Συχνά, τα παιδιά αυτά επαινούνται και θεωρούνται από τους ίδιους τους γονείς τους και άλλους ενήλικες ως «ώριμα ή σοφά για την ηλικία τους».
Η συναισθηματική κακοποίηση μέσα στην οικογένεια μπορεί να πάρει πολλές μορφές, μερικές από τις οποίες είναι φανερές, όπως οι χαρακτηρισμοί, η υποτίμηση, η κριτική ή ο έλεγχος. Μια από τις πιο συνηθισμένες και ιδιαίτερα συγκαλυμμένες μορφές κακοποίησης που βιώνουν οι επιζώντες του σχεσιακού τραύματος, περιλαμβάνει την γονεοποίηση.
Η γονεοποίηση περιλαμβάνει μια σειρά από αντιστροφές ρόλων, όπου ένα παιδί τοποθετείται στο ρόλο, σύμφωνα με το οποίο πρέπει εκείνο να φροντίζει (είτε σωματικά είτε ψυχολογικά) έναν γονέα. Η έννοια αυτή επινοήθηκε για πρώτη φορά από τον ψυχίατρο Ivan Boszormenyi-Nagy και περιγράφει εύστοχα τις αντιστροφές ρόλων που συμβαίνουν μέσα σε ορισμένες οικογένειες.
Η γονεοποίηση μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, όπως λόγω:
- ασθένειας του γονέα
- χρήσης ουσιών από γονέα/γονείς
- ψυχικές δυσκολίες γονιών
- έλλειψη κατάλληλης στήριξης του γονέα/των γονέων από άλλους ενήλικες.
Μερικές φορές, πιο δυσδιάκριτες δυσκολίες στηρίζουν την ανάπτυξη αυτής της δυναμικής, συμπεριλαμβανομένων γονέων που μπορεί να παλεύουν με σύνθετες δυναμικές προσωπικότητας, όπως εξαρτητικά χαρακτηριστικά (“είμαι αβοήθητος, δεν μπορώ να κάνω τίποτα χωρίς υποστήριξη”), και προβάλλουν αυτές τις δυσκολίες στα παιδιά ελλείψει κατάλληλης στήριξης. Παρομοίως, τα παιδιά ναρκισσιστικών γονέων συχνά αναφέρουν ότι αισθάνονταν ότι έπρεπε να είναι «τέλεια» και είναι συνεχώς η αντανάκλαση της επιτυχίας του γονέα τους. Συνεπώς, έφεραν το βάρος της διατήρησης της εύθραυστης αυτοεκτίμησης του γονέα τους. Αυτό είναι μια λεπτή μορφή γονεοποίησης, καθώς το παιδί αναλαμβάνει το καθήκον της στήριξης και της διατήρησης της ψυχολογικής ακεραιότητας του γονέα του.
Η γονεοποίηση μπορεί να περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών.
Μπορεί να είναι έκδηλη:
Να αναγκάζει τα παιδιά να αναλαμβάνουν σωματικά καθήκοντα που τυπικά ανήκουν στους ενήλικες της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων καθηκόντων όπως:
- το μαγείρεμα και η καθαριότητα,
- η φροντίδα των αδελφών ή
- η φροντίδα του ίδιου του γονέα, αλλά
και πιο δυσδιάκριτη:
- Να εμπιστεύονται το παιδί με τρόπο που δεν είναι κατάλληλος για την ηλικία του.
- Να ζητούν συναισθηματική στήριξη από αυτό.
- Να αναμένουν καθήκοντα πέρα από τις αναπτυξιακές του ικανότητες.
- Να ζητούν συμβουλές από τα παιδιά.
- Να τα χρησιμοποιούν ως διαμεσολαβητές ή ρυθμιστές.
- Να τα εμπλέκουν σε οικογενειακές συγκρούσεις.
- Εξίσου, το να περιμένει κανείς από ένα παιδί να διατηρήσει και να κρατήσει οικογενειακά μυστικά (π.χ. ένας γονέας με δυσκολίες στη χρήση αλκοόλ), έτσι ώστε να μην μπορεί να αναζητήσει στήριξη για τον εαυτό του, το τοποθετεί μέσα σε έναν γονεοποιημένο ρόλο.
Στις συναισθηματικά υγιείς οικογένειες, οι γονείς αναγνωρίζουν ότι ο ρόλος τους περιλαμβάνει τη φροντίδα του παιδιού, την ικανοποίηση των αναπτυξιακών αναγκών, τη στήριξή του για την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων και για την εξατομίκευση και τον αποχωρισμό από την οικογένεια. Σε οικογένειες που χαρακτηρίζονται από γονεοποίηση, η συναισθηματική έμφαση παραμένει στις σωματικές και ψυχολογικές ανάγκες των γονέων, γεγονός που συνήθως έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να λειτουργούν σε επίπεδο πολύ πέρα από τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες.
Τα παιδιά που γονεοποιούνται εκτίθενται συνήθως σε θέματα που δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως. Όπως η χρήση ουσιών από τους γονείς ή τα προβλήματα ψυχικής υγείας:
Διαβάστε τη συνέχεια στην επόμενη σελίδα
