Ενάντια στα αυτοκόλλητα
Το να προσκαλούμε τα παιδιά να περιμένουν ανταμοιβές για την καλή τους συμπεριφορά μπορεί να βλάψει τις κοινωνικές τους δεξιότητες, μακροπρόθεσμα.
Αφού συνεργάστηκα με χιλιάδες οικογένειες εδώ και χρόνια ως οικογενειακός ψυχολόγος, διαπίστωσα ότι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι, πώς να κάνουν τα παιδιά να πράξουν ό, τι τους ζητείται. Και μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που θέτουν οι γονείς είναι σχετικά με τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν ώστε να επιτύχουν αυτόν τον στόχο.
Ένα τέτοιο εργαλείο είναι το γράφημα αυτοκόλλητων, ένα σύστημα τροποποίησης συμπεριφοράς στο οποίο τα παιδιά λαμβάνουν αυτοκόλλητα σε αντάλλαγμα επιθυμητών συμπεριφορών όπως το βούρτσισμα των δοντιών τους, ο καθαρισμός του δωματίου τους ή το να κάνουν τις εργασίες τους.
Τα παιδιά μπορούν αργότερα να «ξοδέψουν» τα δεδουλευμένα αυτοκόλλητα τους σε εκδρομές , γλυκές απολαύσεις ή ό,τι άλλο έχει προαποφασιστεί.
Οι υποστηρικτές των αυτοκόλλητων γραφημάτων λένε ότι αυτοί οι τύποι συστημάτων ανταμοιβής συμβάλλουν στην αποτροπή των αγώνων εξουσίας και κάνουν τις ρουτίνες της καθημερινής οικογενειακής ζωής ευκολότερες.
Με πολλούς τρόπους, πράγματι το κάνουν. Το πρόβλημα με τα αυτοκόλλητα και παρόμοια συστήματα ανταμοιβής δεν είναι ότι δεν λειτουργούν. Αντίθετα, μπορούν να λειτουργήσουν πολύ καλά, δημιουργώντας σημαντικές αρνητικές και ακούσιες μακροπρόθεσμες συνέπειες τόσο για τα παιδιά όσο και για τις οικογένειές τους. Τα γραφήματα αυτοκόλλητων είναι ισχυρά ψυχολογικά εργαλεία και μπορούν ακόμη και να επηρεάσουν τη σχέση των παιδιών με τους γονείς.
Αλλά οι υποστηρικτές των αυτοκόλλητων συχνά αμελούν να αναφέρουν τους πιθανούς κινδύνους , αφήνοντας τους γονείς έκπληκτους όταν η μέθοδος αποτυγχάνει. Δεν αποτελούν έκπληξη όσα συχνά ακούω από γονείς σχετικά με τα γραφήματα αυτοκόλλητων. Μια μητέρα που αρχικά ήταν ικανοποιημένη με τα αποτελέσματα , είπε ότι όταν ζήτησε από τον 8χρονο γιο της να σταματήσει αυτό που έκανε και να βοηθήσει τον μικρότερο αδερφό του να καθαρίσει , της απάντησε: “Τι θα μου δώσεις ;”
Ένα άλλο ζευγάρι ανέφερε: «Είπαμε στην κόρη μας ότι θα μπορούσε να κερδίσει επιπλέον πόντους για το στόχο της να πάρει ένα νέο τηλέφωνο αν μας βοηθούσε να καθαρίσουμε την κουζίνα μετά το δείπνο, αλλά απλώς είπε:« Όχι, ευχαριστώ ».
Πολλοί από αυτούς τους γονείς που ξεκίνησαν ένα σύστημα ανταμοιβής με τον αρχικό στόχο να διευκολύνουν τις οικογενειακές ρουτίνες ένιωσαν τόσο ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα που συνέχισαν να προσθέτουν περισσότερα στοιχεία στο γράφημα αυτοκόλλητων. Τα παιδιά διστάζουν να βοηθήσουν με το πλυντήριο ή να μοιραστούν τα παιχνίδια τους; Δώστε τους ένα αυτοκόλλητο για αυτό.
Μου αρέσει να αποκαλώ αυτό το φαινόμενο, στο οποίο τα συστήματα ανταμοιβής καθίστανται διάχυτα στην οικογενειακή ζωή, «οικονομία ανταμοιβής». Στις οικονομίες ανταμοιβής, τα παιδιά μαθαίνουν να ανταλλάσσουν επιθυμητή συμπεριφορά για κάποια ανταμοιβή. Μερικές φορές η ανταμοιβή έρχεται απευθείας, με τη μορφή παιχνιδιών, παγωτού ή βιβλίων. Μερικές φορές η αξία αποθηκεύεται, όπως το νόμισμα, σε αυτοκόλλητα ή άλλα αντικείμενα που μπορούν να ανταλλαχθούν αργότερα. Ανεξάρτητα από το σύστημα, οι οικονομίες ανταμοιβής προωθούν ένα μοντέλο συναλλαγής για επιθυμητή καλή συμπεριφορά: Τα παιδιά αναμένουν μια ανταμοιβή για καλή συμπεριφορά και διστάζουν να το «δώσουν δωρεάν», όπως το 8χρονο αγόρι που ήθελε μια ανταμοιβή για να βοηθήσει τον αδελφό του.
Μερικοί από τους κινδύνους των αυτοκόλλητων περιλαμβάνουν τον πολύ-συζητημένο κίνδυνο υπονόμευσης του εγγενούς κινήτρου των παιδιών να βοηθήσουν ή να προσφέρουν οι γονείς περισσότερες και καλύτερες ανταμοιβές καθώς τα αρχικά χάνουν την ελκυστικότητά τους. Αλλά ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι , οι ”οικονομίες ανταμοιβής” επηρεάζουν επίσης τον τρόπο σκέψης των παιδιών για τις σχέσεις.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, στα παιδιά προσφέρονται επιβράβευση όχι μόνο για συνηθισμένες εργασίες όπως το βούρτσισμα των δοντιών, αλλά και για αυτό που οι κοινωνικοί επιστήμονες αποκαλούν κοινωνική συμπεριφορά: πράγματα όπως βοήθεια, συνεργασία και μοίρασμα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η προσφορά στα παιδιά απτών ανταμοιβών με αντάλλαγμα τη θετική κοινωνική συμπεριφορά μπορεί να μειώσει στο μέλλον την διάθεσή τους να βοηθήσουν τους άλλους και να διαβρώσει την έμφυτη τάση των παιδιών να βοηθούν τους άλλους.
Οι πληροφορίες από τα Συμπεριφορικά Οικονομικά βοηθούν στην εξήγηση αυτού του αποτελέσματος. Από αυτή την οπτική, η προβληματική στάση των παιδιών που μεγαλώνουν σε μια οικονομία ανταμοιβής – «Τι κερδίζω ;» – είναι μια προβλέψιμη απάντηση στη σύγκρουση των κοινωνικών κανόνων (οι αόρατες δυνάμεις που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ενεργούν) με τους κανόνες της αγοράς (ένα σύστημα πληρωμών, χρεών, συμβολαίων και πελατών).
Σε πειράματα που μελετούν τις επιπτώσεις αυτών των δύο προτύπων, ο οικονομολόγος συμπεριφοράς και καθηγητής του Πανεπιστημίου Duke, ο Dan Ariely διαπίστωσε ότι όταν οι δύο ενώνονται στην ίδια κατάσταση, οι κανόνες της αγοράς τείνουν να υπερνικούν τους κοινωνικούς κανόνες, μετατοπίζοντας την εστίαση από τις σχέσεις στο εμπόριο.
Σε ένα πραγματικό παράδειγμα από το βιβλίο του, Predictably Irrational: The Hidden Forces That Shape Our Decisions, ο Ariely περιγράφει την εμπειρία μιας επιχείρησης φύλαξης παιδιών που προσπαθεί να μειώσει τον αριθμό των γονέων που φτάνουν αργά για να παραλάβουν τα παιδιά τους.
Το κέντρο αποφάσισε να επιβάλει πρόστιμο για να τιμωρήσει τους γονείς που έρχονταν αργοπορημένοι. Μετά την επιβολή του προστίμου, ωστόσο, το κέντρο παρατήρησε ότι στην πραγματικότητα υπήρξε αύξηση του αριθμού των γονέων που καθυστερούσαν. Γιατί; Είχε καταργήσει άθελά του, τους κοινωνικούς κανόνες εισάγοντας το πρόστιμο, το οποίο ανήκει στον κόσμο των κανόνων της αγοράς. Στο παρελθόν, οι γονείς είχαν προσπαθήσει να μην αργούν επειδή ένιωθαν άσχημα για την ταλαιπωρία του προσωπικού του σταθμού (κοινωνικός κανόνας). Τώρα, η καθυστέρηση διέπεται από έναν κανόνα της αγοράς, που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να πληρώσουν το πρόστιμο με καθαρή συνείδηση.Ο σταθμός είχε θέσει μια τιμή στην καθυστέρηση και πολλοί γονείς ήταν πρόθυμοι να το πληρώσουν!
Ομοίως, όταν οι γονείς αποζημιώνουν τα παιδιά για καλή συμπεριφορά, εισάγουν τους κανόνες της αγοράς στην οικογενειακή ζωή, ένα περιβάλλον στο οποίο βασίζονται παραδοσιακά οι κοινωνικοί κανόνες. Όταν μίλησα με τον Ariely σχετικά με την εφαρμογή της έρευνά του σε συστήματα ανταμοιβής όπως αυτοκόλλητα γραφήματα, συμβούλεψε τους γονείς να μελετήσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: “[Τα συστήματα ανταμοιβής] παρέχουν μια βραχυπρόθεσμη ικανοποιητική λύση, αλλά με τί κόστος;” ,είπε. «Τι θα συμβεί αν [τα παιδιά] σκεφτούν την ύπαρξή τους στην οικογένεια ως δουλειά;»
Ο Ariely προσέφερε ένα προσωπικό παράδειγμα για το πώς μια νοοτροπία συναλλαγών μπορεί να μειώσει την καλή θέληση. Εργάστηκε κάποτε σε ένα πανεπιστήμιο που χρησιμοποιούσε ένα σύστημα για να εξασφαλίσει ότι οι διδάσκοντες πληρούσαν τις απαιτήσεις του πανεπιστημίου . Μόλις έμαθε τη φόρμουλα για τη λήψη πόντων, ο Ariely κατάλαβε πώς να τη μεγιστοποιήσει, κάνοντας αποτελεσματικά όσο το δυνατόν λιγότερα για να πάρει τους περισσότερους πόντους. «Κατάφερα να κερδίσω 112 βαθμούς διδάσκοντας μόνο μία τάξη το χρόνο. Είχα μια τάξη με πολλούς μαθητές και πολλούς βοηθούς διδασκαλίας», είπε. “Έτσι, απλώς βελτιστοποίησα την φόρμουλα”.
Αντίθετα, το πανεπιστήμιο στο οποίο εργάζεται τώρα απλώς αναμένει ότι ο κάθε καθηγητής θέλει να διδάσκει. “Αυτό σημαίνει ότι στην πραγματικότητα διδάσκω περισσότερα”, πρόσθεσε. «Κάθε χρόνο προσφέρομαι εθελοντικά για να διδάξω ένα μάθημα για τους προπτυχιακούς, αλλά δεν είναι μέρος του επίσημου συμβολαίου μου. Το σύστημα [στο άλλο πανεπιστήμιο] ουσιαστικά απέκλεισε οποιαδήποτε καλή θέληση”.
Οι γονείς μπορεί να δουν διαφορά στα παιδιά τους όταν δίνουν ένα αυτοκόλλητο για να βουρτσίζουν τα δόντια τους και για να βοηθήσουν το μικρότερο αδελφάκι. Ωστόσο, δεδομένης της αρνητικής επίδρασης των ανταμοιβών στην φιλική -κοινωνική συμπεριφορά και της επιβλαβούς επίδρασης των κανόνων της αγοράς στις σχέσεις, μένει να αναρωτηθούμε: Ποιος είναι ο αντίκτυπος στις οικογένειες όταν οι γονείς επιλέγουν τον βραχυπρόθεσμο στόχο της χρήσης ανταμοιβών για την προώθηση καλής συμπεριφοράς;
Πηγή :ERICA REISCHER
Μετάφραση :Διαπροσωπικές Σχέσεις
Filio Katsarou – Play, Τherapy and Workshops for parents and children. Ευχαριστούμε θερμά!
