Πως θα ήταν άραγε ο Ροδίτης και ο νεαρός Αλβανός σαν παιδιά; Θα υπήρχαν άραγε στοιχεία από τη συμπεριφορά τους μέσα στην σχολική τάξη που θα μπορούσαν να μας δώσουν την υποψία πως θα εξελιχθούν στους βασανιστές και στους δολοφόνους ενός ανθρώπου;
Εγώ λέω ναι.
Και θα διαλέξω να μιλήσω λίγο περισσότερο για τον Ροδίτη.
Λέω ναι. Αλλά όχι γιατί το παιδί αυτό γεννήθηκε με τα χαρακτηριστικά του δολοφόνου. Κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται δολοφόνος. Αλλά μπορεί να γίνει. Και μια ιδιόρρυθμη και ατίθαση προσωπικότητα, μέσα σε μια σειρά από επιλογές τρίτων,αλλά και προβληματικά περιβάλλοντα που θα βρεθεί, ναι, μπορεί να εξελιχθεί σε μια βίαιη προσωπικότητα.
Βλέπουμε πολλά στα σχολεία μας. Γιατί τo σχολείο είναι η μικρογραφία της κοινωνίας. Όπως στην μεγάλη Κοινωνία, έτσι και στον μικρόκοσμο του σχολείου θα δεις όλους τους τύπους και όλες τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Ακόμα και τις πιο απεχθείς. Κάποιες φορές, όχι συχνά ευτυχώς, θα δεις συμπεριφορές ακραίας ασέβειας, βίας και περιφρόνησης απέναντι στην ακεραιότητα άλλων ανθρώπων.
Η παιδική ηλικία είναι σκληρή. Η εφηβική ακόμα περισσότερο.
Η πορεία προς την ενηλικίωση για κάποια παιδιά είναι μια αρένα. Περιπτώσεις όπως του Ροδίτη όσο και αν είναι δυσάρεστο για να το παραδεχθούμε, διαφαίνονται κάποιες φορές ακόμα και μέσα στην σχολική τάξη. Είναι παιδιά που έχουν ανάγκη να κυριαρχούν τόσο πάνω στους αδύναμους συμμαθητές τους, όσο και στην ομάδα, αλλά ακόμα και πάνω στους δασκάλους τους.
Στη συγκεκριμένη υπόθεση διαβάζουμε πως ο νεαρός Ροδίτης τραμπούκιζε μια ολόκληρη κοινωνία, με την αστυνομία, τους γονείς, τους δασκάλους του απλά θεατές. Συλλήψεις, βανδαλισμοί, κακοποιήσεις, απόπειρες δολοφονίας,εκδικητικότητα, οξύθυμη συμπεριφορά, μαχαιρώματα που έγιναν στο σχολείο. Υπάρχει διαδικασία τα παιδιά αυτά να μπουν σε ένα ειδικό πλαίσιο υποστήριξης εκτός σχολείου αλλά χρειάζεται συναίνεση γονέων. Οι γονείς σε όλα αυτά τα περιστατικά, όπως διαβάζουμε ήταν σε πλήρη άρνηση των προβλημάτων του παιδιού τους. Κάθε φορά που γινόταν ένα ακραίο περιστατικό και τους καλούσαν στο σχολείο αλλά ακόμα και μετά το αυτόφωρο στην αστυνομία,η στάση τους ήταν παθητική.
“Το παιδί μας είναι μια χαρά. Το παιδί μας είναι παρεξηγημένο”.
Μέχρι που έγινε το κακό . Ένα μεγάλο κακό μεγαλύτερο από ότι θα μπορούσε να βάλει ανθρώπινος νους.
Αυτή η ατάκα είναι μια γνώριμη ατάκα που αντιμετωπίζουμε πολύ συχνά στα σχολεία από τους γονείς, για μικρά ή μεγαλύτερα περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς. Και πολύ πιο συχνά από ότι μπορεί κάποιος να φανταστεί. Ακόμα και σε ακραία περιστατικά bullying και κακοποίησης, το παιδί τους τις περισσότερες φορές είναι “μια χαρά”. Πάντα θύμα παρεξηγήσεων και σκευωριών. Πάντα παθητικοί απέναντι στη βία του παιδιού τους, έτοιμοι να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Κάποιες φορές αγανακτούν επίσης. Απειλούν, απαξιώνουν το σχολείο. Μερικοί από αυτούς ανοίγουν και σελίδες στο Facebook για να καταγγείλουν το δράμα του παρεξηγημένου τους παιδιού. Γιατί πάντα φταίνε οι άλλοι. Ίσως και στην συγκεκριμένη περίπτωση, οι γονείς των νεαρών να λένε μέσα τους, πως φταίει η Ελένη που δεν τους έκατσε.
Σε αυτές τις περιπτώσεις , τα χρόνια περνάνε και αυτά τα ιδιόρρυθμα, μικρά οξύθυμα αγόρια και κορίτσια, μαθαίνουν πως στο σχολείο είναι παντοδύναμα. Πως οι γονείς θα τους καλύψουν ένεκα της καλής φήμης της οικογενείας. Έτσι τα παιδιά αυτά εκπαιδεύονται, πως οι κανόνες δεν ισχύουν για εκείνους και πως έχουν εξουσία πάνω στη ζωή άλλων ανθρώπων. Και ασκούν την εξουσία αυτή. Επειδή μπορούν. Επειδή κανείς δεν τους σταματάει από αυτό.
Σήμερα κάποιοι κύκλοι που δεν έχουν σχέση με το πλαίσιο εκείνο που λέγεται σχολείο, έχουν παρεισφρήσει σε αυτό με σκοπό να το “θεραπεύσουν”. Όλοι αυτοί σου απαγορεύουν ακόμα και να χρησιμοποιήσεις χαρακτηρισμούς όπως : οι παραβατικές συμπεριφορές παιδιών. Τα παιδιά στις σύγχρονες ελευθεριακές προσεγγίσεις είναι κάτι σαν μικροί άβουλοι άγγελοι. Ζυμαράκια. Αρκεί ο δάσκαλος ή η δασκάλα να το κοιτάξει τρυφερά στα μάτια και αυτό θα καταλάβει το λάθος του. Εξάλλου όλα με τον διάλογο λύνονται. Γιατί είναι το Τραύμα του εσωτερικού μικρού ανθρώπου που πρέπει ως ενήλικας να σεβαστείς. Να αγκαλιάσεις. Πράγματι. Έτσι πρέπει να κάνει ο ενήλικας.
Όμως γιατί κάποιοι στην ζωή τους μετουσιώνουν το Τραύμα σε δημιουργία, σε Τέχνη; Σε ιδέες που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά;; Γιατί σε κάποιες περιπτώσεις όμως στρέφουν το τραύμα σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ενώ τελικά άλλοι στρέφουν τον πόνο από το τραύμα στο να καταστρέψουν άλλους. Οι επιστήμες της αγωγής υποστηρίζουν πως σαφώς έχει να κάνει με το προσωπικό φορτίο του κάθε ανθρώπου αλλά το πιο σημαντικό στην εξέλιξη του, είναι το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει.
Στο αφήγημα της νεο-αντιαυταρχικής εκπαίδευσης, ο δάσκαλος δεν πρέπει μα οριοθετεί. Για το παιδί που ανοίγει το κεφάλι του συμμαθητή και κακοποιεί άλλους επανειλημμένα, το να απομονωθεί σε μια καρέκλα για λίγα λεπτά και να δείξει ο δάσκαλος τη δυσαρέσκειά του , είναι αυταρχισμός. Κοίταξέ το στα μάτια με αγάπη λένε και κόλλησέ του και ένα στίκερ με μονόκερο ως επιβράβευση και όλα θα αλλάξουν.
Πολύ παρεξηγημένη ιδέα αυτό της δημοκρατικής παιδείας. Μήπως τελικά και σε γενικό πλαίσιο η Δημοκρατία δεν είναι μια παρεξηγημένη ιδέα; Το Παντοδύναμο παιδί τοποθετείτε σαν μονάδα έξω από την ομάδα. Έξω από το σύνολο και την αρμονική συνύπαρξη με τους άλλους. Η δική του υποκειμενική πραγματικότητα, τα δικά του θέλω, υπερισχύουν έναντι της ομάδας, σε ένα είδος εκπαίδευσης που μοιάζει με συνεδρία του παιδοψυχολόγου. Μπορεί να υπάρξει ιδέα Δημοκρατία χωρίς αυτή να είναι προσανατολισμένη στο Μεγάλο Σύνολο;
Η ζωική φύση- καταγωγή του ανθρώπου είναι να κυριαρχεί και να κατασπαράζει τα αδύναμα μέλη της “αγέλης”. Μπορεί να νοηθεί Δημοκρατία χωρίς να μάθει το παιδί από την μικρή ηλικία να υποτάσσει τις αρχέγονες τάσεις του για κυριαρχία, μέσα σε ένα πλαίσιο που λέγεται ομάδα;
Και πως θα το καταφέρεις αυτό; Με αγάπη και με όρια.
Υπήρχαν όρια στην πορεία του Ροδίτη νεαρού δολοφόνου. Όχι. Δεν υπήρχαν.
Απλά οι δάσκαλοι στέκονταν φοβισμένοι και εγκλωβισμένοι μέσα στον εκφοβισμό της καταγγελίας και οι γονείς ως άβουλοι θεατές. Το παιδί χτυπούσε βάναυσα τα αδύναμα παιδιά της ομάδας , άγγιζε πιθανόν τα κορίτσια εκεί που δεν έπρεπε και το έκανε επειδή μπορούσε.
Σε μια περίοδο όπου έχουμε γεμίσει οργανώσεις και ειδικούς που ασχολούνται με το θέμα της παιδικής βίας, ακόμα αναζητούμε τη θεραπεία της.
Εν τω μεταξύ η κοινωνία, εδώ και αλλού εκφασίζεται. Ο δυνατός υπερισχύει και οι αρχέγονες τάσεις επικρατούν. Μέσα σε όλη αυτήν τη καλή ρητορική για τα ανθρώπινα δικαιώματα που μας κατακλύζει, παιδιά, νέοι, γυναίκες, άντρες, λοατκι άνθρωποι κ.α., συνεχίζεται να θανατώνονται . Επειδή κάποιοι μπορούν να το κάνουν μέσα στην παντοδυναμία τους.
Θα μπορούσε να γίνει κάτι για να αποφευχθεί όλο αυτό;;
Ναι. Αν είχαν μπει όρια. Όρια που αναλογούν.
Όχι στίκερς με μονόκερους και καρδούλες.
Σίγουρα το οικογενειακό περιβάλλον είναι αυτό που έχει τον πιο βασικό ρόλο. Σίγουρα και εμείς οι εκπαιδευτικοί κάποιες φορές σηκώνουμε τα χέρια ψηλά και ηττημένοι αποσυρόμαστε. Όμως αν επιτρέπαμε στο σχολείο να είναι σχολείο στην κλασική του διάσταση, πολλά θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Το σχολείο με τα όρια, τους περιορισμούς, τους κανόνες, τη ρουτίνα του.
Τα όρια είναι θεραπευτικά λένε οι ειδικοί.
Αν επιτρέπαμε στο σχολείο να είναι σχολείο, ίσως να καταφέρναμε να προλάβουμε και την αρρώστια που συνεχώς εξαπλώνεται στον κόσμο εκεί έξω.
Γράφει η Έλενα Καραγιάννη – elenakarayanni.blogspot.com
