Ιστορία πρώτη
Είμαστε προσκεκλημένοι οικογενειακώς σε γεύμα μετά από βάφτιση. Υπάρχει αρκετός κόσμος και πολλά μικρά παιδιά. Παρακολουθώ διακριτικά τα δρώμενα.
Κάποια στιγμή ένας προσκεκλημένος στο διπλανό τραπέζι με μια απρόσεκτη κίνηση ρίχνει το ποτήρι με το κόκκινο κρασί. Πέφτουν δυο τρεις σταγόνες στο κουστούμι του. Η γυναίκα του, του λέει καθησυχαστικά “Μην στενοχωριέσαι δεν πειράζει”. Μετά από δέκα λεπτά περίπου ο 8χρονος γιος του ζευγαριού ρίχνει με μια αδέξια κίνηση το ποτήρι με το νερό. Βρέχεται λίγο το φόρεμα της μαμάς, η οποία με αυστηρό ύφος σχολιάζει. “Ωραία, αυτό μας έλειπε. Πόσες φορές σου είπα να προσέχεις;”. Και ο μπαμπάς συνεπικουρώντας τη μαμά σχολιάζει: “Μια ζωή απρόσεκτος”.
Δυο αναποδογυρισμένα ποτήρια, το ένα με κόκκινο κρασί, το άλλο με νερό. Μπαμπάς και γιος οι “δράστες”. Ο ένας πέφτει στα μαλακά, ο άλλος επιπλήττεται, απειλείται και χαρακτηρίζεται απρόσεκτος και μάλιστα “μια ζωή”. Πόσο δίκαιο; Το οχτάχρονο παιδί, που δεν έχει αναπτύξει πλήρως τη δεξιότητα της προσοχής και της συγκέντρωσης να επιπλήττεται, και για τον ενήλικα ούτε γάτα ούτε ζημιά! Και προφανώς δεν εννοώ ότι προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη θα έπρεπε να έχει ανάλογη μεταχείριση και ο ενήλικας. Εδώ πιθανόν να ισχύει και κάτι ακόμη. “Αν κάποιο άλλο παιδί από το τραπέζι άλλης οικογένειας, έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα, πιθανόν η μαμά να έσπευδε καθησυχαστικά προς το παιδί και τους γονείς, λέγοντας: «Δεν πειράζει, αυτά συμβαίνουν». Με τα δικά μας παιδιά έχουμε την τάση να μεγιστοποιούμε τις επιπτώσεις από τις ανεπιθύμητες ή αδέξιες συμπεριφορές, ενώ ελαχιστοποιούμε και συγχωρούμε ευκολότερα ομοειδείς συμπεριφορές άλλων παιδιών.
Ιστορία δεύτερη
Η Νίκη με τον τετράχρονο γιο της επισκέπτεται την Εύα, που έχει και αυτή ένα τετράχρονο αγοράκι, τον Παύλο. Είναι από χρόνια φίλες και έχουν καθιερώσει να πίνουν τον εβδομαδιάτικο καφέ κάθε Παρασκευή απόγευμα στα σπίτια τους εναλλάξ. Οι δυο φίλες απολαμβάνουν τον αχνιστό ελληνικό καφέ και είναι απορροφημένες από τη συζήτηση. Μέσα σε μία εβδομάδα συμβαίνουν πολλά. Άνδρες, δουλειές, παιδιά… Και το να τα μοιράζεσαι με μια φίλη καρδιακή είναι σημαντικό, είναι ψυχοθεραπευτικό.
Τα αγοράκια παίζουν χαρούμενα στο διπλανό δωμάτιο. Κάποια στιγμή ακούγονται γκρίνιες που σε λίγο γίνονται φωνές. Οι μητέρες αντιλαμβάνονται ότι διεκδικούν το ίδιο παιχνίδι. Δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Δεν είναι αλλωστε η πρώτη φορά. Μετά από λίγο ακούγεται ένας βαρύγδουπος ήχος. Δεν προλαβαίνουν να σηκωθούν και ο Δημητράκης έρχεται τρέχοντας στο δωμάτιο, κλαίγοντας και παραπονούμενος ότι ο Παύλος τον έσπρωξε και έπεσε κάτω. Χωρίς ή Εύα νά ρωτήσει τί καί πώς, πριν διερευνήσει τι προηγήθηκε από το σπρώξιμο, βάζει τις φωνές στον γιο της τον Παύλο. Τον πιάνει δυνατά από το χέρι, απειλώντας τον ότι την επόμενη φορά που θα σπρώξει τον Δημητράκη θα τις “φάει” και θα τον πάρει και θα φύγουν. Είναι μια σκηνή που συμβαίνει συχνά όταν βρίσκονται μαζί τα δυο μικρά παιδιά! 0 Δημητράκης δεν έσπασε κάτι, δεν υπήρχαν αίματα. Δεν είχε μώλωπες, ούτε γρατζουνιές. Κλαίει, όχι γιατί πόνεσε, αλλά γιατί δεν πήρε το παιχνίδι που διεκδικούσε. Τι σοβαρό λοιπόν έκανε ο μικρός, ώστε να απειλείται;
*Αν υποθέσουμε ότι ευθυνόταν ο Παύλος, η απειλή δεν είναι δυσανάλογη της πράξης του;
*Αν υποθέσουμε, όμως, ότι ευθυνόταν ο Δημητράκης, τι συναισθήματα δημιουργούνται στην τρυφερή ψυχούλα του Παύλου;
Ιστορία τρίτη
Βρίσκομαι σε ένα υπερκατάστημα και αντιλαμβάνομαι ένα κοριτσάκι γύρω στα πέντε να κλαίει. Από όσο μπορώ να καταλάβω η αφορμή είναι κάτι που θέλει και η μαμά αρνείται να το συμπεριλάβει στις αγορές. Απευθυνόμενη με επικριτικό τόνο τού λέει: «Δεν ντρέπεσαι να κλαις μπροστά στον κόσμο; “Όλος ο κόσμος εσένα κοιτάζει». Πόσο παράξενο είναι να κλαίει ένα παιδάκι; Πόσο ασυνήθιστο; Δεν είναι όλος ο κόσμος εξοικειωμένος με τα κλάματα των μικρών παιδιών; Γιατί και για ποιον είναι ντροπή το κλάμα; Τελικά όλος ο κόσμος κοιτάζει το κοριτσάκι;
Γιατί αυτό που εγώ παρατήρησα ήταν ότι ο κόσμος όλος ήταν τρεις άνθρωποι που προσπέρασαν σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Γιατί η μαμά μεγαλοποιεί την αντιδραση του παιδιού και το ενοχοποιεί για κάτι ασήμαντο;
Ιστορία τέταρτη
Είναι Μάιος μήνας, μεσημέρι. Έχει έναν υπέροχο ήλιο και απολαμβάνω τον καφέ συντροφιά με καλούς φίλους. Ξαφνικά, «εισβάλλει» από τη σάλα του καφέ μια νεαρή μητέρα, ακουμπά στην κουπαστή του μπαλκονιού σκύβοντας ελαφρά προς τα έξω και με τεντωμένο χέρι κουνά απειλητικά τον αντίχειρα προστάζοντας το παιδί της να φορέσει ζακέτα. Το παιδί βρίσκεται στην τεράστια αυλή με γρασίδι που μεσολαβεί μεταξύ του πετρόχτιστου χτίσματος και του ποταμού Νέστου.
Υπέροχη πινελιά μέσα σε ένα παραδεισένιο μέρος! Παίζει κυνηγητό μαζί με άλλα παιδιά, ευτυχισμένο, ανέμελο. Τό παιδί αρνείται. Ας σημειωθεί ότι σκάει ο τζίτζικας από τη ζέστη. Η μαμα το προειδοποιεί: «Θα κρυώσεις και θα πάθεις πνευμονία. Καί μετά δεν θα κάνεις κανένα μπάνιο». Το παιδί δεν πείθεται. Τρέχει η μαμά του και του φοράει μια ζακέτα. Το παιδί αρχίζει και κλαίει. Κανένα άλλο παιδί δεν φοράει κάποιου είδους πανωφόρι. Η ίδια η μητέρα είναι με κοντομάνικο!
Αναρωτιέμαι: Τί θα ένιωθε η μαμά αν κάποιος άλλος την υποχρέωνε να φορέσει ζακέτα, ενώ δεν κρύωνε; Πώς θα βίωνε αυτή την επιβολή;
Αναρωτιέμαι: Πώς γίνεται ο γονιός να ενοχοποιεί τόσο εύκολα το παιδί του, δραματοποιώντας απλά γεγονότα; Στο μυαλό της μαμάς η πνευμονία είναι προ των πυλών και γι’ αυτό ευθύνεται το παιδί!
Αναρωτιέμαι: Πώς τόσο εύκολα η μαμά φθάνει να απειλεί το παιδί ότι δεν θα κάνει κανένα μπάνιο; Πώς τόσο εύκολα, τόσο επιπόλαια «ρουφάει» τη χαρά του παιδιού; Καί μάλιστα χωρίς να έχει πρόθεση;
Αναρωτιέμαι: Δεν βλέπει η μαμά ότι το παιδί της είναι ευτυχισμένο εκείνες τις στιγμές; Γιατί το διακόπτει με αυτό τον αυταρχικό τρόπο; Δεν συνειδητοποιεί ότι μόλις το έκανε δυστυχισμένο;
Αναρωτιέμαι γενικώς
Οι γονείς μέσα από τις υπερβολές, τις εκδραματίσεις και τις ενοχικές προβολές που κάνουμε στα παιδιά μας, δεν αντιλαμβανόμαστε το κακό που κάνουμε σε όλους;
Αναρωτιέμαι: Πότε επιτέλους θα ωριμάσουμε ως γονείς ώστε να ανατρέφουμε χαρούμενα παιδιά; Να τα «μεγαλώνουμε» και όχι να τα «μικραίνουμε»; Να τα απελευθερώνουμε και να τα μαθαίνουμε να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και τις επιλογές τους;
Ιάκωβος Θ. Μαρτίδης, “Πλάθοντας ευτυχισμένα παιδιά”
