Κρίση πανικού θεωρείται μια σύντομη αλλά έντονη “αντίδραση” άγχους και φόβου. Αυτές οι “επιθέσεις” περιλαμβάνουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα που βιώνουν οι άνθρωποι όταν αντιμετωπίζουν μια απειλή, καθώς και εκείνα μιας καρδιακής προσβολής, όπως:
έντονο φόβο
μια αίσθηση ότι κάτι τραγικό πρόκειται να συμβεί
εφίδρωση ή ρίγη
τρέμουλο
ταχυκαρδία
δυσκολία στην αναπνοή
πόνο στο κεφάλι και στο στήθος
Οι κρίσεις πανικού διαφέρουν από μια τυπική αντίδραση φόβου, επειδή δεν υπάρχει πραγματική απειλή. Οι αιτίες πρόκλησης κρίσεων πανικού δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστούν, ενώ συνήθως δημιουργούν πολύ άβολα συναισθήματα και δυσφορία, με πολλούς να πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν καρδιακή προσβολή ή απειλείται από κάτι η ζωή τους.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον που βιώνει κρίσεις πανικού
Διατηρούμε την ψυχραιμία μας
Έχει σημασία να παραμείνουμε ήρεμοι για να βοηθήσουμε τον “ασθενή”. Οι κρίσεις πανικού συνήθως δεν διαρκούν πολύ, με τα πιο έντονα συναισθήματα να διαρκούν 5-10 λεπτά. Ωστόσο, ο “ασθενής” νιώθει ότι διαρκούν περισσότερη ώρα, ενώ μπορεί να αισθάνεται τρομοκρατημένος ή να νομίζει ότι πρόκειται να πεθάνει.
Ακόμα κι αν φοβηθούμε πρέπει να παραμείνουμε ήρεμοι και:
να τους καθησυχάσουμε ότι θα είμαστε δίπλα τους και πως δεν πρόκειται να φύγουμε
να τους υπενθυμίζουμε τους ότι η κρίση δεν θα διαρκέσει πολύ
να τους λέμε ότι είναι ασφαλείς
Ρωτάμε πώς μπορούμε εμείς να βοηθήσουμε
Οι περισσότεροι άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις πανικού ή ζουν με άλλους τύπους άγχους έχουν τη δική τους προτιμώμενη μέθοδο αντιμετώπισης. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, ωστόσο, μπορεί να δυσκολευτούν να την εξηγήσουν, οπότε θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε εκ των προτέρων πώς μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια εάν τύχει κάτι τέτοιο.
Σαφέστατα, και κατά τη διάρκεια της κρίσης μπορούμε να ρωτήσουμε ήρεμα τι να κάνουμε για να τους βοηθήσουμε, αλλά πιθανότατα η απάντηση μπορεί να είναι απότομη -κάτι που δεν πρέπει φυσικά να πάρουμε προσωπικά.
Αν μας ζητήσουν να φύγουμε μπορούμε να κάνουμε μερικά βήματα πίσω και να δώσουμε τον χώρο που θέλουν. Ωστόσο, πρέπει να παραμείνουμε κοντά, ώστε να μπορέσουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση, αλλά και να είναι εκείνοι σε θέση να γνωρίζουν ότι αν αλλάξουν γνώμη, θα πάμε αμέσως πίσω.
Πρέπει να γνωρίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια
Οι κρίσεις πανικού συνήθως αρχίζουν με:
ένα αίσθημα τρόμου ή φόβου
υπεραερισμό ή δύσπνοια
συναισθήματα πνιγμού
ταχυκαρδία
ζάλη και τρέμουλο
Αν έρθουμε αντιμέτωποι με άτομο που βιώνει κρίση πανικού
Δίνουμε βάση στη δράση πιο πολύ από ό,τι στις λέξεις
Μια κατευναστική, οικεία φωνή βοηθά μεν μερικούς ανθρώπους, αλλά πρέπει να αποφύγουμε να επαναλαμβάνουμε εκφράσεις όπως “μην ανησυχείς” ή να ρωτάμε επανειλημμένως αν “είναι καλά”. Παρόλη την καλή πρόθεση, τα λόγια αυτά μπορούν να κάνουν την κατάσταση πιο αγχωτική.
Δράση με τα λόγια:
ρωτάμε αν θέλουν να φύγουν από τον χώρο που βρίσκονται και να πάνε κάπου αλλού
τους υπενθυμίζουμε να αναπνέουν σωστά (βαθιά εισπνοή από τη μύτη, βαθιά εκπνοή από το στόμα
κάνουμε μια ανάλαφρη συνομιλία μαζί τους προκειμένου να ξεχαστούν
Η σημασία της ενσυναίσθησης
Οι άνθρωποι συχνά δυσκολεύονται να μοιραστούν τις εμπειρίες τους αναφορικά με προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων πανικού, είτε επειδή πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν θα καταλάβουν τι περνάνε, είτε επειδή ανησυχούν ότι θα κριθούν ή ακόμη και ότι οι άλλοι θα θεωρήσουν ότι δεν πρόκειται για κάποια σοβαρή υπόθεση. Τα τρίτα πρόσωπα συχνά δεν καταλαβαίνουν το φόβο που προκαλείται από τις κρίσεις πανικού και μπορούν ακόμη και να τις θεωρήσουν παράλογες. Αλλά η κρίση είναι πραγματική και το άτομο που τη βιώνει δεν μπορεί να την ελέγξει. Μια απάντηση με ενσυναίσθηση θα μπορούσε να είναι τόσο απλή όσο “Αυτό ακούγεται πραγματικά δύσκολο. Λυπάμαι που το βιώνεις. Επίτρεψέ μου να σε βοηθήσω”.
Βοηθάμε να παραμείνουν “γειωμένοι”
Οι τεχνικές γείωσης μπορούν να προσφέρουν οφέλη για μια σειρά από θέματα άγχους, συμπεριλαμβανομένων και των κρίσεων πανικού. Βοηθούν το άτομο να επικεντρωθεί σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει, όχι στο φόβο του για την κρίση και είναι συχνά πιο χρήσιμες μόλις η έντασή της έχει μειωθεί λίγο.
Γρήγορες τεχνικές γείωσης
Μπορούμε να δοκιμάσουμε τα εξής:
να έχουμε φυσική επαφή μέσω της υφής, όπως να τους κρατάμε το χέρι (αν είναι εντάξει με αυτό)
να τους δώσουμε ένα αντικείμενο για να το αισθάνονται
να τους ενθαρρύνουμε να τεντωθούν ή να κινηθούν
να τους ενθαρρύνουμε να επαναλάβουν μια κατευναστική φράση, όπως “αυτή είναι μια άβολη κατάσταση αλλά δεν πρόκειται να με βλάψει”
να τους μιλάμε αργά και ήρεμα για ευχάριστα πράγματα
Ο σεβασμός στις ανάγκες
Αν είμαστε με έναν φίλο ή συνάδελφο και πάθει κρίση πανικού, όταν αυτή περάσει το πρόσωπο αυτό θα φαίνεται πιο ήρεμο αλλά κουρασμένο οπότε δεν θα πρέπει να το πιέσουμε σε κάτι ούτε να του δημιουργήσουμε ενοχές.
Τι να αποφύγουμε
Αν κάποιος επιλέξει να μας μιλήσει για τις κρίσεις πανικού του, θα πρέπει να το εκλάβουμε ως ένδειξη εμπιστοσύνης.
Για να δείξουμε σεβασμό για την εμπειρία τους και να τιμήσουμε αυτή την εμπιστοσύνη, θα πρέπει να:
Δείξουμε κατανόηση
Να είμαστε προσεκτικοί με τα λόγια και τις πράξεις μας, κατά τη διάρκεια μιας κρίσης αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή
Ακόμη, πρέπει να θυμόμαστε να μην συγκρίνουμε το κοινό άγχος και τον φόβο με τον πανικό.
Οι άνθρωποι που παθαίνουν κρίσεις πανικού μπορεί επίσης να αισθάνονται:
ότι είναι αβοήθητοι
ότι δεν είναι δυνατή η διαχείριση αυτού που τους συμβαίνει
σωματικό πόνο ή δυσφορία
Βοηθάμε το άτομο να ελαχιστοποιήσει ή να αποβάλλει τη ντροπή
Είναι αρκετά κοινό ένα άτομο που παθαίνει κρίσεις πανικού να νιώθει ντροπή ή ανησυχία μήπως το πάθει μπροστά σε αγνώστους ή μήπως η κρίση αυτή ενοχλήσει τους φίλους ή τους αγαπημένους του.
Προκειμένου να απαλλαχθεί από τέτοιες σκέψεις, αποφεύγουμε να πούμε πράγματα όπως:
“Απλά χαλάρωσε. Δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι.”
“Είσαι αναστατωμένος γι’ αυτό;”
“Τι έχεις πάθει;”
Αφήνουμε τις συμβουλές στην άκρη
Δεν λειτουργεί κάθε τεχνική αντιμετώπισης για όλους. Ακόμη και οι βαθιές αναπνοές και οι άλλες τεχνικές χαλάρωσης μπορεί να έχουν όφελος, αλλά συχνά βοηθούν περισσότερο όταν το άτομο ασκείται σε αυτές τακτικά. Εν ολίγοις, αποφεύγουμε να πούμε σε κάποιον πώς να διαχειριστεί τα συμπτώματα. Σίγουρα, μπορεί να έχουμε ακούσει για τις θετικές επιδράσεις της γιόγκα, του διαλογισμού ή του περιορισμού της καφεΐνης αλλά δεν ξέρουμε τί ακριβώς έχει δοκιμάσει το άτομο που πάμε να βοηθήσουμε. Σε περίπτωση που έχουμε προσωπική εμπειρία θα μπορούσαμε να πούμε το εξής: “Παθαίνω συχνά κρίσεις πανικού και με έχει βοηθήσει η γιόγκα. Αν ενδιαφέρεσαι να το δοκιμάσεις, θα μπορούσαμε να πάμε μαζί κάποια στιγμή”.
Πότε πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια
Μπορεί να είναι τρομακτικό να παρακολουθούμε κάποιον να παθαίνει κρίση πανικού, αλλά δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί το πότε θα πρέπει να καλέσουμε πρόσθετη βοήθεια. Η κλήση του αριθμού έκτακτης ανάγκης μπορεί να φαίνεται ως η ασφαλέστερη κίνηση, αλλά συχνά κάνει την κατάσταση ακόμη πιο αγχωτική για το άτομο που βιώνει την κρίση πανικού.
Πότε πρέπει πραγματικά να ζητήσουμε βοήθεια έκτακτης ανάγκης
Εάν ο ασθενής:
Έχει πόνο στο στήθος σαν συμπίεση (μαχαιριά) ο οποίος μεταφέρεται και προς τα χέρια ή τους ώμους τους
Έχει συμπτώματα που επιμένουν για περισσότερο από 20 λεπτά και επιδεινώνονται αντί να γίνονται καλύτερα
Έχει δύσπνοια που δεν υποχωρεί
Νιώθει πίεση στο στήθος που διαρκεί περισσότερο από ένα λεπτό ή δύο
Κάτι σημαντικό
Οι άνθρωποι γενικά δεν μπορούν να προβλέψουν τις κρίσεις πανικού και συχνά δεν υπάρχει σαφής αιτία. Μπορεί να συμβούν σε αγχωτικές καταστάσεις αλλά και κατά τη διάρκεια ήρεμων στιγμών ή ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Είναι σημαντικό να τους επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβούνται, αλλά μάλλον γνωρίζουν και οι ίδιοι πολύ καλά ότι δεν υπάρχει πραγματική απειλή. Αυτό είναι που κάνει τις κρίσεις πανικού τόσο μπερδεμένες: Παρόλο που μοιάζουν με μια αντίδραση φόβου, δεν έχει προηγηθεί κάτι για να προκαλέσει αυτόν τον φόβο.
Σημασία έχει να μπορούμε να δείχνουμε ενσυναίσθηση και να αναγνωρίζουμε την αγωνία τους ως πραγματική και σημαντική.
