Η ασθένεια του να είμαστε μονίμως απασχολημένοι
Είδα μια καλή φίλη πριν λίγες μέρες. Πέρασα από ‘κει να ρωτήσω πώς πάει, τι κάνει η οικογένεια της. Σήκωσε το βλέμμα, χαμήλωσε τη φωνή, κι απλώς ψιθύρισε: “Είμαι τόσο πιεσμένη….τόσο πιεσμένη…έχω τόσα να κάνω.”
Σχεδόν αμέσως μετά, πήγα σε μια άλλη φίλη και τη ρώτησα πώς είναι. Και πάλι, στο ίδιο ύφος, η ίδια απάντηση: “ Είμαι μωρέ τόσο αγχωμένη, έχω τόσα να κάνω.”
Ο τόνος της φωνής έδειχνε κούραση, σχεδόν εξουθένωση.
Και δεν αφορά μόνο τους ενήλικες. Όταν μετακομίσαμε στη Βόρεια Καρολίνα πριν κάπου δέκα χρόνια, είμασταν ενθουσιασμένοι στην ιδέα του ότι μετακομίσαμε σε μια πόλη με σπουδαίο εκπαιδευτικό σύστημα. Βρήκαμε μια όμορφη γειτονιά, γεμάτη οικογένειες. Όλα μας φαίνονταν υπέροχα.
Αφού εγκατασταθήκαμε, πήγαμε σε έναν φιλικό γείτονα, και ρωτήσαμε αν η κόρη τους και η κόρη μας θα μπορούσαν να βρεθούν και να παίξουν. Η μητέρα, μια πραγματικά αξιαγάπητη κυρία, έπιασε το κινητό της κι κοίταξε το ημερολόγιο. Έψαχνε….έψαχνε…έψαχνε… Τελικά είπε: ” Έχει ενα 45-λεπτο κενό σε δυόμισυ εβδομάδες από τώρα. Το υπόλοιπο πρόγραμμα είναι γεμάτο δραστηριότητες: αθλητισμός, πιάνο, τραγούδι. Είναι που…είναι τόσο απασχολημένη.”
Οι καταστρεπτικές συνήθειες ξεκινάνε νωρίς, πραγματικά πολύ νωρίς.
Πώς καταντήσαμε να ζούμε έτσι; Γιατί το κάνουμε αυτό στον εαυτό μας; Γιατί το κάνουμε αυτό στα παιδιά μας; Πότε ξεχάσαμε πως είμαστε ανθρώπινα όντα, όχι ανθρώπινα έργα;
Τι συνέβη σ’ εκείνο τον κόσμο όπου τα παιδιά ήταν μες στις λάσπες, βρώμικα, αναμαλλιασμένα, και δόξα το Θεό τους επιτρεπόταν η πλήξη; Γιατί να φορτώνουμε τα παιδιά μας με τόσες δραστηριότητες και να τα αγχώνουμε—γιατί να τα κάνουμε σαν κι εμάς;
Τι απέγινε ο κόσμος εκείνος όπου καθόμαστε με τους ανθρώπους που αγαπούσαμε και είχαμε αργές συζητήσεις για την καρδιά και την ψυχή μας, συζητήσεις που ξετυλίγονταν αργά, με παύσεις που γεννούσαν συνειδητοποιήσεις και σιωπές που κανείς δε βιαζόταν να γεμίσει;
Πώς τα καταφέραμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου έχουμε συνεχώς όλο και περισσότερα να κάνουμε και όλο και λιγότερο χρόνο για ευχαρίστηση , για περισυλλογή, για συνάντηση, ή απλώς για να υπάρχουμε;
Κάπου διάβασα: “ Την ανεξερεύνητη ζωή δεν αξίζει να τη ζούμε εμείς οι άνθρωποι.” Πώς υποτίθεται όμως ότι θα ζήσουμε, θα εξερευνήσουμε, θα είμαστε, θα γίνουμε πλήρως ανθρώπινοι όταν είμαστε τόσο απασχολημένοι;
Η ασθένεια του να είμαστε μονίμως “απασχολημένοι” (κι ας το ονομάσουμε ασθένεια, αφού μας κάνει να χάνουμε το σθένος μας) είναι καταστροφική για το πνεύμα και την υγεία μας. Μας αποσπά από το να είμαστε απόλυτα παρόντες με αυτούς που αγαπάμε και με τις οικογένειές μας και από την βαθιά συνάντηση που τόσο λαχταράμε.
Από τη δεκαετία του ’50, είχαμε τόσες τεχνολογικές ανακαλύψεις που νομίζαμε ( ή μας υποσχέθηκαν) πως θα έκαναν τη ζωή μας ευκολότερη, γρηγορότερη, απλούστερη. Κι όμως, δεν έχουμε περισσότερο “ελεύθερο” χρόνο σήμερα από όσο είχαμε κάποιες δεκαετίες πριν.
Για κάποιους από μας, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο σπίτι και στη δουλειά είναι πια δυσδιάκριτη. Είμαστε όλη μέρα πάνω από τις συσκευές μας. ΟΛΗ μέρα.
Τα smart phones και τα laptops μας έχουν μεταφέρει το γραφείο στο σπίτι. Όταν τα παιδιά πάνε για ύπνο, αμέσως μπαίνουμε στο internet.
Μια από τις καθημερινές μου μάχες είναι η χιονοστιβάδα των email. Συχνά αναφέρομαι σ’ αυτό ως την jihad μου ενάντια στα email. Συνεχώς θάβομαι κάτω από τόνους emails, κάτι που δεν ξέρω πώς να σταματήσω. Ως τώρα έχω δοκιμάσει διάφορες τεχνικές: να απαντώ μονάχα το βράδυ, να μην απαντώ τα Σαββατοκύριακα, να ζητάω από τον κόσμο να τα λέμε περισσότερο από κοντά. Συνεχίζουν όμως να έρχονται, σε όγκους που είναι απερίγραπτοι: προσωπικά emails, emails για τη δουλειά, διαφημιστικά emails. Και οι άνθρωποι περιμένουν μια απάντηση — αμέσως τώρα. Κι εγώ, όπως όλοι, τελικά είμαι τόσο απασχολημένος.
Δε θα ‘πρεπε να ναι έτσι τα πράγματα.
Σε πολλές μουσουλμανικές χώρες, αν θες να ρωτήσεις κάποιον τι κάνει, ρωτάς στα αραβικά, Kayf haal-ik? ή στα περσικά, Haal-e shomaa chetoreh? Πώς είναι το haal σου;
Τι είναι αυτό το haal για το οποίο ρωτάμε; Είναι η παρούσα κατάσταση της καρδιάς. Στην πραγματικότητα, ρωτάμε, “Πώς είναι η καρδιά σου αυτή τη δεδομένη στιγμή; ” Όταν εμείς ρωτάμε “Πώς είσαι;” αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να μάθουμε.
Δε ρωτάω πόσα έχετε να κάνετε ούτε πόσα emails έχετε στο inbox. Θέλω να μάθω πώς είναι η καρδιά σας, αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή. Πείτε μου. Πείτε μου αν η καρδιά σας είναι χαρούμενη, αν πονάει, αν είναι θλιμμένη, αν λαχταρά την ανθρώπινη επαφή. Ρωτήστε την καρδιά σας, εξερευνήστε την ψυχή σας, και τότε πείτε μου κάτι για όλα αυτά.
Πείτε μου πως θυμάστε πως είστε ακόμη άνθρωποι με ψυχή, κι όχι άνθρωποι μόνο με δουλειές.
Πείτε μου πως είστε κάτι παραπάνω από μια μηχανή, που τσεκάρει υποχρεώσεις που πρέπει να διεκπεραιωθούν. Ανοίξτε μια ζεστή κουβέντα, δώστε ένα άγγιγμα. Κάντε μια θεραπευτική συζήτηση, με χάρη και παρουσία.
Βάλτε το χέρι σας στον ώμο μου, κοιτάξτε με στα μάτια, και συνδεθείτε μαζί μου για μια στιγμή. Πείτε μου κάτι για την καρδιά σας, και ξυπνήστε την δικιά μου. Βοηθήστε με να θυμηθώ πως κι εγώ είμαι ένα πλήρες και τέλειο ανθρώπινο ον, ένα ανθρώπινο ον που επίσης λαχταράει το ανθρώπινο άγγιγμα.
Διδάσκω σ’ ένα πανεπιστήμιο όπου πολλοί φοιτητές περηφανεύονται για το ότι μελετούν και διασκεδάζουν το ίδιο έντονα. Αυτή είναι μια αντανάκλαση του “πολυάσχολου” τρόπου ζωής μας – ότι ακόμη και η ξεκούρασή μας χαρακτηρίζεται από υπερδιέγερση. Η χαλάρωσή μας συχνά παίρνει τη μορφή ταινιών δράσης ή βίαιων ή γεμάτων ταχύτητα σπορ.
Δεν έχω μαγικές λύσεις. Αυτό που ξέρω είναι πως χάνουμε την ικανότητά μας να ζήσουμε μια αληθινά ανθρώπινη ζωή.
Χρειαζόμαστε μια διαφορετική σχέση με την εργασία, με την τεχνολογία. Ξέρουμε τι θέλουμε: μια ζωή με νόημα, την αίσθηση πως ανήκουμε σε μια κοινότητα, να ζούμε ισορροπημένα. Δε μας φτάνει να ξεχνιόμαστε σε ολοένα ταχύτερα iPhones. Θέλουμε να είμαστε αληθινά άνθρωποι.
Ο W. B. Yeats έγραψε κάποτε: “Χρειάζεται περισσότερο θάρρος για να εξερευνήσουμε τις σκοτεινές πλευρές της ψυχής μας, παρά για να πολεμήσουμε στο πεδίο της μάχης σαν στρατιώτες.”
Γιατί πώς γίνεται να ασχοληθούμε με την ψυχή μας όταν είμαστε τόσο απασχολημένοι; Πώς γίνεται να ζήσουμε μια ζωή με επίγνωση;
Χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της ζωής μας, της κοινωνίας, της οικογένειας, της κοινότητας.
Θέλω τα παιδιά μου να ‘ναι βρώμικα, ατημέλητα, ακόμη και να πλήττουν – μαθαίνοντας πώς να γίνουν άνθρωποι.
Θέλω να ζήσουμε μια ζωή όπου θα μπορούμε να κάνουμε μια παύση, να κοιταζόμαστε στα μάτια, να αγγιζόμαστε και να αναρωτιόμαστε: Τι κάνει η καρδιά μου;
Να έχουμε χρόνο για να αναλογιστούμε πάνω στην ίδια μας την ύπαρξη.
Να είμαστε σε επαφή με την καρδιά και την ψυχή μας ώστε να ξέρουμε πού βρισκόμαστε, και πώς να το εκφράσουμε και στους άλλους.
Πώς είναι η καρδιά σας σήμερα;
Ας επιμείνουμε σε μια σύνδεση από καρδιάς όπου όταν κάποιος απαντά “Είμαι τόσο απασχολημένος”, να μπορούμε να συνεχίσουμε το διάλογο λέγοντας ” Το ξέρω, αγάπη μου. Όλοι είμαστε. Αλλά εγώ θέλω να ξέρω πώς είναι η καρδιά σου.”
Πηγή: onbeing.org, by OMID SAFI (@OSTADJAAN)
Μετάφραση: Μαρία Μαγγανάρη
MSc in Person Centred Counseling and Psychotherapy
Emotional focusing couples therapy
P.E.T., T.E.T.,M.B.A.
