Τι είναι ο αυτισμός, σε τι οφείλεται και τι χρειάζεται να γνωρίζουμε όλοι οι γονείς – ακόμα κι αν το θέμα δε μας αφορά προσωπικά.
Από τη Φωτεινή Λυκομήτρου, αναπτυξιακή ψυχολόγο (MSc, BSc), ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Warwick της Αγγλίας (Facebook: Foteini Lyk).
Ο αυτισμός είναι μια μόνιμη διαταραχή της ανάπτυξης του νευρικού συστήματος, που επηρεάζει κυρίως την επικοινωνία.
Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν δυσκολία στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και διαπροσωπικών σχέσεων. Παράλληλα, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάπτυξη της ομιλίας, δυσκολίες στο να καταλάβουν φανταστικά σενάρια, ενώ πολλές φορές εμφανίζουν επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά.
H διάγνωση του αυτισμού προκαλεί άγχος και ανασφάλεια στους γονείς. Ο γονιός πρέπει να αποδεχτεί ότι το παιδί του διαφέρει από τα υπόλοιπα, ότι ο αυτισμός είναι μια πάθηση που δεν θεραπεύεται και το συνοδεύει σε ολόκληρη τη ζωή του.
Είτε το θέμα μάς αφορά προσωπικά είτε όχι, είναι καλό να γνωρίζουμε όλοι τις αλήθειες και τους μύθους για τον αυτισμό.
ΑΛΗΘΕΙΑ «Ο αυτισμός εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια»
Πράγματι, τέσσερα στα πέντε παιδιά με αυτισμό είναι αγόρια. Παρ’ όλ’ αυτά, πολλές φορές η διάγνωση για τα κορίτσια αργεί. Έχει παρατηρηθεί ότι τα κορίτσια αρκετές φορές μπορούν και κρύβουν τα συμπτώματα του αυτισμού, π.χ. δεν αποφεύγουν τη βλεμματική επαφή ή δεν είναι «αγενείς».
ΜΥΘΟΣ «Το τριπλό εμβόλιο προκαλεί αυτισμό»
Το τριπλό εμβόλιο (MMR) είναι συνδυαστικό εμβόλιο ενάντια στην ιλαρά, την ερυθρά και την παρωτίτιδα. Το 1998 σε μελέτη από τη Βρετανία ειδικοί υπαινίχτηκαν ότι το τριπλό αυτό εμβόλιο ήταν η αιτία πρόκλησης αυτισμού. Από τότε πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει καμία σύνδεση του ΜΜR εμβολίου με τον αυτισμό.
ΑΛΗΘΕΙΑ «Ο αυτισμός έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια»
Ο αυτισμός είναι μία από τις πιο κοινές νευροαναπτυξιακές διαταραχές με συχνότητα εμφάνισης 1 στα 59 παιδιά. Αυτή η αύξηση ίσως οφείλεται στην αλλαγή των διαγνωστικών κριτηρίων του αυτισμού. Το 2013 η Αμερικάνικη Ένωση Ψυχολόγων δημοσίευσε το διαγνωστικό εργαλείο DSM-5, όπου υποκατηγορίες αυτισμού (π.χ. σύνδρομο Asperger) κατατάσσονται πλέον στο φάσμα της διαταραχής.
ΜΥΘΟΣ «Όλα τα παιδιά με αυτισμό έχουν νοητική υστέρηση»
Κάθε παιδί με αυτισμό διαφέρει αρκετά από το άλλο, καθώς τα συμπτώματα εμφανίζονται σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε περίπτωση. Αμερικάνικη έρευνα το 2018 έδειξε ότι το 31% των παιδιών με αυτισμό παρουσιάζουν νοητική υστέρηση, το 25% είναι οριακά εκτός των ορίων της νοητικής υστέρησης, ενώ το 44%, το μεγαλύτερο δηλαδή ποσοστό, έχουν φυσιολογικό IQ.
ΑΛΗΘΕΙΑ «Γνωρίζουμε τα αίτια εμφάνισης του αυτισμού»
Παρά το γεγονός ότι έχουν γίνει πάρα πολλές έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως τα αίτια εμφάνισης του αυτισμού. Είναι, όμως, σαφές ότι μπορεί να περιλαμβάνουν μια ισχυρή γενετική βάση.
ΜΥΘΟΣ «Τα άτομα με αυτισμό έχουν ιδιαίτερες ικανότητες»
Ταινίες όπως το Rain Man έδωσαν τη λανθασμένη εντύπωση ότι όλα τα άτομα με αυτισμό έχουν ξεχωριστές ικανότητες. Όμως, μελέτες έχουν δείξει πως ό,τι ισχύει για το γενικό πληθυσμό ισχύει και για τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού. Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό δε φαίνεται να έχουν ξεχωριστές ικανότητες. Παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση κάποιου ιδιαίτερου ταλέντου είναι ο δείκτης νοημοσύνης του παιδιού αλλά και η ηλικία: όσο μεγαλύτερη, τόσο περισσότερες ικανότητες μπορεί να αναπτύξει.
ΑΛΗΘΕΙΑ «Τα άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται να κάνουν φίλους»
Η παραπάνω πρόταση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, χωρίς όμως να σημαίνει ότι τα άτομα με αυτισμό είναι ανίκανα να διαμορφώσουν διαπροσωπικές σχέσεις. Συνήθως τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φιλίες και σχέσεις, καθώς τους είναι δύσκολο να αναγνωρίσουν τις προθέσεις και τα συναισθήματα των γύρω τους.
