Ανέκαθεν οι γονείς μιλούσαν στα παιδιά τους. Όμως δεν κατάλαβα ποτέ γιατί το μήνυμα της Φρανσουάζ Ντολτό διαστρεβλώθηκε σε τέτοιο βαθμό που πάρα πολλοί γονείς θεωρούν πλέον επιτακτική ανάγκη να μιλούν συνεχώς στα παιδιά τους, όπου κι αν βρίσκονται, ό,τι κι αν κάνουν.
Μια μητέρα στο ιατρείο μου, διαπιστώνοντας προφανώς ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσω την περίφημη υπόδειξη κατά τη διάρκεια της εξέτασης, αναλαμβάνει να καλύψει το έλλειμμά μου. «Ο γιατρός σε πιάνει από τις μασχάλες, σε ξαπλώνει τραπέζι, ανοίγει την πάνα σου, σηκώνει το δεξί σου πόδι, τώρα σηκώνει το αριστερό, σε γυρίζει μπρούμυτα, ανοίγει το φορμάκι σου… ». Το τροπάρι αυτό συνεχίστηκε χωρίς διακοπή είκοσι ολόκληρα λεπτά, δηλαδή όσο κρατάει η εξέταση! Δεν έκρυψα την αγανάκτησή μου μητέρα, στην οποία και προσπάθησα να εξηγήσω την βαθύτερη έννοια της περίφημης υπόδειξης.
Η συμβουλή να μιλάμε στα παιδιά δεν αφορά την καθημερινή επικοινωνία, για την οποία δεν χρειαζόμαστε —ευτυχώς— άδεια ή υποδείξεις, υπό τον όρο βέβαια ότι δεν θα επιδιδόμαστε σε ακατάπαυστη φλυαρία που θα σκοτίζει το παιδί.
Αυτό που υπαγορεύει η συγκεκριμένη συμβουλή είναι να εκφράζουμε με λέξεις τα δυνατά συναισθήματα, τις συγκρούσεις, τις προστριβές και γενικότερα τις ασυνήθιστες καταστάσεις. Το παιδί διαθέτει από πολύ μικρό την εκπληκτική ικανότητα συμμετοχής σε αυτή τη μορφή επικοινωνίας. Αντιλαμβάνεται τη φωνή, την εκφορά, τον τονισμό και τη μουσικότητα της φράσης. Πράγμα που το κάνει να ακούει προσεκτικά το μήνυμα που του μεταβιβάζουν και να το κατανοεί τη σημασία των λέξεων. Δεν υπάρχει τίποτα απίστευτο σε όλο αυτό.
Πολύ απλά, το μήνυμα περνάει μέσα από άλλες οδούς και όχι μέσω των λέξεων.
Οταν μιλάω με μια μαμά που κρατά στα γόνατά της το μωρό της, το οποίο μπορεί να είναι τριών, έξι, δεκαέξι ή είκοσι έξι μηνών, το μωρό “καταλαβαίνει” κατά κάποιον τρόπο το περιεχόμενο της συνομιλίας μας μέσα από την επαφή του σώματός του με το σώμα της μητέρας του. Η επικοινωνία μας επηρεάζει λιγότερο ή περισσότερο τη μητέρα και διαφοροποιεί —χωρίς η τελευταία να το καταλαβαίνει— τον μυϊκό τόνο σε διάφορα σημεία του σώματός της.
Το μωρό είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στις διαφοροποιήσεις του μυϊκού τόνου. Το φαινόμενο αυτό, το οποίο συναντάμε σε μεγάλο βαθμό και στην ενήλικη ζωή (αρκεί να σκεφτούμε όλα αυτά που λέμε χωρίς να μιλάμε τις στιγμές που βρισκόμαστε σε στενή σωματική επαφή, όταν για παράδειγμα χορεύουμε ή κάνουμε έρωτα) έκανε τον Ζαν Ζακ Ρουσσώ να ισχυριστεί ότι, προτού επινοήσουν τον αρθρωμένο λόγο, οι άνθρωποι επικοινωνούσαν μεταξύ τους κολλώντας ο ένας πάνω στον άλλον.
Γι’ αυτό και συμβουλεύω τους γονείς να βάζουν το παιδί, μέχρι τα τρία του χρόνια, στα γόνατα της μητέρας όταν θέλουν να του μιλήσουν.
Aldo Naouri – “Εκπαιδεύοντας τα παιδιά”
