Συνέντευξη με τον Δρ. Μηνά Μαστρομηνά, τον άνθρωπο που τα τελευταία 30 χρόνια έχει δημιουργήσει μια μικρή πόλη από νέους ανθρώπους
Πότε ξεκινήσατε την εξωσωματική στην Ελλάδα; Πόσα παιδιά έχουν γεννηθεί έως σήμερα;
Αφότου εξειδικεύτηκα σε μεθόδους Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στο Λονδίνο, γύρισα στην Ελλάδα και μαζί με τον κλινικό Εμβρυολόγο Δρ. Stephen Davies αναλάβαμε να οργανώσουμε την πρώτη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην χώρα μας μέσα στο μαιευτήριο «Μητέρα», το 1990. Εκεί κάναμε τα πρώτα μας «εμβρυικά» βήματα σε έναν πολύ «γόνιμο» για την εποχή τομέα, αφού δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο πουθενά αλλού στην χώρα. Πριν την «Εμβρυογένεσις» τα ζευγάρια που έχρηζαν βοήθειας αναγκάζονταν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Κίνητρο λοιπόν για την ίδρυση της «Εμβρυογένεσις» ήταν η παράκληση πολλών ζευγαριών να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στη χώρα μας για να αποφεύγεται η μετακίνησή τους στο εξωτερικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε ταλαιπωρία και κόστος. Πολύ γρήγορα λοιπόν αναπτυχθήκαμε, και μέσα σε τρία χρόνια μεταφερθήκαμε σε ανεξάρτητο χώρο. Μέχρι σήμερα, μέσα από την δουλειά μας, έχουν γεννηθεί πάνω από 30.000 υγιή παιδιά. Είναι πολύ συγκινητικό για εμάς να μας επισκέπτονται οικογένειες που τα παιδιά τους είναι πάνω από 20 χρονών!
Τι έχει αλλάξει στην διαδικασία τα τελευταία χρόνια; Γιατί αυξάνονται τα ποσοστά επιτυχίας πλέον;
Η επιστήμη της Εμβρυολογίας έχει εξελιχθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Όταν ξεκινούσαμε ξέραμε ελάχιστα για την ανάπτυξη του εμβρύου. Πλέον διαθέτουμε ένα οπλοστάσιο από σύνθετα καλλιεργητικά υλικά που υποστηρίζουν όσο το δυνατόν καλύτερα τα διαφορετικά στάδια της εμβρυικής ανάπτυξης. Παράλληλα, τα σύγχρονα εργαστήρια εμβρυολογίας είναι εξοπλισμένα με νέας γενιάς επωαστές που προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό την φυσιολογία της γυναικείας σάλπιγγας, όπου θα αναπτυσσόταν το έμβρυο φυσιολογικά. Τα τελευταία χρόνια μάθαμε πολύ καλύτερα τι χρειάζεται το πρώιμο έμβρυο για να αναπτυχθεί, με αποτέλεσμα να εξελίξουμε τις εργαστηριακές συνθήκες στις οποίες το φιλοξενούμε τις πρώτες μέρες της ζωής του. Παράλληλα, διαθέτουμε πολύ πιο φιλικά και ήπια πρωτόκολλα για τη συλλογή ωαρίων. Είναι πολύ πιο σύντομα και εγγυώνται την καλύτερη συγκομιδή ώριμων ωαρίων. Έτσι, τόσο εργαστηριακά όσο και φαρμακολογικά, οι εξελίξεις της επιστήμης είναι τέτοιες ώστε να αποφεύγονται οι επαναλαμβανόμενοι αποτυχημένοι κύκλοι εξωσωματικής. Σε ένα ζευγάρι, πρέπει να μπορούμε να δώσουμε λύση στο πρόβλημά τους μέσα από τρεις το πολύ κύκλους εξωσωματικής.
Πότε πρέπει ένα ζευγάρι να σκεφτεί την εξωσωματική; Τι πρέπει να γνωρίζει;
Σε γενικές γραμμές, μια νέα υγιής κοπέλα (κάτω των 35 ετών) θα πρέπει να επιτύχει εγκυμοσύνη μέσα στον 1,5 πρώτο χρόνο προσπάθειας. Το διάστημα που μπορούμε να «επιτρέψουμε» σε ένα ζευγάρι να προσπαθεί ελεύθερα, χωρίς να υποβληθεί σε κάποια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μειώνεται καθώς αυξάνεται η ηλικία. Ο χρόνος είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας, ειδικά για τις γυναίκες που ξεπερνούν τα 40 έτη. Για το λόγο αυτό, προτείνουμε να μην αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους και να συμβουλεύονται έναν ειδικό, σε θέματα γονιμότητας, γυναικολόγο.
Ο βασικός έλεγχος γονιμότητας του ζευγαριού περιλαμβάνει έναν τυπικό διαγνωστικό έλεγχο προκειμένου να είναι σίγουροι πως όλα είναι καλά. Αυτός ο έλεγχος περιλαμβάνει ένα ορμονικό προφίλ, μια σαλπιγγογραφία (για να φανεί η διαβατότητα των σαλπίγγων και η αρχιτεκτονική της μήτρας) και ένα σπερμοδιάγραμμα. Επίσης, καλό είναι να ελεγχθεί εάν είναι φορείς συχνών κληρονομήσιμων νοσημάτων, όπως η μεσογειακή αναιμία και η κυστική ίνωση. Στην περίπτωση που παρουσιαστεί κάποια παθολογία, η εξωσωματική μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια πάρα πολύ αποτελεσματική θεραπεία για την κάθε περίπτωση μέσα από τις διαφορετικές λύσεις που παρέχει (φλεγμονή στις σάλπιγγες, ενδομητρίωση, ολιγοσπερμία κοκ).
Ποιοι ανασταλτικοί παράγοντες έχουν ξεπεραστεί στις μέρες μας;
Με την βελτιστοποίηση της τεχνικής της μικρογονιμοποίησης (ICSI/IMSI) έχουμε σχεδόν εκμηδενίσει το πρόβλημα της ανδρικής υπογονιμότητας. Εάν υπάρχουν έστω και λίγα σπερματοζωάρια μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να γονιμοποιήσουμε τα διαθέσιμα ωάρια.
Με την εξέλιξη της Γενετικής μπορούμε να διαγνώσουμε κληρονομήσιμες νόσους στα έμβρυα και να μεταφέρουμε στη μητέρα μόνο τα απολύτως υγιή. Σήμερα, η επανάσταση της εξωσωματικής είναι η κατάψυξη ωαρίων, που κυριολεκτικά «λύνει τα χέρια» στις γυναίκες που επιθυμούν να μεταθέσουν την δημιουργία οικογένειας για κοινωνικούς λόγους. Τέλος, σε γυναίκες που για ιατρικούς λόγους δεν μπορούν να κυοφορήσουν το έμβρυο, η εξωσωματική μέσω της παρένθετης μητρότητας λειτουργεί θεραπευτικά και μπορεί να πραγματοποιήσει το πολυπόθητο όνειρο της απόκτησης παιδιού.
Πώς μπορούν τα ζευγάρια να ενημερωθούν;
Με την εξέλιξη της ηλεκτρονικής πληροφόρησης, υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης και πληροφόρησης πάνω στα θέματα της γονιμότητας και της θεραπείας της. Θα πρέπει ωστόσο η άντληση της πληροφορίας να γίνεται από έγκυρες πηγές όπως επίσημοι ιατρικοί φορείς, διεθνείς οργανισμοί, υπουργεία Υγείας σε διεθνές επίπεδο. Εμείς, προκειμένου να είμαστε δίπλα στα ζευγάρια που ψάχνουν λύση, προσφέρουμε εντελώς δωρεάν ενημερωτικές συναντήσεις με καταρτισμένους κλινικούς εμβρυολόγους και γενετιστές που μπορούνε πολύ άρτια και επιστημονικά να κατατοπίσουν το κάθε ζευγάρι και να απαντήσουν σε κάθε απορία. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα του κάθε ζευγαριού και να προτείνουμε την πιο σωστή λύση για να έχουμε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα: μια επιτυχή εγκυμοσύνη!
Ο Δρ. Μηνάς Μαστρομηνάς εξειδικεύτηκε σε θεραπείες καταπολέμησης της υπογονιμότητας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Hammersmith στο Λονδίνο το 1988. Κατόπιν επέστρεψε στην Ελλάδα και ίδρυσε την Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Εμβρυογένεσις» μέσα από την οποία έχουν γεννηθεί πάνω από 30.000 υγιή μωρά. Έχει συγγράψει πλήθος επιστημονικών άρθρων, που έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή και εγχώρια επιστημονικά περιοδικά και έχει λάβει, μετά από εξετάσεις, το αριστείο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής.
Dr. Μηνάς Μαστρομηνάς, MD, PhD
Χειρουργός Γυναικολόγος-Μαιευτήρας, Εξειδικευμένος σε προβλήματα Γονιμότητας και στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση
Τ. Επιμελητής Παν. Νοσοκομείου Hammersmith, Λονδίνο
Διευθυντής Ιατρικής Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής: ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
