Πολύ συχνά οι γονείς θα επισκεφτούν το γραφείο ενός ψυχολόγου για να μιλήσουν για κάποιο πρόβλημα που αφορά στο παιδί τους, για κάποια δυσκολία που αντιμετωπίζουν όσον αφορά στη διαχείριση της συμπεριφοράς του ή για κάποιο σύμπτωμα που ξαφνικά έχει εκείνο εκδηλώσει. Ένα τέτοιο σύμπτωμα είναι οι κρίσεις πανικού, φοβίες, επιλεκτική αλαλία, επιθετικότητα, παθητική συμπεριφορά, δυσκολίες κοινωνικοποίησης, διαταραχές ενούρησης και απέκκρισης, κλοπές, χρήση ουσιών κ.ά.
Είναι απόλυτα κατανοητό να υπάρχουν προκλήσεις στο μεγάλωμα ενός παιδιού. Πολύ συχνά όμως καλείται ο ίδιος ο γονιός να έρθει αντιμέτωπος με τις δικές του δυσκολίες και να αναμετρηθεί με αυτές προκειμένου να καταλάβει τι κρύβεται πίσω από το όποιο σύμπτωμα εκδηλώνει το παιδί του.
Ενώ, λοιπόν, μπορεί να έρθουν οι γονείς με την επιθυμία να απαλλαγούν από ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα που αφορά στο παιδί τους, αυτό δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση αν δεν εξετάσουμε πρώτα τι ρόλο επιτελεί η δυσκολία του παιδιού μέσα στην οικογένεια και τι ρόλο παίζουν οι γονείς και γενικά το όλο οικογενειακό σύστημα σε αυτό.
Η κρυφή δύναμη του συμπτώματος
Ένα σύμπτωμα στο παιδί, αν δεν είναι οργανικής φύσης, μπορεί να έχει έρθει για να ενώσει πάλι την οικογένεια. Αν, για παράδειγμα, υπάρχουν συγκρούσεις στο σπίτι, ο μπαμπάς ή η μαμά έχει φύγει για ένα διάστημα, οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή μένουν μαζί αλλά είναι αποξενωμένοι, τότε το σύμπτωμα που παρουσιάζει το παιδί μπορεί να εμφανίζεται με υποσυνείδητο σκοπό να ενώσει την οικογένεια πάλι. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι γονείς θα ανησυχήσουν, θα αρχίσουν να μιλούν μεταξύ τους, έστω με αφορμή το παιδί, ο γονιός που έφυγε θα επιστρέψει σπίτι για να είναι κοντά στο παιδί. Μπορεί το ουσιαστικό θέμα στη λειτουργία της οικογένειας (π.χ. συγκρούσεις, απομάκρυνση) να μην έχει λυθεί, αλλά παροδικά το παιδί νιώθει ότι έχει διορθωθεί η κατάσταση. Μέχρι την επίσκεψη στο γραφείο του ειδικού όπου εκεί φαίνεται ποια ακριβώς απάντηση ήρθε να δώσει στην οικογένεια η εκδήλωση του συμπτώματος του παιδιού. Γιατί ένα σύμπτωμα δεν αφορά μόνο σε αυτόν που το παρουσιάζει αλλά όλο το οικογενειακό σύστημα.
Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν με ένα τρόπο όπου το παιδί γίνεται «ο άρρωστος» για να μπορέσει να εκτονώσει συναισθήματα από καταστάσεις που δεν έχουν εξηγηθεί από τους γονείς. Ενίοτε, οι υψηλές προσδοκίες, σχεδόν απαιτήσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε συμπτώματα που αναγκάζουν το παιδί ή τον έφηβο να διακόψει κάποιο διάστημα από δραστηριότητες κι έτσι κάπως μειώνονται οι προσδοκίες των γονιών να και συνεχίζει να κουβαλά το παιδί το βάρος ότι τους απογοήτευσε.
Η βαθιά κατανόηση παίζει ρόλο κλειδί
Αυτό που χρειάζεται να καταλάβει ένας γονιός είναι ότι ποτέ ένα παιδί δεν παρουσιάζει ένα σύμπτωμα σκοπίμως. Η παραπάνω διαδικασία σίγουρα δεν λαμβάνει χώρα με ένα συνειδητό τρόπο, γι’ αυτό βλέπουμε πραγματικά πόσο υποφέρει το παιδί και πόσο ανησυχούν οι γονείς. Ολα τα παραπάνω συμβαίνουν με έναν τρόπο όπου το παιδί γίνεται «ο άρρωστος» για να μπορέσει να εκτονώσει συναισθήματα από καταστάσεις που δεν έχουν εξηγηθεί από τους γονείς.
Το βασικό βήμα για τη λύση του προβλήματος
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις που προναφέρονται αυτό που πραγματικά μπορεί να βοηθήσει τόσο το παιδί όσο και τους γονείς είναι η οικογενειακή θεραπεία. Γενικά, μπορεί να βοηθήσει όλη την οικογένεια, όχι μόνο με το να εξαλείψει το όποιο σύμπτωμα, αλλά και με το να τροποποιήσει στάσεις, αντιλήψεις και κυρίως ρόλους που έχουν αποδοθεί σε κάθε μέλος καθιστώντας το οικογενειακό σύστημα δυσλειτουργικό. Εντοπίζοντας τι δεν λειτουργεί καλά στην οικογένεια και με τη συμβουλευτική και καθοδήγηση του ειδικού, οι γονείς συνήθως βρίσκουν τι χρειάζεται να κάνουν για να λειτουργεί πιο εποικοδομητικά το οικογενειακό σύστημα, με αποτέλεσμα να εξαφανίζεται το όποιο σύμπτωμα του παιδιού.
Γεωργία Πουλημενέα, Κλινική Ψυχολόγος και Συστημική-Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια, thriveglobal.gr
