Προ ημερών, τα μέλη μιας οικογένειας, αναγκάστηκαν να φύγουν άρον-άρον από ένα εστιατόριο, αφήνοντας στη μέση το φαγητό τους, επειδή το νήπιο αποφάσισε ξαφνικά να πετάξει όλα τα μαχαιροπήρουνα στο πάτωμα. Μάλιστα η πράξη αυτή συνοδεύτηκε από ουρλιαχτά ενθουσιασμού.
Η ανάγκη του μικρού για εξουσία και παιχνίδι εκδηλώθηκε στο πιο ακατάλληλο μέρος, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τους γονείς.
Όταν η ανάγκη για άσκηση εξουσίας ή απόκτηση ελέγχου ικανοποιείται στο οικιακό περιβάλλον, το παιδί ευθυγραμμίζεται ευκολότερα με τους κανόνες συμπεριφοράς στις δημόσιες δραστηριότητες. Κάνετε το σπίτι σας πεδίο αποφόρτισης και σύντομα θα διαπιστώσετε ότι το παιδί δεν θα έχει πλέον την τάση να αξιοποιεί τη γονική τρωτότητα προκειμένου να ασκήσει εξουσία όταν η οικογένεια βρίσκεται εκτός σπιτιού.
Ταυτοχρόνως, θα πρέπει επίσης σεβαστείτε τους περιορισμούς του παιδιού σε ό,τι αφορά την αυτοσυγκράτηση. Τα παιχνίδια εξουσίας μπορούν να διεξαχθούν πριν από την έξοδο για την παρακολούθηση μιας συναυλίας, για τη μετάβαση στο εστιατόριο, ή για ένα πολύωρο ταξίδι με το αυτοκίνητο. Πάντως, ενώ για ορισμένα παιδιά το εστιατόριο ισοδυναμεί με κόλαση, για κάποια άλλα είναι παράδεισος, ιδίως αν προηγουμένως είχαν την ευκαιρία να εκτονώσουν την ενεργητικότητά τους και να υποδυθούν εξουσιαστικούς ρόλους.
Ακόμη και το ομαδικό παιχνίδι μπορεί για ένα παιδί να είναι συναρπαστικό, ενώ για κάποιο άλλο να εξελιχθεί σε μαρτύριο, εφόσον νιώσει ανυπεράσπιστο και ανεπαρκές. Το αίσθημα της αδυναμίας και η απορρέουσα απείθεια εξασθενούν σε μεγάλο βαθμό όταν ο γονιός σέβεται τις ατομικές ανάγκες και τις ροπές του παιδιού.
Τα αισθήματα ισχύος και ευαισθησίας επηρεάζουν, επίσης, τις συναναστροφές των παιδιών με συνομηλίκους. Εκείνο που νιώθει ανίσχυρο είτε θα μετατραπεί σε άβουλο πιόνι είτε θα εκδηλώσει ασυγκράτητη επιθυμία για εξουσία, προσπαθώντας να ποδοπατήσει ή να παρενοχλήσει τα άλλα παιδιά. Δώστε του την ευκαιρία να υποδυθεί μέσα στο σπίτι τον πολυπόθητο εξουσιαστικό ρόλο και θα δείτε ότι η συμπεριφορά του στον συγχρωτισμό με φίλους και συμμαθητές θα εξομαλυνθεί αμέσως.
Τα παιδιά δεν αντλούν κύρος μόνο από τη συμμετοχή στα παιχνίδια εξουσίας, αλλά και από τους βοηθητικούς ρόλους που αναλαμβάνούν μέσα στο σπίτι – όταν, βεβαίως, δεν τους έχουν επιβληθεί.
Όταν το παιδί προσφέρει τη συνδρομή του, εκφράστε ευγνωμοσύνη και αρκεστείτε σ’ αυτό που δίνει. Μη ζητάτε περισσότερα. Η ψυχική υγεία και η ικανοποίηση των παιδιών μας συνδέονται, επίσης, άρρηκτα με την εξασφάλιση ενός ασφαλούς πλαισίου μέσα στο οποίο θα εκπληρώσουν τις ανάγκες τους για αταξία, θορυβώδη συμπεριφορά και άσκηση ελέγχου.
Η ζωή με τα παιδιά ρέει ανεμπόδιστα όταν παραχωρούμε πρωτοβουλίες και σεβόμαστε τις επιλογές τούς, αντί να σπαζοκεφαλιάζουμε προσπαθώντας να αποφασίσουμε ποια είναι κατά περίσταση η ορθότερη επιλογή στη διαχείριση των καταστάσεων που τα αφορούν.
Όταν λέω να μην τους στερούμε το κύρος, δεν εννοώ, βεβαίως, ότι θα τα αφήνουμε να αλωνίζουν. Τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι, ζουν σ’ έναν κόσμο με καθορισμένα φυσικά και κοινωνικά όρια. Πρέπει να επιδεικνύουμε ρεαλισμό στις σχέσεις με τα παιδιά μας, αν θέλουμε να τα εντάξουμε στον πραγματικό κόσμο και όχι σε μια φανταστική επικράτεια, όπου όλες οι επιθυμίες τους εκπληρώνονται άμεσα.
Οι φυσιολογικές απογοητεύσεις συνιστούν υγιή πτυχή της γαλούχησης του ανθρώπου. Εμείς, ως γονείς, αρκεί να επικυρώνουμε τα αισθήματα των παιδιών και να ακούμε με προσοχή όσα έχουν να μας πουν. Το βρέφος, αν και δεν αντιλαμβάνεται την έννοια της βαρύτητας, συμμορφώνεται με τους περιορισμούς της. Μέσα από τις αλλεπάλληλες πτώσεις θα μάθει να περπατά, αλλά και να υπομένει τις δοκιμασίες της ζωής. Αντιστοίχως, το βρέφος δίνει ελάχιστη σημασία στις ανάγκες των άλλων – κι έτσι πρέπει να συμβαίνει.
Η εδραίωση της συνείδησης και της ανταπόκρισης στην παρουσία τρίτων συντελείται με την πάροδο του χρόνου, μέσα από το βίωμα της αδιάλειπτης στοργικής μέριμνας, και όχι από την πρακτική ικανοποίησης επιθυμιών σε βάρος άλλων ανθρώπων.
Όσο μεγαλώνει το παιδί, γίνεται ολοένα πιο δεκτικό στην κατανόηση και στην αποδοχή κοινωνικών επιταγών. Εμείς καλούμαστε να του παρέχουμε τις σχετικές πληροφορίες στις κατάλληλες «δόσεις».
Δεν γίνεται να πείτε σ’ ένα βρέφος: «Αυτή τη στιγμή νιώθω πολύ κουρασμένη, δεν μπορώ να ασχοληθώ μαζί σου» και να το αφήσετε να κλαίει. Δυο χρόνια αργότερα, ωστόσο, θα έχετε την ευχέρεια να του, δηλώσετε: Έχεις εκνευρισμό επειδή θέλεις το παγωτό τώρα; Είπαμε, θα το φας μετά το φαγητό, μαζί με τους καλεσμένους μας».
Η τάση του στοργικού γονιού να κάνει πάση θυσία «ευτυχισμένο το παιδί», δεν ενισχύει την αυτονομία και την ψυχική ρώμη του. Αντιθέτως, την αποδυναμώνει. Αγαπήστε το, δείξτε τρυφερότητα, συγκατατεθείτε στις επιλογές που οδηγούν στην αυτονόμησή του, αλλά μην του στερείτε τη δυνατότητα να αντλήσει πολύτιμα διδάγματα από το φυσικό περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο.
Naomi Aldrort, “Αναθρέφοντας παιδιά, αναθρέφουμε τον εαυτό μας”
