Όταν μια γυναίκα γίνεται μητέρα βιώνει μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές στη γυναικεία της ταυτότητα, τόσο σε βιολογικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Ένας νέος ρόλος γεννιέται και αυτή η “γέννα” μπορεί να είναι εξίσου απαιτητική με την γέννα ενός παιδιού. (Daniel Stern , “The Birth of a Mother,”) . Όμως παρότι έχουν γίνει πολλές μελέτες σχετικά με την εγκυμοσύνη, την ανάπτυξη του βρέφους, το θηλασμό , δεν έχει δοθεί αρκετή έμφαση στις συναισθηματικές αλλαγές που βιώνουν οι νέες μητέρες .
Πολλές φορές θεωρούμε δεδομένο ότι με το που θα γεννηθεί ένα παιδί η γυναίκα από ένστικτο θα αρχίσει να λειτουργεί σαν μια καλή μητέρα και χωρίς ιδιαίτερο κόπο θα μπορέσει να φροντίσει τις ανάγκες του βρέφους. Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι αλλαγές στις ορμόνες που βιώνει μια νέα μαμά μπορεί να βοηθήσουν έτσι ώστε να ανταποκρίνεται πιο αποτελεσματικά στις ανάγκες του βρέφους – να είναι σε εγρήγορση, να ακούει το κλάμα του πιο εύκολα, να έχει μεγαλύτερη υπομονή μαζί του, να θέλει να το φροντίσει . Παράλληλα όμως μπορεί να υπάρχουν και πολλές συναισθηματικές μεταπτώσεις που έχουν να κάνουν με τις πολλές αλλαγές που φέρνει ένα νέο παιδί στη ζωή μιας γυναίκας και ενός ζευγαριού.
Επειδή γνωρίζουμε ότι όταν οι άνθρωποι μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματά τους , μπορούν και να ελέγξουν καλύτερα τη συμπεριφορά τους, θεωρούμε ότι η κατανόηση της ψυχολογίας της εγκυμονούσας και της λεχώνας μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση του γονεϊκού ρόλου. Οι μητέρες που έχουν καλύτερη αντίληψη των συναισθηματικών αλλαγών που βιώνουν οι ίδιες, μπορούν να έχουν μεγαλύτερη κατανόηση για τις συναισθηματικές μεταπτώσεις των παιδιών τους.
Γι αυτό το λόγο θέλουμε να εστιάσουμε σε τέσσερα βασικά σημεία που μία νέα μαμά βιώνει με τον ερχομό του παιδιού της στον κόσμο:
Πρώτον: Η δυναμική της οικογένειας αλλάζει
Η εγκυμοσύνη δεν είναι μόνο η δημιουργία ενός ανθρώπου, είναι και η δημιουργία μιας οικογένειας. Το μωρό λειτουργεί σαν καταλύτης στη ζωή μιας γυναίκας και αναπόφευκτα επηρεάζει τις σχέσεις με τους κοντινούς της ανθρώπους – τον σύντροφο, τους φίλους , τους γονείς της – από τη μία υπάρχει δυνατότητα για πιο βαθιές και οικείες σχέσεις, από την άλλη αυξάνεται το στρες. (Alexandra Sacks, M.D., The Birth of a Mother,2017)
Ανεξάρτητα με το αν μια γυναίκα μεγαλώνει το παιδί της με τον ίδιο τρόπο που την μεγάλωσε η μητέρα της ή υιοθετεί ένα δικό της διαφορετικό στιλ, το να γίνει μια γυναίκα μητέρα της δίνει τη δυνατότητα να ξαναζήσει τα πράγματα με έναν δικό της τρόπο. Κατά μια έννοια , μια γυναίκα- γονιός, έχει την ευκαιρία να αναβιώσει την παιδική της ηλικία , να επαναλάβει ότι ήταν καλό, και να προσπαθήσει να αλλάξει τα πράγματα που τη δυσκόλεψαν. Για παράδειγμα, αν μια γυναίκα έχει δύσκολη σχέση με την μητέρα της μπορεί να προσπαθήσει να γίνει η μητέρα που θα ήθελε να έχει. (Paola Mariotti, The Maternal Lineage,” )
Δεύτερον: Αμφιθυμία
Όταν μια γυναίκα γίνεται μητέρα πολλές φορές μπορεί να νιώθει ότι, ενώ θέλει να έχει το παιδί κοντά της, χρειάζεται και λίγο προσωπικό χώρο (τόσο βιολογικά όσο και συναισθηματικά) , κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό. Η αμφιθυμία είναι ένα συναίσθημα που πολλές φορές το νιώθουμε σε σχέσεις που είναι πολύ σημαντικές για μας, γιατί σε αυτές τις σχέσεις έχουμε να ανακαλύψουμε πόσα να δώσουμε στον άλλο χωρίς να χάσουμε τα προσωπικά μας όρια , και αυτή είναι μια πολύ λεπτή ισορροπία.
Μπορεί να έχουμε τύψεις σαν γονείς επειδή έχουμε συγκρουόμενα συναισθήματα. Είναι σημαντικό όμως να έχουμε κατά νου ότι η μητρότητα δεν έχει μόνο ωραίες ή μόνο δύσκολες στιγμές, έχει και ωραίες και δύσκολες στιγμές. Χρειάζεται να μάθουμε να αντέχουμε κάποιες καταστάσεις και να αποδεχτούμε ότι κάποιες φορές μπορεί να έχουμε αντικρουόμενα συναισθήματα. (Rozsika Parker , “Torn in Two: The Experience of Maternal Ambivalence” )
Τρίτον: Φαντασία και Πραγματικότητα
Καθώς προχωρά η εγκυμοσύνη η μελλοντική μαμά αρχίζει να φαντάζεται πώς θα είναι όταν θα γεννηθεί το παιδάκι της. Ονειρεύεται πράγματα που θέλει να κάνει μαζί του και αρχίζει να επενδύει πάνω σε αυτό το όνειρο.
Το όνειρο αυτό βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σ΄αυτά που μια γυναίκα έχει βιώσει ως παιδί, σε αυτά που έχει δει από άλλες οικογένειες και σε επιρροές που μπορεί να έχει από την κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Κάποιες φορές αυτά τα όνειρα είναι τόσο δυνατά που όταν γεννιέται τελικά το μωρό η γυναίκα απογοητεύεται συνειδητοποιώντας ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα ονειρεύτηκε. (Joan Raphael-Leff, Ψυχαναλυτής , επικεφαλής του University College London Anna Freud Centre academic)
Τέταρτο: Ενοχές και Ντροπή
Οι περισσότερες γυναίκες έχουν στο μυαλό τους την εικόνα της ιδανικής μητέρας, της μητέρας που πάντα είναι κεφάτη και πρόθυμη να θυσιαστεί για τα παιδιά της, που δεν φωνάζει ποτέ και πάντα λέει το σωστό πράγμα την κατάλληλη στιγμή. Πολλές γυναίκες συγκρίνουν τον εαυτό τους με αυτή την ιδέα της τέλειας μητέρας την οποία όμως ποτέ δεν μπορούν να φτάσουν γιατί απλούστατα… Δεν υπάρχει.
Κάποιες γυναίκες πιστεύουν ότι πρέπει να είναι τέλειες σαν μητέρες και οτιδήποτε λιγότερο από το τέλειο είναι συμβιβασμός . Το να είναι όμως κανείς διαρκώς τέλειος δεν είναι εφικτό και έχει σαν συνέπεια αυτές οι γυναίκες να νιώθουν πολλές φορές ενοχές και ντροπή για πράγματα που έκαναν ή είπαν στα παιδιά τους.
Πολλές μητέρες νιώθουν ενοχές γιατί καλούνται διαρκώς να πάρουν πολύ δύσκολες και σημαντικές αποφάσεις . Δυστυχώς, συνήθως οι γυναίκες δεν συζητάνε για τις στιγμές που νιώθουν ντροπή γιατί αυτό είναι κάτι που δεν θέλουν να το γνωρίζουν οι άλλοι. Η ντροπή είναι η αίσθηση ότι “κάτι δεν πάει καλά μαζί μου”. Αυτή την αίσθηση συνήθως την έχουμε όταν βάζουμε κάποιον ανέφικτο, μη ρεαλιστικό στόχο.
Πολλές γυναίκες, επειδή φοβούνται να μην τις κρίνουν δεν συζητάνε ανοιχτά για την συμπλοκότητα της ζωής τους. Αυτός ο κοινωνικός αποκλεισμός μπορεί κάποιες φορές να πυροδότησει και την επιλόχεια κατάθλιψη.
Λόγο της μεγάλης διαφοράς μεταξύ του ποιες ήταν πριν την μητρότητα και ποιες πιστεύουν ότι θα έπρεπε να είναι τώρα, πολλές νέες μαμάδες νιώθουν ότι έχουν χάσει τον εαυτό τους και ανησυχούν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα. Στην πραγματικότητα όμως αυτή η συναισθηματική αναστάτωση είναι πολύ συνηθισμένη.
Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια πάθηση που πολλές φορές δεν έχει έγκυρη διάγνωση , δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς και επηρεάζει 10 με 15% των νέων μαμάδων. Όμως πολλές μαμάδες που δεν έχουν επιλόχεια κατάθλιψη , παλεύουν με την μετάβαση από τον παλιό τους ρόλο σε αυτό της μητρότητας.
Η σούπερμαμα που θρέφει, οργανώνει, είναι σέξι αλλά μετριόφρων, κάνει πολλά πράγματα μαζί και δείχνει να μην την επηρεάζει καθόλου το γεγονός ότι το στήθος της στάζει γάλα , τα άπλυτα μαζεύονται και δεν έχει καταφέρει να κοιμηθεί πολλά βράδια… δεν υπάρχει . Αυτό είναι ένα μη ρεαλιστικό παράδειγμα τελειότητας που κάνει τις άλλες γυναίκες να νιώθουν ανεπαρκείς όταν προσπαθούν και δεν καταφέρνουν να φτάσουν αυτά τα ανέφικτα στάνταρτ.
Οι γυναίκες συχνά δημιουργούν ένα “ψεύτικο δίλημμα” ότι ή έχουν επιλόχεια κατάθλιψη ή θα πρέπει να περνάνε τη μετάβαση στη ζωή ως μαμάδες , αναίμακτα, με χάρη και άνεση. Το να γνωρίζει κανείς τους λόγους για τους οποίους δυσκολεύεται να νιώθει άνετα και να μιλάει γι αυτά με άλλους είναι πολύ σημαντικό. Μιλώντας για τη δυσκολία της θα μπορέσει σταδιακά η νέα μαμά να προσαρμοστεί καλύτερα στον νέο της ρόλο. Είναι πολύ βοηθητικό για τις νέες μαμάδες και αυτούς που είναι γύρω τους να γνωρίζουν ότι παρότι η επιλόχεια κατάθλιψη είναι ένας ακραίος τρόπος αντίδρασης στη μετάβαση στο ρόλο της μητρότητας, ακόμη και αυτοί που δε βιώνουν κατάθλιψη περνάνε από σημαντικές συναισθηματικές αλλαγές.
Βασισμένο στο κείμενο της ψυχίατρου Alexandra Sacks, feel-pdc.gr
