Τι λέτε σε μια καλεσμένη που ξέχασε την ομπρέλα της στο σπίτι σας; Μήπως την κυνηγάτε και της λέτε «Τι σου συμβαίνει; Κάθε φορά που έρχεσαι στο σπίτι ξεχνάς κάτι. Αν δεν ξεχάσεις το ένα, θα ξεχάσεις το άλλο. Γιατί δεν παίρνεις παράδειγμα την αδελφή σου που όταν με επισκέπτεται ξέρει πώς να συμπεριφερθεί. Είσαι 40 χρονών! Δε θα μάθεις ποτέ; Δεν είμαι εδώ για να σε υπηρετώ! Βάζω στοίχημα ότι θα μπορούσες να ξεχάσεις και το κεφάλι σου αν δεν ήταν κολλημένο στους ώμους σου.»
Δεν θα μιλούσαμε ποτέ έτσι σε μια καλεσμένη και το πιθανότερο είνα ότι θα της λέγαμε απλά «Ορίστε η ομπρέλα σου!» χωρίς να προσθέσουμε δίπλα στη φράση τη λέξη “ανόητη”. Οι γονείς πρέπει να μάθουν να μιλάνε στα παιδιά τους με τον ίδιο τρόπο που μιλάνε στους καλεσμένους λέει ο Haim G. Ginott στο βιβλίο του Between Parent and Child. Και η αλήθεια είναι αυτή. Φερόμαστε συχνά στα παιδιά μας άσχημα και τις περισσότερες φορές δεν το καταλαβαίνουμε.
Η έλλειψη σεβασμού που εισπράττουν τα παιδιά από τους γονείς και τους μεγαλύτερους γενικότερα είναι κάτι που αντιμετωπίζω και με το οποίο ασχολούμαι εδώ και χρόνια. Έχω την αίσθηση πως ως γονείς εξισώνουμε την αγορά ακριβών παπουτσιών και την πλούσια και προσεγμένη διατροφή τους με τον “σεβασμό” απέναντί τους. Ναι, οι ενήλικες κάνουμε πολλά για τα παιδιά μας μέσα στην καθημερινότητα, όμως συχνά η γενική στάση μας απέναντί τους, ο τόνος της φωνής μας και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να τους μιλήσουμε δείχνουν μια ανησυχητική έλλειψη βασικού σεβασμού προς αυτά. Και να ξέρετε πως αυτό δεν περνάει απαρατήρητο από τα παιδιά.
Έχω περάσει αρκετό χρόνο σε σχολικά εθελοντικά προγράμματα. Έχω ασχοληθεί με τον αθλητισμό, τις πολεμικές τέχνες και τις τέχνες του θεάματος. Καθημερινά παρατηρώ τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ενηλίκων και παιδιών και θέλω να τονίσω το εξής: Μιλάμε για παιδιά. Και το ξεχνάμε. Δεν τους φερόμαστε με την ίδια ευγένεια, υπομονή και σεβασμό, που φερόμαστε στους ενήλικες.
Γιατί το κάνουμε αυτό;
Πιστεύω πως ο λόγος που δεν δείχνουμε σεβασμό απέναντί στα παιδιά μας είναι γιατί πιστεύουμε πως κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο την εξουσία μας. Πιστεύουμε ότι πρέπει να τους μιλήσουμε με συγκεκριμένο τρόπο, ώστε να καταλάβουν ότι βρισκόμαστε σε υψηλότερη βαθμίδα από αυτά, ως γονείς. Δεν νομίζω ότι φερόμαστε έτσι συνειδητά ή από αδιαφορία. Νιώθω ότι έτσι έχουμε μάθει να φερόμαστε και ότι αυτό νομίζουμε ότι είναι το σωστό. Κι όμως, για σκεφτείτε το λίγο. Το να λες σε ένα παιδί “έλα τώρα αμέσως εδώ” ή “θα σε παρατήσω και θα φύγω αν συνεχίσεις έτσι”, είναι κάτι που το θεωρούμε φυσιολογικό. Αν ακούγαμε την ίδια φράση από τον σύζυγό μας ή τον οποιοδήπτοε οικείο μας θα τον θεωρούσαμε, το λιγότερο, αγενή.
Πρόσφατα, σε μια σχολική τραπεζαρία, ένας ενήλικας φώναξε στα παιδιά: “Για κάντε ησυχία. Παίζετε σαν ζώα εδώ! Αν συνεχίσετε έτσι θα σας απαγορεύω να μιλάτε!”. Δεν νομίζω ότι σε έναν χώρο με θορυβώδεις ενήλικες θα γινόταν ποτέ το ίδιο. Φυσικά και κάποιος θα έλεγε ευγενικά “παρακαλώ, κάντε ησυχία”, αλλά σίγουρα δεν θα τους αποκαλούσε ζώα.
Πέρυσι, όταν ο γιος μου ξεχάσει ένα τετράδιο στο σχολείο, το χαμένο τετράδιο τοποθετήθηκε σε ένα “κουτί ντροπής”. Τον περασμένο μήνα, όταν ξέχασα το πορτοφόλι μου σε ένα ξενοδοχείο, μου το έδωσαν ευγενικά πίσω. Επίσης όταν χύνω το ποτό μου, κανείς δεν μου βάζει τις φωνές. Αντιθέτως μου δίνουν μια πετσέτα για να σκουπιστώ.
Όταν μια μαμά ομολογεί “φώναξα στο παιδί μου σήμερα”, αντιμετωπίζεται με ενσυναίθηση. “Μάνα είναι να φωνάξει και μια φορά” θα πουν. Άλλωστε όλοι φωνάζουν μερικές φορές. Όταν όμως μια μαμά ομολογεί” Το παιδί, μού φώναξε σήμερα” της λένε: “Δεν πρέπει να το επιτρέπεις αυτό. Χρειάζεται πειθαρχία”.
Ως γονέας, έχω χάσει πάρα πολλές φορές την ψυχραιμία μου και έχω φωνάξει στα παιδιά μου. Έχω κλειστεί στο δωμάτιό μου και έχω χτυπήσει την πόρτα. Έχω, επίσης, ουρλιάξει στο σύζυγό μου όταν δεν με βοηθά και βλέπει τηλεόραση και του έχω πει κατάμουτρα πάρα πολλά αρνητικά πράγματα. Έχω τσακωθεί στο δρόμο επειδή κάποιος με έκλεισε με το αμάξι μου και επειδή εκείνη την ημέρα είχα νεύρα. Αυτο δεν σημαίνει ότι είμαι κακός άνθρωπος. Σημαίνει ότι είμαι άνθρωπος. Τα παιδιά μας, δεν είναι κακά παιδιά. Είναι άνθρωποι. Κάνουν λάθη. Θυμώνουν. Μερικές φορές είναι αγενή και γκρινιάζουν. Όμως, δεν είναι ποτέ καλό να αντιμετωπίζουμε τους άλλους με άσχημο τρόπο, κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας. Απλώς όταν τα διορθώνουμε ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι κι εμείς οι ίδιοι είμαστε ενίοτε “ένοχοι” για τα πράγματα για τα οποία τα διορθώνουμε.
Η καλοσύνη και ο σεβασμός δεν μειώνουν την εξουσία μας. Αντιθέτως, την ενισχύουν. Ας θυμηθούμε ότι δεν είμαστε τόσο τέλειοι και ότι τα παιδιά μας είναι άνθρωποι, όπως εμείς. Αξίζουν την ίδια υπομονή και την ίδια ευγένεια με την οποία αντιμετωπίζουμε τους ενήλικες.
Γιατί έχει τόση σημασία να φερόμαστε στα παιδιά με σεβασμό;
Τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως κοινωνία, από το έγκλημα μέχρι τον ρατσισμό προέρχονται από την έλλειψη σεβασμού και ευγένειας προς τους συνανθρώπους μας. Και αν συνεχίσουμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά με έλλειψη σεβασμού, τα πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ. Όταν ακολουθούμε τόσο χαμηλά στάνταρτς ως το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους ευάλωτους ανθρώπους (γιατί τα παιδιά είναι ευάλωτα λόγω ηλικίας) δεν μπορούμε να περιμένουμε από την ανθρωπότητα να ξεπεράσει ποτέ αυτά τα άσχημα πρότυπα. Ο κύκλος της ασέβειας επαναλαμβάνεται. Στις μέρες μας η καλοσύνη δεν θεωρείται τόσο σημαντική όσο η δύναμη κι αυτό είναι το πρόβλημα. Όμως ας θυμόμαστε πως τα παιδιά που αντιμετωπίστηκαν ως λιγότερο σημαντικά μεγαλώνουν αντιμετωπίζοντας τους άλλους ως μη σημαντικούς.
Η καλοσύνη δεν φαίνεται μόνο στο τι αγοράζουμε στα παιδιά μας, σε πόσα μέρη τα πηγαίνουμε και αν τα γράψαμε στην αγαπημένη τους δραστηριότητα. Η καλοσύνη φαίνεται στο πώς αντιδράμε όταν φωνάζουν πώς τα διορθώνουμε όταν κάνουν λάθη, και κατά πόσο τα αφήνουμε να κρατούν μέσα τους τον φόβο.
Το αύριο, ξεκινά από το πώς αντιμετωπίζουμε αυτούς τους μικρούς ανθρώπους σήμερα.
«Η καλοσύνη στα παιδιά, η αγάπη για τα παιδιά – αυτές είναι οι μόνες επενδύσεις που ποτέ δεν αποτυγχάνουν». – Henry David Thoreau
Απόδοση Έλενα Θάνου
