Ο γιος μου είναι απρόσεκτος και επιθετικός. Μου το είπε και η δασκάλα. Μας έχει κάνει ρεζίλι και στο σχολείο τώρα! Πάντα είχα το νου μου σ’ αυτό το παιδί… Συνέχεια δυσκολίες μας φέρνει, ενώ η αδελφή του άλλο παιδί. Ήσυχο, δεν μας έβαλε ποτέ σε μπελάδες. Μας είπαν πως έχει μαθησιακές δυσκολίες και πως η δασκάλα του δεν τα βγάζει πέρα μαζί του.
Ο Παναγιώτης είναι πράγματι απρόσεκτος. Η διάσπαση της προσοχής σε συνδυασμό με την επιθετικότητα προκαλεί πολλαπλά προβλήματα τόσο στον Παναγιώτη, όσο και στην οικογένειά του. Δύο ερωτήματα βασανίζουν τους γονείς: Γιατί είναι έτσι τα πράγματα, τι έφταιξε; Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αν το γιατί φτάσαμε ως εδώ ήταν ένα παζλ, αυτές θα ήταν μερικές από τις ερωτήσεις, οι απαντήσεις των οποίων θα το συμπλήρωναν. Η απροσεξία του Παναγιώτη είναι εγγενής ή επίκτητη; Γεννήθηκε με αυτή ή μήπως κάποιος περιβαλλοντικός παράγοντας την προκαλεί; Πότε ξεκίνησε η επιθετικότητα και πως συνήθως την αντιμετωπίζουν οι γονείς;
Ο Παναγιώτης είναι 7 ετών και φοιτά στην Β’ τάξη. Μέχρι τα 4 του χρόνια η σωματική, γνωστική και συναισθηματική του ανάπτυξη ήταν φυσιολογική. Οι γονείς του τον χαρακτήριζαν έξυπνο, χαρούμενο και ενεργητικό. Ξαφνικά ο Παναγιώτης εμφάνισε μια συναισθηματική αστάθεια. Γκρίνιαζε και φώναζε, δεν έπαιζε πια μόνος του και δεν είχε την ίδια διάθεση για παιχνίδι, ενώ είχε και προβλήματα στον ύπνο. Είχε εφιάλτες και σχεδόν κάθε βράδυ σηκωνόταν από το κρεβάτι του και πήγαινε σε αυτό των γονιών του, όπου και κοιμόταν.
Γρήγορα εμφανίστηκαν προβλήματα και στον παιδικό σταθμό. Δεν ήταν συνεργάσιμος στην τάξη και προτιμούσε πια να λύνει τις διαφορές του με τα άλλα παιδιά με τρόπο επιθετικό. Την ίδια εποχή η επιθετικότητα έκανε την εμφάνισή της και στο σπίτι. Σπρωξίματα, κλωτσιές και ξυλιές είχαν αναστατώσει όλη την οικογένεια. Τα πράγματα δεν άλλαζαν με τον καιρό, μάλλον χειροτέρευαν.
Όταν ο Παναγιώτης πήγε σχολείο έγινε πια ολοφάνερη η διαφορά από τους συμμαθητές του και σε μαθησιακό επίπεδο. Δεν μπορούσε να ακολουθήσει το ρυθμό του τμήματός του. Ήταν απρόσεκτος και σχεδόν ποτέ καλά διαβασμένος. Όλα αυτά μέχρι σήμερα που η δασκάλα του ενημέρωσε τους γονείς του για τη συμπεριφορά του και για τις δυσκολίες του στη μάθηση.
Πώς είναι δυνατό να αλλάζει έτσι ξαφνικά η διάθεση ενός παιδιού, η συμπεριφορά του αλλά και η ικανότητά του να μαθαίνει;
Τα πράγματα είναι απλά, όχι όμως και για τον Παναγιώτη, όπως αποδείχθηκε. Στα τέσσερά του χρόνια ο Παναγιώτης βίωσε μια απότομη αλλαγή στο οικογενειακό του περιβάλλον. Η επιχείρηση του πατέρα έκλεισε και τα χρήματα από τη δουλειά της μητέρας του δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των αναγκών τους. Οι τσακωμοί των γονιών ήταν καθημερινοί μέσα στο σπίτι. Η μητέρα βρήκε δεύτερη δουλειά και ο πατέρας αναγκάστηκε να δεχθεί μια δουλειά εκτός πόλης κι έτσι αποχωριζόταν την οικογένειά του κάθε Κυριακή και την ξανάβλεπε το επόμενο Σάββατο. Η διάθεση των γονιών καθώς και ο χρόνος που αφιέρωναν στα παιδιά τους άλλαξε δραματικά. Η μικρή αδελφή του Παναγιώτη έμενε πια με τη γιαγιά της σε ένα συναισθηματικά ασφαλές περιβάλλον (σταθερό). Κάτι που έλειπε από τον Παναγιώτη, ο οποίος έμενε με μια ταλαιπωρημένη και όχι διαθέσιμη μαμά.
Τα παιδιά για να μεγαλώσουν έχουν απόλυτη ανάγκη τη σταθερότητα. Αυτή είναι που τροφοδοτεί την αίσθηση ασφάλειας που χρειάζονται. Έχουν ανάγκη να μεγαλώνουν με γονείς σταθερούς και συνεπείς. Χρειάζονται ανεμπόδιστη αγάπη, αγάπη άνευ όρων, πλήρη αποδοχή, φροντίδα, σεβασμό, ξεκάθαρα όρια βασισμένα στις ανάγκες τους που συνεχώς αλλάζουν κι όλα αυτά με σταθερότητα και συνέπεια.
Για να νιώσουν ασφάλεια δηλαδή, έχουν ανάγκη οι γονείς τους να καλύπτουν τις βασικές συναισθηματικές τους ανάγκες (αγάπη, αποδοχή, φροντίδα, σεβασμός, όρια) σταθερά και με συνέπεια. Έχουν ανάγκη να γνωρίζουν ότι θα τα αγαπούν ότι κι αν γίνει, ότι τα αποδέχονται πλήρως, ότι πάντα θα τα φροντίζουν, ότι πάντα θα τους δείχνουν το δρόμο οριοθετώντας τα.
Αυτό δεν σημαίνει, πως τα παιδιά δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές στο περιβάλλον τους. Όσο μεγαλώνουν η ικανότητά τους να προσαρμόζονται συνεχώς αυξάνεται.
Τι συμβαίνει όταν δεν μπορούν να προσαρμοστούν οι γονείς; Δεν μπορούν και τα παιδιά τους.
Στην περίπτωση του Παναγιώτη, οι γονείς με το να βρουν νέα εργασία, κάλυψαν μόνο ένα κομμάτι αυτού που λέμε προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Το υπόλοιπο, το να προσαρμοστούν και συναισθηματικά στη νέα κατάσταση, δεν το κατάφεραν. Δεν ήταν πια χαρούμενοι, ήταν θλιμμένοι και θυμωμένοι που η ζωή τους άλλαξε. Δεν μίλησαν ποτέ στα παιδιά τους για το τι συνέβη και πώς θα το αντιμετωπίσουμε. Τα παιδιά καταλαβαίνουν πάντα τις αλλαγές στην οικογένεια, όσο μικρά κι αν είναι. Αν δεν τους εξηγήσει κανείς τι έχει συμβεί και τι θα συμβεί, χρησιμοποιούν την ανώριμη ακόμα σκέψη τους για να κατανοήσουν τη νέα κατάσταση. Τα συμπεράσματα που βγάζουν είναι συνήθως ανακριβή και λόγω του εγωκεντρισμού τους (όλα γυρίζουν γύρω από εμένα), ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, θεωρούν πως για ότι κακό έχει έρθει, ευθύνονται τα ίδια. Οι γονείς του Παναγιώτη, λόγω της κακής συναισθηματικής τους κατάστασης αμέλησαν να ασχολούνται με τα παιδιά τους, να μιλούν με τα παιδιά τους, να παίζουν μαζί τους, να τα φροντίζουν αντί απλά να τους δίνουν το φαγητό και τα ρούχα τους. Αμέλησαν δηλαδή να καλύψουν τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους. Ο Παναγιώτης είχε ανάγκη από ένα σταθερό περιβάλλον και μόνο αυτό δεν είχε. Είχε ανάγκη να τον αγαπούν και να τον προσέχουν σταθερά και δεν το είχε.
“Δεν είμαι καλά, βοήθεια!”
Το αποτέλεσμα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι τα παιδιά να «μιλούν» στους γονείς τους με «σημάδια».Κακή διάθεση, επιθετικότητα, εφιάλτες, μείωση ενασχόλησης με αγαπημένες δραστηριότητες, μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, βρέξιμο του κρεβατιού κ.α. Κοιτάξτε με έχω αλλάξει. Είναι το καμπανάκι στους γονείς για να τα προσέξουν. Στην περίπτωση του Παναγιώτη οι Μαθησιακές Δυσκολίες, που εμφάνισε, ήταν δυσκολίες επίκτητες, αποτέλεσμα της κακής του διάθεσης και της διάσπασης προσοχής.
Η απροσεξία του ήταν μόνο ένα κομμάτι της κακής συναισθηματικής του εικόνας. Ενώ η επιθετικότητα, η έκφραση της μεγάλης του αγωνίας να τον προσέξουν οι γονείς του. Δεν είμαι καλά! Βοήθεια!
