Δεν λέμε στο παιδί μας, «Πεινάς; Δεν θα φας! Έτριψες τα μάτια σου; Δεν θα κοιμηθείς!»
Γιατί λοιπόν αντιδρούμε αρνητικά όταν παρατηρούμε ότι με τη συμπεριφορά του ζητάει την προσοχή μας; Γιατί του αρνιόμαστε την επαφή και την προσοχή;
Αρνείται την επαφή
– Μείνε μαζί μου, Μάθιου. Μόλις γύρισα.
– Πάω στο δωμάτιό μου.
“Μου ‘λειψες! Σε χρειαζόμουν, αλλά δεν ήσουν εδώ για πολύ καιρό. Αυτό με πόνεσε. Δε θέλω να νιώθεις ότι σου είμαι βάρος. Γι’ αυτό θα σε διευκολύνω. Σου λέω ότι θέλω να μείνω μόνος για να μη νιώθεις την υποχρέωση να μείνεις μαζί μου. Δε θέλω να νιώθεις υποχρέωση. προτιμώ να κλειστώ στο δωμάτιό μου και να παίξω μόνος μου.”
Για να μη μας βαραίνει και μερικές φορές για να μη μας ενοχλεί απομακρύνεται … ή γίνεται επιθετικό.
– Σε μισώ!
“Πάντως δεν καταλαβαίνεις ποτέ τίποτε. Μου λείπεις, φοβάμαι, δεν ξέρω τι να κάνω για να σε βρω”.
Όταν το παιδί τού κλείνει την πόρτα, ο γονιός που ήταν θύμα απόρριψης από τους δικούς του γονείς, και συνεπώς έχει και ο ίδιος ανασφάλειες, κινδυνεύει να αντιδράσει με αμυντικό τρόπο απέναντι σε αυτό που ερμηνεύει ως έλλειψη αγάπης από την πλευρά του παιδιού.
Πριν καλά καλά σκεφτεί, ο ιππόκαμπός του (η μικρή εγκεφαλική δομή δίπλα στην αμυγδαλή που διαχειρίζεται τις αναμνήσεις μας) θυμάται τον κίνδυνο, ενεργοποιεί τον στεφανιαίο συνειρμικό φλοιό (τις συναισθηματικές ζώνες) και αναχαιτίζει το μετωπιαίο συνειρμικό φλοιό (αυτόν που σκέφτεται).
Έτσι, ο γονιός έχει την τάση να αυτοπροστατευτεί αντί να δώσει σημασία στο παιδί του. Απομακρύνεται ή θυμώνει.
Μερικές φορές για να δικαιολογήσει την αποστασιοποίησή του ο γονιός θεωρεί φυσική ή χρήσιμη την απομάκρυνση. “Χρειάζεται μοναξιά / του αρέσει να μένει μόνος για να κάνει τα δικά του στο δωμάτιό του…”
Στην πραγματικότητα ο γονιός προβάλλει το δικό του γονιό στο παιδί του.
Δεν τολμά να μπει στο δωμάτιο ή να ζητήσει ένα φιλί, γιατί τρέμει στην ιδέα ότι θα αντιμετωπίσει μια νέα άρνηση. Την ίδια που αντιμετώπιζε ότι πλησίαζε τους γονείς.
Μήπως το παιδί αποφεύγει το βλέμμα του; Με καλεί! Κλείνεται στον εαυτό του; Ένα πράγμα περιμένει, να αποκαταστήσω τη σχέση.
Ο χρόνος που θα αφιερώσετε στο παιδί αποκαθιστά τη σχέση. Χάδια, παιχνίδια, γέλια, μασάζ… Η άρνηση και τα δάκρυα μπορεί να προηγηθούν της επανένωσης. Όταν κλείνει την πόρτα της καρδιάς του περιμένει να σπάσω τους φραγμούς. Φοβάται μήπως απογοητευτεί, μήπως ξαναπονέσει. Αμύνεται. Ακόμη κι αν πρόδωσα την εμπιστοσύνη του, αθέτησα μια υπόσχεση, το τιμώρησα άδικα, νιώθει την ανάγκη να με συγχωρέσει. Νιώθει την ανάγκη να νιώσει αγαπητό και κοντά σε κάποιον.
– Άντε στο δωμάτιό σου!
– Πάω!
Η στέρηση της αγάπης χρησιμοποιείται συχνά για να αναγκαστεί το παιδί σε ανυπακοή. Το μέτρο αυτό ίσως να είναι «αποτελεσματικό» κάποιες φορές, αλλά με τι τίμημα! Οι Αγγλοσάξονες το λένε time-out. Οι Γάλλοι περιορίζουν το παιδί στη γωνιά του. Η ιδέα είναι εδώ, να απομονωθεί το παιδί ώστε να μπορέσει να σκεφθεί. Αυτό όμως γίνεται σπάνια πριν τα δεκατρία.
Τι σκέπτεται ένα παιδί απομονωμένο στο δωμάτιό του;
“Αισθάνομαι ακόμη πιο μόνη και στερημένη. Είμαι κακιά… Ο μπαμπάς δε μ’ αγαπάει. Είναι άδικο… Πάντως εγώ θα τον εκδικηθώ.”
Όταν ένα παιδί φέρεται άσχημα έχουμε την τάση να απομακρυνόμαστε από αυτό. Η ιδέα να το πλησιάσουμε για να το χαϊδέψουμε ή για να του δώσουμε προσοχή μάς σοκάρει, γιατί είναι σαν να ανταμείβουμε την αρνητική συμπεριφορά του!
Εμείς, οι γονείς, συχνά σκεφτόμαστε ότι πρέπει να κρατάμε αυστηρή και ψυχρή στάση απέναντι στα παιδιά μας, ώστε “να καταλάβουν ότι φέρθηκαν άσχημα“.
Η αγάπη όμως δεν αποτελεί ανταμοιβή, είναι καύσιμο.
Ας σκεφτούμε για παράδειγμα το αυτοκίνητό μας. Αν αυτό μείνει από βενζίνη και έχουμε πρόβλημα, δε θα το κατηγορήσουμε. Θα του γεμίσουμε το ρεζερβουάρ.
– Αν με πας ως την Αθήνα και δεν πάθεις τίποτε θα σου βάλω βενζίνη.
Υπάρχει πρόβλημα;
Πρώτη προτεραιότητα είναι να αποκατασταθεί ο δεσμός. Γιατί να μην περάσουμε λίγο χρόνο μαζί; Φτιάξτε ένα γλυκό, παίξτε, πηγαίνετε για τρέξιμο έξω μαζί.
Η γωνία μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετική ιδέα. Αρκεί να είναι μια γωνία όπου να μπορείτε να βρείτε λόγους για καλύτερη συμπεριφορά. Η γωνία θα είναι ένας ζεστός, άνετος χώρος όπου ο εγκέφαλος θα αισθάνεται ασφαλής και θα επιτρέπει στις μετωπιαίες ζώνες του να ενεργοποιηθούν.
Στόχος μας δεν είναι ποτέ να “πληρώσει” το παιδί, αλλά να αλλάξει συμπεριφορά.
Απόσπασμα από το βιβλίο, Δεν έχουν χαθεί ΟΛΑ!, Ιζαμπέλ Φιλιοζά
