«Ο κήπος χρειάζεται υπομονετική δουλειά και προσοχή.
Τα φυτά δε μεγαλώνουν μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες σου ή τις καλές σου προθέσεις.
Μεγαλώνουν και ανθίζουν επειδή κάποιος τα φρόντισε».
–Liberty Hyde Bailey, γεωπόνος-βοτανολόγος
Έτσι ακριβώς. Και τα παιδιά είναι τα δικά μας λουλούδια. Να λοιπόν τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ανθίσουν και να εξελιχθούν και μαζί με αυτά να επενδύσουμε στη δική μας εξέλιξη.
1. Να μαθαίνεις νέα πράγματα
Να διαβάζεις άρθρα και βιβλία. Να αναζητάς πληροφορίες για την ανάπτυξη του παιδιού, για την εκπαίδευση, για τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Να ξέρεις τι γίνεται στην καθημερινότητα του παιδιού σου. Να είσαι ανοιχτή σε νέες ιδέες. Να ακούς: το παιδί σου, τους δασκάλους του, άλλους γονείς. Να πηγαίνεις σε σεμινάρια, σε ομιλίες, σε ομάδες γονέων. Να συζητάς, να ανταλλάσσεις απόψεις, να ψάχνεις το καινούργιο και όχι απλώς να κουτσομπολεύεις.
2. Να παρατηρείς
Μάθε να παρατηρείς το παιδί σου, χωρίς όμως να το κρίνεις. Τι προτιμάει να κάνει; Ποια είναι τα ενδιαφέροντά του; Είναι ανοιχτό ή κλειστό άτομο; Πώς προσεγγίζει τα καινούργια πράγματα; Αργά και διστακτικά ή πέφτει με τα μούτρα; «Βλέπεις» τον εαυτό σου στο παιδί σου; Αν κάτι δε σου αρέσει διόρθωσε το πρώτα στον εαυτό σου.
3. Να κάνεις πολλές ερωτήσεις
Οι ερωτήσεις είναι ο δρόμος της ανάπτυξης και της προσωπικής εξέλιξης. Είναι ο δρόμος της συναισθηματικής σύνδεσης. Απόκτησε να ρωτάς το παιδί σου για το πώς πέρασε στο σχολείο, όχι το βιαστικό «πέρασες καλά σήμερα;» που είναι τόσο επιφανειακό που σχεδόν δε ζητάει απάντηση, αλλά το βαθύ, το ουσιαστικό. Αντί να κάνεις παρατηρήσεις να κάνεις δηλώσεις βάσει της παρατήρησης που έκανες και ερωτήσεις. Αντί να πεις «γιατί έκανες τόσα πολλά λάθη στο τεστ;» είναι καλύτερα να πεις «πρόσεξα ότι έκανες λάθος σε πολλές πράξεις. Αναρωτιέμαι τι συμβαίνει: δεν έμαθες ακόμα τον πολλαπλασιασμό ή βιαζόσουν και δεν πρόσεχες;».
4. Βοήθησε το παιδί να «βλέπει» λύσεις και όχι μόνο προβλήματα
Όταν το παιδί έρθει να σου πει το πρόβλημά του, να αντισταθείς στην παρόρμηση να του το λύσεις ώστε να αποκαταστήσεις την ηρεμία και τη χαρά του παιδιού σου. κάνε ερωτήσεις και πάρε περισσότερες πληροφορίες για το πρόβλημα: τι ακριβώς έγινε, κάτω από ποιες συνθήκες, ποιος ήταν ο ρόλος του παιδιού, ποιοι άλλοι εμπλέκονται, κλπ. Βοήθησε το παιδί σου να δει τη συμβολή του στη δημιουργία του προβλήματος και να σκεφτεί τρόπους να διαχειριστεί την κατάσταση. Έτσι αντί «τι; Δε βρίσκεις το κόκκινο τετράδιο; Πάω να το βρω» πες «που μπορεί να είναι; Σκέψου σε ποιο μέρος ήσουν όταν το χρησιμοποίησες τελευταία φορά. Πήγαινε να δεις και μη ξεχάσει να κοιτάξεις καλά και κάτω από άλλα αντικείμενα, όχι μόνο πάνω-πάνω». «Αντί να γκρινιάζεις, πες μου με λόγια τι ακριβώς θέλεις».
5. Να έχεις υψηλές προσδοκίες στα σημαντικά θέματα
Οι στόχοι και οι προσδοκίες σε μία οικογένεια είναι σημαντικά θέματα, αφού θα συνοδεύουν το παιδί για μια ζωή. Μην αναλώνεσαι να έχεις «υψηλές προσδοκίες» πχ., καθαριότητας χειρουργείου στο σπίτι, απαγορεύοντας στο παιδί σου να φέρει φίλους ή να ασχοληθεί με νερομπογιές και κατασκευές. Να έχεις υψηλές προσδοκίες σε βασικά ζητήματα, όπως να φέρεστε όλοι στην οικογένεια με καλοσύνη, ευγένεια, να είστε ειλικρινής, να δουλεύετε σκληρά και να βάζετε πάντα τα δυνατά σας και να δίνετε τον καλύτερο σας εαυτό. Τέτοιου είδους προσδοκίες δημιουργούν υψηλά standards. Το παιδί μαθαίνει να μην κάνει «εκπτώσεις» στη ζωή του, να δίνει τον καλύτερό του εαυτό και να περιμένει ανάλογη συμπεριφορά και από τους γύρω του.
6. Να ξέρεις πώς να αναγνωρίζεις και πώς να διαχειρίζεσαι το στρες
Το δικό σου και του παιδιού σου. Το στρες είναι φυσιολογικό, είναι μία νορμάλ αντίδραση του οργανισμού όταν πιεζόμαστε. Το σημαντικό είναι να μπορείς να αναγνωρίσεις τα σημάδια του στρες στον εαυτό σου και στο παιδί σου και να έχεις ένα πλάνο για το τι να κάνεις. Μπορεί για παράδειγμα όταν στρεσάρεσαι να βάζεις τις φωνές με το παραμικρό. Ή μπορεί το παιδί σου όταν έχει στρες να λέει ότι πονάει η κοιλιά του (που είναι το συνηθισμένο, γιατί σπάνια τα παιδιά χρησιμοποιούν τη λέξη «στρες» για να περιγράψουν πώς νιώθουν). Μάθε τεχνικές διαχείρισης του στρες όπως βαθιές αναπνοές, να κάνεις ένα διάλειμμα από την κατάσταση, να αποσπάς την προσοχή σου, κλπ. Βοήθησε το παιδί σου να μάθε να καταπολεμάει το στρες του ζωγραφίζοντας, ακούγοντας μουσική, παίρνοντας βαθιές αναπνοές, κοκ.
7. Κάνε αυτό που κάνω, όχι αυτό που λέω
Οι περισσότεροι γονείς είναι καλοί στη θεωρία αλλά τα χαλάνε στην πράξη. Έτσι, συχνά βλέπουμε τον γονιό που κρατάει το τσιγάρο στο χέρι και απειλεί το παιδί το «θα σε σκοτώσω αν σε τσακώσω να καπνίζεις» και άλλα ανάλογα παραδείγματα. Γίνε με τη συμπεριφορά σου παράδειγμα προς μίμηση. Αν εσύ θυμώνεις και ξεσπάς όλη την ώρα, δε μπορείς να απαιτείς από το παιδί σου να είναι ήρεμο και να συγκρατεί τα νεύρα του. Κοίτα τον εαυτό σου στον καθρέφτη, δες τι κάνεις καλά και κάνε περισσότερο από αυτό. Δες τι κάνεις άσχημα και διόρθωσέ το.
8. Να έχεις ένα υποστηρικτικό περιβάλλον
Είναι σημαντικό για εσένα να έχεις ένα υποστηρικτικό περιβάλλον: καλούς φίλους με τους οποίους μπορείς να συζητάς, να γελάς, να περνάς όμορφα, να υποστηρίζετε ο ένας τον άλλον. Να έχεις ξεκάθαρη επικοινωνία με τον/τη σύζυγο για το ποια είναι τα καθήκοντα του καθενός. Όταν χρειάζεσαι βοήθεια να τη ζητάς. Επίσης, δημιουργείς υποστηρικτικό περιβάλλον όταν κάνεις πράγματα για εσένα, πράγματα που χρειάζεσαι για τη σωματική και ψυχική σου υγεία, όπως να πας γυμναστήριο ή για καφέ με φίλες -χωρίς να έχεις τύψεις που άφησες τα παιδιά στον σύζυγο ή την πεθερά.
9. Να μην κατηγορείς το παιδί και να μην του κολλάς ταμπέλες
Ένα κλασικό παράδειγμα είναι ότι το παιδί έχει ένα ξέσπασμα κακής συμπεριφοράς, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, δεν καταλαβαίνει κάποιο μάθημα, φέρνει έναν κακό βαθμό, και οι γονείς αμέσως το κατηγορούν και του κολλάνε κάποια ταμπέλα, όπως «ζόρικο», «αφηρημένο», «βλάκα», «τεμπέλη ή άχρηστο» κοκ. Το να κατηγορήσεις το παιδί σου το μόνο που θα κάνει είναι να χαλάσει τη μεταξύ σας σχέση. Κανένας δε διορθώθηκε επειδή τον κατηγορούσαν οι γονείς του. Παρατήρησε τη συμπεριφορά του παιδιού, συζήτησε μαζί του, εντόπισε το λάθος του και, όπως είπαμε παραπάνω, βοήθησε το να σκεφτεί τι πρέπει να κάνει διαφορετικά. Και αν εσύ κάνεις λάθος και το κατηγορήσεις, να ζητήσεις από το παιδί σου συγγνώμη.
10. Μάθε να οργανώνεις το χρόνο σου
Μόνο έτσι θα βρεις χρόνο για τα σημαντικά πρόσωπα και πράγματα στη ζωή σου και δε θα νιώθεις διαρκώς ότι πνίγεσαι σε μία κουταλιά νερό. Με το παράδειγμά σου δείχνεις στο παιδί ότι μπορεί κανείς να εκτελέσει τα καθήκοντά του, να είναι καλός στη δουλειά του και παράλληλα να έχει χρόνια για το παιδί, τον/τη σύζυγο, τους φίλους, τους συγγενείς, το γυμναστήριο, τα χόμπι, την υγεία του. βοήθησε το παιδί σου να οργανώνει το χρόνο του, τα μαθήματά του, την κοινωνική του ζωή και του κάνεις ένα πολύτιμο δώρο για πάντα.
Γράφει η Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Συγγραφέας
