Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και έρχονται ακόμη περισσότερες. Χρειαζόμαστε πολίτες και ηγέτες που θα αμφισβητούν πράγματα που παρουσιάζονται σαν “δεδομένα”, που κάνουν στους ηγέτες τους ουσιώδεις και μελετημένες ερωτήσεις και που σκέφτονται προσεκτικά το πως θα πάρουν αποφάσεις που έχουν αντίκτυπο στη ζωή τους και τις ζωές των άλλων.
Με λίγα λόγια, αυτός ο κόσμος χρειάζεται απεγνωσμένα δυνατούς σκεπτόμενους ανθρώπους.
Σαν φοιτήτρια διδακτορικού, πέρασα τέσσερα χρόνια μελετώντας την ανάπτυξη φοιτητών κολλεγίου και ενηλίκων, εστιάζοντας στο αν πρωτότυπες στρατηγικές διδασκαλίας και μάθησης βοηθούν στην ενθάρρυνση δεξιοτήτων κριτικής σκέψης. Κατέληξα στο να πιστεύω με πάθος ότι οι δεξιότητες κριτικής σκέψης είναι από τις πιο σημαντικές δεξιότητες στις οποίες μπορούμε να δώσουμε έμφαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Αλλά σαν γονιός, έγινα ένθερμος υποστηρικτής του να ξεκινάμε πολύ πριν το κολλέγιο.
Το να μάθουμε να χρησιμοποιούμε κριτική σκέψη και το να παίρνουμε αποφάσεις βασισμένες σε αυτές τις δεξιότητες είναι μια δια βίου επιδίωξη.
Ακόμη και κλασικοί 18-24 ετών φοιτητές κολλεγίου δεν διαθέτουν πάντα τις περίπλοκες δεξιότητες ανάλυσης που θα τους επιτρέψουν να εξισορροπούν τις δικές τους ανάγκες με τις ανάγκες των άλλων ή να αναλύουν το βαθμό στον οποίο οι προοπτικές ενός “ειδικού” είναι επαρκώς ενημερωμένες. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τα παιδιά μας να κατακτήσουν αυτές τις δεξιότητες αμέσως, αλλά μπορούμε να φυτέψουμε τους σπόρους που θα τους βοηθήσουν να είναι προετοιμασμένα για σύνθετη σκέψη καθώς θα μεγαλώνουν.
Στις σπουδές μου, ανακάλυψα ότι οι δεξιότητες της κριτικής σκέψης αναπτύσσονται όταν υπάρχουν τέσσερις συνθήκες :
1. Το άτομο χρειάζεται να νιώθει ότι η συμβολή του/της στην ανάπτυξη της γνώσης είναι ευπρόσδεκτη μέσα σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης.
2. Οι εμπειρίες μάθησης χρειάζεται να προσφέρουν και πρόκληση και υποστήριξη.
3. Η ανάπτυξη συχνά προκύπτει από απρόσμενες ή νέες εμπειρίες (στις οποίες ένα άτομο χρειάζεται υποστηρικτικό χρόνο για στοχασμό και επεξεργασία).
4. Οι εκπαιδευτικές εμπειρίες χρειάζεται να υποστηρίζουν και τη διανοητική και τη συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου.
Πώς μπορούμε λοιπόν να μεταφέρουμε αυτές τις συνθήκες στο ρόλο μας σαν γονείς;
Δημιουργήστε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης στο οποίο τα παιδιά σας νιώθουν ότι οι γνώμες τους είναι ευπρόσδεκτες.
Με το να ζητάτε στα παιδιά σας να συμμετέχουν στις αποφάσεις της οικογένειας, τα βοηθάτε να μάθουν πως να κάνουν ερωτήσεις με σεβασμό σε αυτούς που έχουν κάποια εξουσία (όπως οι γιατροί τους ή οι δάσκαλοί τους) και να τα ενθαρρύνεται να ρωτούν ακόμη κι αν ανησυχούν ότι οι ερωτήσεις τους είναι χαζές. Μπορούμε να ακούμε με προσοχή τις ερωτήσεις τους, να σταματάμε αυτό που κάνουμε για να πάρουμε μέρος στη συζήτηση μαζί τους, να τους κάνουμε φιλοφρόνηση για την περιέργειά τους και να τους δείχνουμε ότι εκτιμάμε το πόσο έντονα σκέφτονται. Αντί να λέμε απλά στα παιδιά μας ότι τα συμπεράσματά τους είναι λάθος, μπορούμε να τα ρωτήσουμε αν έχουν σκεφτεί εναλλακτικές ερμηνείες ή μπορούμε να τους πούμε τι σκεφτόμαστε εμείς όταν φτάνουμε σε συμπεράσματα.
