαν ότι σκότωνε παιδιά της Ουκρανίας.
Μία εβδομάδα νωρίτερα το ένα από αυτά τα παιδιά είχε σπρώξει τον Άλεξ και τον είχε αποκαλέσει με προσβλητικό χαρακτηρισμό που χρησιμοποιείται σε βάρος Ρώσων. Αυτή τη φορά, χτύπησε το κεφάλι του 11χρονου στο παράθυρο του λεωφορείου και τον κλώτσησε στην κοιλιά και στην πλάτη.
Ο Άλεξ, που μιλά ρωσικά επειδή οι γονείς του είναι από το Καζακστάν, κατέβηκε από το λεωφορείο στη στάση και έκατσε στο έδαφος μέχρι που άγνωστοι σταμάτησαν με ένα αυτοκίνητο και τον πήραν. «Έκλαιγε και πονούσε. Δεν καταλαβαίνει τι σχέση έχει αυτό με εκείνον», δηλώνει η μητέρα του, Σβετλάνα Έμπερτ.
«Είναι ένα πρόβλημα που διογκώνεται καθημερινά. Είμαι πολύ θυμωμένος και ντρέπομαι», λέει ο Κάρστεν Σταλ, ο πιο επιφανής ακτιβιστής κατά του bullying στη Γερμανία, που λέει ότι έχει δεχθεί πληθώρα αναφορών για τέτοια περιστατικά με θύματα μαθητές που μιλούν ρωσικά. «Αν βάλουμε στο μυαλό τους ότι είναι ΟΚ να μισούν και να εκφοβίζουν, αυτό θα μείνει εκεί για πολύ καιρό. Τα παιδιά είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας», επισημαίνει ο Σταλ.
Τα παγκόσμια γεγονότα αποτελούν «αφορμή» για bullying. Η πανδημία προκάλεσε ένα κύμα παρενοχλήσεων παιδιών με καταγωγή από την Ασία. Το 2016, έπειτα από διαδοχικές τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους, οι ανήλικοι μουσουλμάνοι ανέφεραν αύξηση του bullying. Τώρα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει νέους στόχους μιας εκδικητικής συμπεριφοράς που μπορεί να κάνει τα παιδιά να αποφεύγουν το σχολείο και- σε κάποιες περιπτώσεις- να οδηγήσουν στην κατάθλιψη και τις αυτοκτονικές σκέψεις, προειδοποιεί ο Σταλ.
«Φοβάμαι ότι κάποιος μπορεί να με χτυπήσει»
Στο Χάρσεφελντ, πόλη έξω από το Αμβούργο, η Αναστασία Μάκισον, μια 13χρονη που είναι Ρωσογερμανίδα, έλαβε διάφορα ανώνυμα σημειώματα στο σχολείο. Σε αυτά την αποκαλούσαν ναζί και της έλεγαν να γυρίσει στη Ρωσία για «να πιει βότκα με τον Πούτιν».
Επίσης, λέει, κάποιοι μαθητές την πλησίαζαν και φώναζαν «Πούτιν!». Στην Αναστασία αρέσει το σχολείο, αλλά μετά τα τελευταία σημειώματα, τον Απρίλιο, δεν έχει ξαναπάει. «Φοβάμαι ότι κάποιος μπορεί να με χτυπήσει. Όλοι με κοιτάζουν. Είναι σαν να σκέφτονται “Ίου, είναι Ρωσίδα”», λέει. Το σχολείο υποσχέθηκε να κάνει έρευνα, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει δράσει, σύμφωνα με τον πατέρα της.
Περίπου μία εβδομάδα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ελίσα Σπαντόνι, μια 13χρονη Ρωσο-Ιταλίδα στην κεντρική Ιταλία, άνοιξε την ομαδική συνομιλία της τάξης της της στο WhatsApp. Ένας συμμαθητής της την αποκαλούσε «κόρη του Πούτιν». Άλλο μήνυμα ανέφερε «Θα μπορούσες κάλλιστα να πεθάνεις».
Όταν ζήτησε από τους συμμαθητές της να σταματήσουν, ένα αγόρι της απάντησε: «Θα σταματήσουμε μόλις σταματήσετε να ρίχνετε πυραύλους στην Ουκρανία» και συμπλήρωσε «Αύριο, θα την δείρω».
Η Ελίσα, μια επιμελής μαθήτρια, είπε στη μητέρα της ότι δεν ήθελε πλέον να πηγαίνει στο σχολείο. «Ντρεπόμουν. Ευχόμουν να μην είχα καταγωγή από τη Ρωσία», δηλώνει το κορίτσι. Όταν ο πατέρας της ενημέρωσε καθηγήτρια του κοριτσιού για την παρενόχληση, το θέμα συζητήθηκε στην τάξη, λέει η Ελίσα. Όμως, σύμφωνα με τη μητέρα της, η 13χρονη έκανε μέρες για να αποκαλύψει τα μηνύματα. Μάλιστα, εκείνη έμαθε από άλλα παιδιά ότι η Ελίσα έκλαιγε στο σχολείο.
Όπως η Ελίσα, πολλά από τα ρωσόφωνα παιδιά που μπήκαν στο στόχαστρο, προσπάθησαν να το κρατήσουν μυστικό. Σε κάποιες περιπτώσεις από ντροπή, όπως συχνά συμβαίνει στα περιστατικά bullying. Στις περιπτώσεις που οι μαθητές μίλησαν, κάποιοι γονείς φοβούνταν ότι η συζήτηση για τα περιστατικά θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα, ή ότι θα έκανε τα παιδιά τους να φαίνονται σαν να υποστηρίζουν τον πόλεμο.
Όμως, το πρόβλημα έγινε αισθητό στις αρμόδιες αρχές σε κάποιες χώρες. «Οι συμμαθητές, όποια κι αν είναι η εθνικότητά τους, δεν ευθύνονται για τις ενέργειες του επιτιθέμενου», επεσήμανε η Γιουργκίτα Σιουγκζντινιένε, υπουργός Παιδείας της Λιθουανίας, σε ανακοίνωση προς τα σχολεία.
«Ας αφήσουμε τα παιδιά έξω από αυτό», δήλωσε ο Τζιανμάρκο Μεντουσέι, πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου στη Λιγυρία της Ιταλίας. «Κανένα παιδί δεν πρέπει να εκφοβίζεται για αυτό που επιλέγουν οι ενήλικοι να κάνουν», τόνισε η οργάνωση Save the Children στη Δανία.
«Νομίζουν ότι είναι αστείο, είναι επώδυνο»
Στην πόλη Χόρσενς της Δανίας, κάποιοι συμμαθητές άρχισαν να δείχνουν την Άννα- Μαρία Κραεφσκάια Χάνσεν στους διαδρόμους και να λένε «Κοίτα την κατάσκοπο», περιγράφει η 14χρονη. Κάποια παιδιά της είπαν ότι θα πρέπει να γυρίσει στην πατρίδα της, τη Ρωσία και άλλα ότι μπορεί να τους έριχνε βόμβες. «Ορισμένα παιδιά νομίζουν ότι είναι αστείο. Ήταν πραγματικά επώδυνο», εξομολογείται το κορίτσι, που σύμφωνα με τη μητέρα της δυσκολεύεται να κοιμηθεί, ενώ απουσίασε κάποιες ημέρες από το σχολείο.
Ο Μόρτεν Τίντο Μάντσεν, ένας από τους καθηγητές της 14χρονης, έπιασε κάποιους μαθητές και τους ρώτησε γιατί έλεγαν άσχημα πράγματα στην Άννα- Μαρία ή σε άλλους. Κάποιοι είπαν για «να είναι αστείοι και έξυπνοι» ή επειδή «δεν τους ενδιέφερε». Ο εκπαιδευτικός ζήτησε από το κορίτσι να είναι παρούσα σε κάποιες από τις συζητήσεις και να πει πώς ένιωθε για τα σχόλια. «Βλέπουν ότι είναι η Άννα- Μαρία, μια μαθήτρια όχι μια χώρα. Δεν χρειάζεται να απολογείται για τις ενέργειες του Πούτιν», εξηγεί ο καθηγητής.
«Γιατί μιλάτε ρωσικά; Θα σας δείρουμε»
Η περίπτωση του Άλεξ, του αγοριού από το Άαχεν, δείχνει ότι το bullying και η παρενόχληση δεν επηρεάζουν μόνο τα παιδιά που κατάγονται από τη Ρωσία. Γιατί πολλοί μιλούν ρωσικά στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, όπως η Εσθονία, το Καζακστάν και η Ουκρανία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ένα περιστατικό στο Λονδίνο. Ο 11χρονος Γιάροσλαβ Φεντόροφ, που είναι Ρώσος έφευγε από το σχολείο με έναν Ουκρανό φίλο του, όταν τρία μεγαλύτερα αγόρια τους σταμάτησαν. «Μας είπαν “Γιατί μιλάτε ρωσικά; Θα σας δείρουμε”». Ο διευθυντής μίλησε με τα μεγαλύτερα αγόρια όταν ο Γιάροσλαβ διαμαρτυρήθηκε.
Η 14χρονη Καρολίνα Κρίλοβα, που είναι από την Εσθονία, στεκόταν με μια φίλη σε μια άδεια αποβάθρα τρένου στη Βάνταα της Φινλανδίας, όταν δύο έφηβοι τους πλησίασαν. Τις κατηγόρησαν ότι υποστηρίζουν τον πόλεμο και πως αγαπούν τον Πούτιν και τους πέταξαν άδεια κουτάκια αναψυκτικών.
Στο Άαχεν, μετά τις πιέσεις της μητέρας του Άλεξ, το σχολείο κανόνισε συνάντηση με το αγόρι που χτύπησε τον 11χρονο και τους γονείς του, κατά την οποία ο δράστης ζήτησε συγγνώμη. Ανάλογες συναντήσεις έγιναν και με τα άλλα παιδιά που ενεπλάκησαν στο περιστατικό.
«Στην αρχή ένιωθα μίσος για το αγόρι που τον χτύπησε. Αλλά κατάλαβα μία εβδομάδα αργότερα, είναι κι εκείνος παιδί. Δεν είναι ένοχος», λέει η μητέρα του 11χρονου.
