Οι συμπεριφορές των παιδιών μας δεν εκφράζονται ποτέ εναντίον μας, αλλά προς εμάς σαν κλήσεις για βοήθεια, γιατί εμείς είμαστε οι γονείς τους, αυτοί τους οποίους εμπιστεύονται για να τα στηρίξουν και να τα καθοδηγήσουν στη ζωή. Οι συμπεριφορές τους, παρότι είναι δυσάρεστες ή επιθετικές, είναι αντιδράσεις. Άρα έχουν αιτίες. Το παιδί δεν αντιδρά έτσι ούτε τυχαία ούτε με σκοπό να βλάψει. Το να λέμε λοιπόν δυνατά την ερώτηση «τι συμβαίνει;» θα είναι η φράση-κλειδί που θα μας βοηθήσει να εμποδίσουμε τους αυτοματισμούς μας, να σκεφτούμε, να αναπνεύσουμε και να προχωρήσουμε στην ανάλυση της κατάστασης.
Είναι σημαντικό να μην πέφτουμε στην παγίδα της ιδέας ότι είναι δυνατή μόνο μία στάση και μία λύση.
Δεν πρέπει να αναζητάμε σε καμία περίπτωση την «καλή» λύση. Όχι. Κάθε λύση έχει τις συνέπειές της. Συχνά υπάρχουν πολλοί δρόμοι για την επίτευξη του ίδιου σκοπού. Η ιδέα ότι πρέπει να κάνουμε κάτι «καλό» σε κάθε περίσταση δημιουργεί ένα αίσθημα ανοχής στους γονείς, που είναι εντελώς άχρηστο και καταστρεπτικό. Αφού επιλέξουμε μια συμπεριφορά αυτή είναι η σωστή. Τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα άμεσα, ιδίως αν αλλάζουμε τακτικά στιλ διδασκαλίας. Πολλές νέες ικανότητες ανατροφής έχουν άμεσες επιδράσεις. Για άλλες περνάει λίγος χρόνος κατά τον οποίο το παιδί διατηρεί τις άμυνές του.
Εκτός από το σχολείο, με το οποίο ασχολούμαι σε άλλο βιβλίο μου, δεν έχω ασχοληθεί με πολλά ζητήματα σε αυτές τις σελίδες. Αυτά που αφορούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για παράδειγμα. Γιατί αν και δεν τα θεωρούμε ικανά, τα παιδιά που είναι μικρότερα των δεκατριών ετών, πολλοί νέοι των έντεκα ή δέκα ετών λένε ψέματα για την ηλικία τους στο facebook και βάζουν ήδη φωτογραφίες και σχόλια στη σελίδα τους. Τα παιδιά αποκτούν κινητό τηλέφωνο όλο και πιο μικρά και το χρησιμοποιούν για να παίζουν, αλλά και για να επικοινωνούν…
Αυτό όμως που ονομάζεται επικοινωνία σήμερα περισσότερο μοιάζει με διαφήμιση παρά με ανταλλαγή απόψεων και συναισθημάτων. Τα κορίτσια στέλνουν«σέλφι», χαμογελαστές φωτογραφίες που έβγαλαν μόνα τους σαν να βρίσκονται σε μια μόνιμη παράσταση, πράγμα καταστρεπτικό για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους. Ο μόνος τρόπος για να περιορίσουμε την πρόσβασή τους σε ηλεκτρονικά είδη είναι να περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί τους. Γιατί να μην αφήσουμε το παιδί να μας οδηγήσει; Αυτό ξέρει τι χρειάζεται. Φυσικά δεν έχουνε χρόνο. Ισχύει αυτό. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε μια ανασκόπηση στις προτεραιότητές μας; Καθημερινά, παιδιά αρρωσταίνουν, παθαίνουν ατυχήματα, πεθαίνουν. Αυτό δεν συμβαίνει πάντα στο παιδί του Άλλου. Όταν χάνεται ένα παιδί δεν θυμόμαστε τους κακούς βαθμούς του, ούτε την απροθυμία του να βάλει σκούπα. Θυμόμαστε τις τρυφερές στιγμές, τα παιχνίδια, τις στιγμές κοινής χαράς.
Μετανιώνουμε για κάθε καβγά. Κάθε τιμωρία μας κάνει να πονάμε εσωτερικά.
Αν και δεν γίνεται να περάσει όλη η παιδική ηλικία των παιδιών μας χωρίς σημαντικές συγκρούσεις, όταν φεύγουν από το σπίτι καλό είναι είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα μετανιώσουμε που δεν είχαμε σχηματίσει δεσμό.
Αφιερώστε χρόνο για το παιδί σας.
Μην απαντήσετε στο τηλέφωνό σας και μη σκεφτείτε τη λίστα με τα ψώνια. Ο χρόνος που θα του αφιερώσουμε κατά τη διάρκεια του οποίου θα ακολουθήσουμε τις «εντολές» του, αντί για χαμένος χρόνος θα μας δώσει πολλά. Όταν ζητάει κάτι πολλές φορές λέμε: «Δεν έχω να κάνω μόνο αυτό». Ας το ξανασκεφτούμε.
Υπάρχει τίποτε πιο επείγον απ’ το να περάσουμε ευτυχισμένες στιγμές μαζί;
Όταν σκεφτόμαστε ότι αυτά δεν μας ενδιαφέρουν, ας σκεφτούμε ότι δεν παίζουμε αυτοκινητάκια, κούκλες, Lego, ή Μονόπολι, παίζουμε με το παιδί! Φυσικά και θα έχουμε προτιμήσεις, αλλά πώς θα ζητήσουμε στο παιδί να προσπαθήσει να κάνει κάτι σημαντικό για εμάς αν δεν ξέρουμε να του δείξουμε ότι είμαστε κι εμείς ικανοί να κάνουμε κάτι σημαντικό για εκείνο… Το παιχνίδι με το παιδί μπορεί να είναι πιο σημαντικό και πολύ πιο αποτελεσματικό για τις μαθητικές του επιδόσεις από το να το βοηθήσουμε να κάνει τα μαθήματά του! Εκτιμά το ότι του αφιερώσαμε χρόνο πολύ περισσότερο από χιλιάδες συγχαρητήρια. Κάτι απλό, όπως το να του αφιερώσουμε χρόνο και να το ευχαριστηθούμε το κάνει να νιώθει ότι είναι σημαντικό και ότι έχει αξία!
Αυτό δεν επιθυμούμε κι εμείς;
Να νιώθουν τα παιδιά μας ότι έχουν αξία ως άνθρωποι;
Θέλουμε επίσης τα παιδιά μας να αποκτήσουν λιγότερα συναισθηματικά προβλήματα από εμάς! Αυτά τα προβλήματα προκαλούνται από τον φόβο. Τον φόβο της τιμωρίας, της απόρριψης, της μη ανταμοιβής, της αποδοκιμασίας, της απώλειας της αγάπης, της απώλειας ενός προνομίου, του μαλώματος ή του ξύλου. Όλα αυτά που αλλάζουν την αίσθηση δεσμού τους με τον ενήλικο που ασχολείται μαζί τους προκαλούν ένα ήπιο ή έντονο άγχος, που πρόκειται να εξελιχθεί σε συνεχές στρες, σε υπερβολικές συμπεριφορές, σε ανασφάλεια, σε νυχτερινές φοβίες, σε επιθετικότητα, σε καχυποψία.
Όχι, δεν υπάρχει προδιάθεση.
Σήμερα είναι σίγουρο. Το ιστορικό κάθε ανθρώπου και κυρίως η σχεσιακή ιστορία του, τον διαμορφώνουν. Η ωρίμανση του ανθρώπινου εγκεφάλου επηρεάζεται από τις αλληλεπιδράσεις του παιδιού με το φυσικό, συναισθηματικό και κοινωνικό περιβάλλον του. Δεν είναι ούτε έμφυτο ούτε αποκτηθέν, όλα είναι επιγενετικά, προϊόν της συνεχούς αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον γενετικό κώδικα και στο περιβάλλον. Δεν διαμορφώνεται μόνο η έκφραση των γονιδίων από το περιβάλλον. Η εμπειρία μπορεί να μεταβάλλει τον γενετικό κώδικα.
Καθημερινά, με τη συμπεριφορά μας, ενισχύουμε και τρέφουμε τη μία ή την άλλη συμπεριφορά ανάλογα με την εγκεφαλική ζώνη στην οποία απευθυνόμαστε. Ξέρουμε στο εξής ότι το ξύλο, οι τιμωρίες και οι αρνήσεις που σημειώνονται κατά την παιδική ηλικία αλλάζουν την ικανότητά μας για ευτυχία, μειώνοντας την πρόληψη της οξυτοκίνης και υπερενεργοποιώντας το στρεσογόνο σύστημά μας. Αν και ο εγκέφαλος είναι πλαστικός, δηλαδή παράγουμε νέους νευρώνες και νέες συνδέσεις ως το τέλος της ζωής μας, και παρότι ο διαλογισμός, η ψυχοθεραπεία και η αγάπη μπορούν να μας γιατρέψουν, ίσως μπορούμε να γλιτώσουμε τα παιδιά μας από αυτά τα βάσανα. Αν αμφιβάλλουμε για δύο συμπεριφορές, μπορούμε να ακολουθήσουμε έναν αξιόπιστο οδηγό: Αυτό θα στρεσάρει το νευρικό του σύστημα ή θα το γεμίσει οξυτοκίνη;
Η ανατροφή είναι πάνω απ’ όλα σχέση.
Προτεραιότητά μας είναι πάντα να επωφεληθούμε. Με την επιθετικότητα μπροστά στους κακούς βαθμούς δημιουργείται κακή σχέση με όλα τα συμπτώματά της. Η καλή σχέση επιτρέπει αντιθέτως την αντιμετώπιση των δυσκολιών και την από κοινού υπερπήδηση των εμποδίων. Κι όμως ξεχνάμε πολύ εύκολα αυτή την προτεραιότητα. Διατήρηση της σχέσης δεν σημαίνει να προσπαθούμε να γίνουμε αγαπητοί στα παιδιά επιτρέποντας τα πάντα.
Μιλήσαμε πολύ για τον εγκέφαλο. Αναφερθήκαμε επίσης και στον δεύτερο εγκέφαλό μας, τον εντερικό εγκέφαλο, τα σωθικά μας. Ας μην ξεχνάμε και τον τρίτο εγκέφαλο, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα από τους επιστήμονες, την καρδιά!
Μάλιστα οι 40.000 νευρώνες της αντιδρούν αυτόνομα στην συναισθηματική κατάσταση των γύρω μας. Αμφιβάλλω; Χρησιμοποιώ την καρδιά! Η αγάπη και ο δεσμός, είναι οι πρώτες τροφές του βλασταριού μου, θα είναι πάντα η καλύτερη επιλογή.
Διαβάσαμε το παραπάνω απόσπασμα στο εξαιρετικό βιβλίο της Ιζαμπέλ Φιλιοζά με τίτλο «Δεν έχουν χαθεί όλα!» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ενάλιος και το μοιραζόμαστε μαζί σας με την σκέψη ότι αξίζει να διαβαστεί απ΄όλους μας!
