Παιδικό βιβλίο: ένα παράθυρο στη φαντασία, στη δημιουργικότητα, στη σκέψη, στις αισθήσεις του παιδιού! Μέσα από τα βιβλία το παιδί έρχεται σε επαφή με ιστορίες, κάποιες πραγματικές, άλλες φανταστικές, τις συνδυάζει με εικόνες, με σκηνές και συναισθήματα από την καθημερινότητά του και έτσι τα διαχειρίζεται αποτελεσματικότερα. Μέσα από τα βιβλία το παιδί έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει γλωσσικές και γνωστικές δειξιότητες, όπως να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, να βελτιώσει το λόγο του, να καλλιεργήσει την προ-ανάγνωση και την εννοιολογική ανάπτυξη . Μέσα από τα βιβλία το παιδί έχει την ευκαιρία να αγαπήσει τη μάθηση…
Ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο του παιδιού, η επαφή του με το βιβλίο διαφοροποιείται.
Παρακάτω φαίνεται πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά στο βιβλίο ανάλογα με την ηλικία τους:
1. Το στάδιο της Ακρόασης
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 0-8 μηνών. Σε αυτή την ηλικία, τα βρέφη ανταποκρίνονται περισσότερο σε ποιήματα και ιστορίες που έχουν κάποιο ρυθμό ή ομοιοκαταληξίες. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας αναγνωρίζουν τη φωνή της μητέρας τους και η ανάγνωση παραμυθιών ενισχύει το δεσμό τους.
2. Το στάδιο της Προσοχής:
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 8-12 μηνών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον για τα βιβλία που περιέχουν οικείες εικόνες και πρόσωπα. Τέτοιες εικόνες μπορεί να είναι ένα μωρό με τη μαμά του, μια οικογένεια, ένα αυτοκίνητο κ.λ.π.
Το παιδί κοιτά εικόνες σε βιβλία για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, κυρίως όταν κατονομάζονται από έναν ενήλικα.
3. Το στάδιο της Έκφρασης:
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 1 έτους. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά κοιτούν τις εικόνες ενός βιβλίου, κυρίως όταν κατονομάζονται από έναν ενήλικα και μπορεί να τις δείχνει και το παιδί ταυτόχρονα ή να παράγει σχετικούς ήχους (π.χ τους ήχους από ζωάκια).
Σε αυτό το στάδιο τα παιδιά ανταποκρίνονται ιδιαίτερα σε τραγούδια και μελωδίες παράγοντας κι εκείνα ήχους ή μουρμουρίζοντας στο ρυθμό.
4. Το στάδιο της Συμμετοχής:
Στο στάδιο της συμμετοχής κατατάσσονται τα παιδιά 1-2 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά ξεφυλλίζουν τις σελίδες του βιβλίου, δείχνουν τις εικόνες του βιβλίου που τους προκαλούν ενδιαφέρον και τις κατονομάζουν, παρακολουθούν ευχάριστα απλές και σύντομες ιστορίες.
5. Το στάδιο της Χρήσης και της Αναζήτησης:
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 2-3 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά γνωρίζουν τη λειτουργία και τη χρήση του γραπτού λόγου κι έτσι οι λέξεις αποκτούν σημασία και σκοπό. Δείχνουν και κατονομάζουν συνηθισμένες εικόνες, απολαμβάνουν την αφήγηση παραμυθιών και αυτά που ξεχωρίζουν ως “αγαπημένα” επιθυμούν να τα ακούν ξανά και ξανά. Ξεφυλλίζουν μόνα τους το βιβλίο και πιθανότατα να γνωρίζουν την ιστορία και να την αφηγούνται “απ’έξω”. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά γνωρίζουν ότι η ανάγνωση πραγματοποιείται από αριστερά προς τα δεξιά. Απολαμβάνουν την ανάγνωση παραμυθιών για μεγαλύτερο διάστημα (5-15 λεπτά).
6. Το στάδιο της Συμβολικής ανάγνωσης:
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 3-4 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά μπορούν και αναγνωρίζουν λογότυπα και σήματα που βλέπουν στην καθημερινότητά τους όπως ετικέτες γνωστών προϊόντων, σήματα οδικής κυκλοφορίας, λογότυπα και πιθανόν να τα κατονομάζουν! Στο στάδιο αυτό τα παιδιά συχνά προσποιούνται ότι διαβάζουν, κρατόντας το βιβλίο, ξεφυλλίζοντας τις σελίδες και λέγοντας λέξεις της ιστορίας. Τα παιδιά αρχίζουν να αναγνωρίζουν κάποιες απλές, μικρές λέξεις ή λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο γράμμα, μέσω της παρατήρησης και της φωνολογικής επίγνωσης.
7. Το στάδιο τη Συμβολικής ανάγνωσης
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά 4 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά μπορούν να λένε προφορικά κάποιες μελωδικές λέξεις και να βάζουν σε σειρά λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο γράμμα. Ακόμη, κατανοούν ότι οι λέξεις έχουν όρια και αυτά τα όρια προσδιορίζονται από τα κενά στην πρόταση. Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο προσποιούνται ότι διαβάζουν ένα βιβλίο, έχοντας απομνημονεύσει την ιστορία.
8. Το στάδιο της Γνωστικής επεξεργασίας:
Στο στάδιο αυτό κατατάσσονται τα παιδιά ηλικίας 5 ετών. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά κατανοούν ότι οι λέξεις μπορούν να χωριστούν σε μικρότερα τμήματα και μπορούν να μετρήσουν τον αριθμό των συλλαβών σε μια λέξη. Εδώ, τα παιδιά μπορούν να κατονομάσουν τα γράμματα της αλφαβήτα και τους αριθμούς μέχρι το 10. Γνωρίζουν ότι τα γράμματα αντιστοιχούν σε ήχους και μπορούν να κάνουν αυτή την αντιστοίχιση. Μέσω οπτικής αναγνώρισης, τα παιδιά σε αυτό το στάδιο μπορούν να διαβάζουν μερικές γνωστές, συνηθισμένες λέξεις.
Δήμητρα Καραμαούνα
Σύμβουλος Παιδαγωγικής Ψυχολογίας και Εκπαιδευτικής πράξης
