Συζητώντας με νέους γονείς και συγκεντρώνοντας τις εμπειρίες τους, διαπίστωσα ότι το μεγαλύτερο άγχος τους είναι πώς θα μεγαλώσουν ένα “καλό” παιδί. Βαρύς ρόλος αυτός για ένα παιδί ιδιαίτερα όταν είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει με σαφήνεια ποια είναι τα όρια του καλού και του κακού. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι στο μυαλό των παιδιών που έχουν πολλές απορίες, τα πάντα μπορούν να πράξουν χωρίς περιορισμούς στην προσπάθειά τους να εξερευνήσουν τον κόσμο.
Συλλέγοντας λοιπόν σαν ντετέκτιβ τις παρατηρήσεις των γονιών για τα παιδιά τους, διαπίστωσα ότι οι περισσότεροι, για να μην πω όλοι, επικεντρώνουν την προσοχή τους στις ζημιές, τις ζαβολιές, τις αταξίες των παιδιών τους και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά τους είναι ανυπάκουα, ατίθασα, ζωηρά, τεμπέλικα και γενικά ζουν “επικινδύνως”. Επειδή όμως το νόμισμα έχει δυο όψεις μ’ αρέσει να σκέφτομαι την πλευρά των παιδιών, γιατί, όπως έχω πει πολλές φορές, ως παιδαγωγός προσπαθώ να θυμηθώ τι ένιωθα σαν παιδί τι με πείραζε και με ενοχλούσε βαθιά στην ψυχή μου.
Σκεφτείτε να ήσασταν εσείς τα παιδιά που θέλουν να απλώσουν τα χέρια τους για να εξερευνήσουν το άγνωστο και να ακούν συνέχεια παρατηρήσεις όπως “μην τρέχεις, θα πέσεις”, “μην πιάνεις το βάζο, θα σπάσει”, “μην πιάνεις το ποτήρι, θα σου πέσει”, “μην πειράζεις τα άλλα παιδιά, θα σε χτυπήσουν”, “μην περπατάς στα νερά, θα γλιστρήσεις”.
Σκεφτείτε ακόμα τη μαμά σας ή τον μπαμπά σας να λένε, να λένε, να λένε και να εξηγούν το ίδιο πράγμα σ’ ένα παιδί που από τις πρώτες λέξεις δεν ακούει τίποτα γιατί δεν το κατανοεί.
Ακόμη χειρότερα σκεφτείτε να σας βάζουν σε τιμωρία να μη βγείτε από το δωμάτιο ή να μην πάτε στο πάρκο, κι εσείς απλά να μην έχετε καταλάβει για ποιο λόγο. Νομίζω ότι το μόνο σίγουρο είναι ότι απλώς θα επαναλαμβάνατε τα ίδια λάθη, τις ίδιες αταξίες, γιατί πολύ απλά, οι συνεχείς παρατηρήσεις και τιμωρίες κάνουν ένα παιδί να πιστέψει ότι είναι ένα “κακό” παιδί και τελικά να γίνει.
Πώς μπορούμε όμως πραγματικά να “χτίσουμε” τη συμπεριφορά του “καλού παιδιού”;
Νομίζω πως μια καλή αρχή θα ήταν να παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τις κινήσεις των παιδιών, χωρίς όμως συνεχείς παρατηρήσεις και παρεμβάσεις, αφήνοντας ελεύθερη την προσπάθειά τους. Αυτό οδηγεί τα παιδιά να πιστέψουν πρώτα στον εαυτό τους κι έπειτα να ενθαρρυνθούν στην προσπάθειά τους. Για παράδειγμα, όταν το παιδί σας προσπαθεί να φτιάξει μια κατασκευή με τα τουβλάκια του και δεν μπορεί, συνήθως τα πετάει κάτω θυμωμένα ή ζητάει από τους γονείς να το φτιάξουν.
Η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι είτε να το μαλώσουν γιατί τα πετάει, είτε να φτιάξουν οι ίδιοι την κατασκευή γιατί το παιδί μπορεί να γκρινιάζει. Με υπομονή, καλή διάθεση και χιούμορ μπορείτε να εκτονώσετε αυτήν την “πίεση” του παιδιού. Αρχικά δοκιμάστε να το προτρέψετε να ξαναπροσπαθήσει, γιατί είστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρει. Αν βλέπετε ότι δεν μπορεί, ρωτήστε το αν θέλει να του δείξετε “κόλπα” για να το καταφέρει. Μέσα από “δοκιμές” και “λάθη”θα το οδηγήσετε στην επίτευξη του στόχου του και στην ικανοποίηση ότι μπορεί τελικά να καταφέρει κάποια πράγματα και να νιώθει ότι “μεγαλώνει”.
Θυμάμαι μια φορά η μικρή μου αδελφούλα όταν ήταν 3 ετών, την πήγαινε η μητέρα μου στο πάρκο. Εκείνη προσπαθούσε να ανέβει τα σκαλιά της τσουλήθρας αλλά γλιστρούσε, έκλαιγε και φώναζε συνέχεια τη μαμά. Εκείνη την ανέβασε αρκετές φορές, αλλά έπρεπε να της “μάθει” ότι μπορεί και μόνη της. Της έδειξε ότι θα πιάνει τα κάγκελα με τα δυο της χέρια, ότι θα ανεβάζει ένα-ένα τα πόδια της χωρίς να προσπερνάει κάποιο σκαλοπάτι. Έπεσε μια-δυο φορές, η μαμά φυσικά την πρόσεχε αλλά δεν τη μάλωνε, ούτε της έλεγε “στο είπα εγώ”, μόνο της έλεγε “έλα, προσπάθησε πάλι“, μιλώντας της με σιγουριά ότι θα τα καταφέρει. Στο τέλος το πίστεψε κι εκείνη και δε φοβόταν, επειδή είχε πέσει μια-δυο φορές προσπαθώντας.
Επίσης θυμάμαι μια άλλη φορά, όταν η αδελφούλα μου ήταν 2,5 χρονών, είχαμε πάει στη θάλασσα για μπάνιο. Η μικρή πήγαινε στην ακροθαλασσιά και όπως πατούσε με τα ποδαράκια της, την έπαιρνε το κυματάκι κι έπεφτε με τα μούτρα μέσα στο νερό. Οι υπόλοιποι γονείς που βρίσκονταν εκεί, σηκώνονταν συνεχώς φωνάζοντας στα παιδιά τους, τα σήκωναν και τα έπαιρναν κοντά τους για να μην πέσουν στο νερό. Ο πατέρας μου απλώς την παρακολουθούσε με προσοχή από πολύ κοντινή απόσταση. Όταν εκείνη γύριζε και τον κοιτούσε με δάκρυα στα μάτια γιατί έπεφτε στο νερό, την άφηνε να σηκωθεί μόνη της και να ξαναπροσπαθήσει. Μετά από πολλές προσπάθειες η μικρή κατάλαβε ότι έπρεπε να πατάει γερά και με τα δυο πόδια πριν προχωρήσει και να ελέγχει το βάρος του σώματός της για να ισορροπήσει. Όταν το κατάφερε χάρηκε πολύ γιατί αισθάνθηκε ικανοποίηση επειδή και οι δυο γονείς την άφησαν να προσπαθήσει και επειδή τελικά τα κατάφερε.
Στο τέλος κάθε μέρας κάθε γονιός μπορεί να αναρωτηθεί πόσες φορές έκανε παρατηρήσεις, μοίρασε τιμωρίες, ώστε να κάνει το παιδί του να πιστέψει για τον εαυτό του ότι είναι “κακό” παιδί., και πόσες φορές το ενθάρρυνε να κάνει νέες προσπάθειες για να βελτιώσει τις επιδόσεις του ώστε να πιστέψει ότι είναι “καλό” παιδί.
Στη ζυγαριά στο τέλος της ημέρας, στόχος είναι οι ενθαρρύνσεις να είναι περισσότερες από τις αποθαρρύνσεις. Πειραματιστείτε καιτα αποτελέσματα θα σας εντυπωσιάσουν.
Γράφει η Ανθή Ψωμά, nipianthakia.blogspot.com
