Βάλε μια φωνή ή μια τιμωρία και θα έχεις αποτέλεσμα σε 5”. Αλλά με τι κόστος; Βάλε ενσυναίσθηση και σε λίγα χρόνια θα καμαρώνεις έναν ισορροπημένο -και αληθινά όμορφο- ενήλικα.
Κάποιοι γονείς δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε την αποφασιστικότητα και το πείσμα των παιδιών μας, αλλά βαθιά μέσα μας λαχταράμε μια μέρα να τα δούμε να έχουν εξελιχθεί σε ενήλικες που ξέρουν να βάζουν στόχους και να δουλεύουν για να τους πετύχουν [διαβάζω].
[Γνέφω καταφατικά. Ακολουθεί εσωτερικός διάλογος: Πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά ν’ ανοίξουν τα φτερά τους αν τους τα ψαλιδίζουμε κι από λίγο κάθε φορά που τεστάρουν τρόπους για να διεκδικήσουν όσα θέλουν;]
Κάποιοι από εμάς δυσφορούμε όταν το παιδί μας γυρεύει να πειστεί πριν να υπακούσει, θέλουμε όμως κάποτε να το καμαρώσουμε ενήλικα που να έχει το θάρρος της γνώμης του και να εμπιστεύεται το ένστικτό του [διαβάζω].
[Πάλι γνέφω και αναρωτιέμαι: Πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά να παίρνουν αποφάσεις, να έχουν κριτική και δημιουργική σκέψη αν τους μαθαίνουμε συνεχώς να υπακούν σε κάποιο πρέπει;]
Αυτά τα παράδοξα, αλλά τόσο αληθινά διαβάζω στο βιβλίο Πειθαρχία Χωρίς Τιμωρία (εκδ. Μάρτης) της συντονίστριας εργαστηρίων γονέων Judy Arnall, η οποία τολμά να δώσει ένα νέο ορισμό στην πειθαρχία:
«Η αποτελεσματική πειθαρχία διδάσκει και καθοδηγεί τα παιδιά πώς να σκέφτονται αυτόνομα – δεν τα αναγκάζει απλώς να υπακούν[…] Τα παιδιά σας θα μάθουν τι είναι οι συνέπειες, η απομόνωση, η στέρηση εξόδου και οι διάφορες μορφές τιμωρίας μέσα από άλλους ανθρώπους, από άλλους χώρους, πέρα από την οικογένεια. Εσείς είστε το μοναδικό πρόσωπο που έχει το γνήσιο ενδιαφέρον και διαθέτει το χρόνο για να τα διδάξετε πώς να επιλύουν προβλήματα, πράγμα που είναι και η πεμπτουσία της πειθαρχίας».
ΞΕΣΠΑΣΜΑΤΑ, ΜΟΥΤΡΑ & ΓΚΡΙΝΙΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ… (τι, άραγε;)
Και συνεχίζω να αναρωτιέμαι:
Τι θα γινόταν αν σε κάθε μούτρωμα, γκρίνια και αντιμίλημα δεν βιαζόμασταν να δυσανασχετήσουμε;
Τι θα γινόταν αν σε κάθε ξέσπασμα ή κάθε διεκδίκηση με κλάματα, σε κάθε δυνατό χτύπημα της πόρτας ή στα κλειστά σφαλισμένα στόματα απλώς αντιλαμβανόμασταν ότι το παιδί ή ο έφηβος εκφράζει μια ανάγκη του;
Μια ανάγκη που ίσως δεν έχει συνειδητοποιήσει ούτε καν το ίδιο το παιδί ακόμα.
Τα παιδιά μας δεν κλαίνε ούτε φωνάζουν απλώς για να μας πικάρουν. Ούτε γιατί είναι κακομαθημένα. Κάθε «δύσκολη» συμπεριφορά τους δεν είναι παρά μια φωτεινή πινακίδα που δείχνει μια ανάγκη – κάτι χρειάζονται.
Χρειάζονται να εκφράσουν αυτό που τους απασχολεί, να το βγάλουν από μέσα τους. Χρειάζονται κάποιον να τα ακούσει και να τα καταλάβει. Κάποιον να ακουμπούν γερά, για να μάθουν σιγά σιγά να στέκονται μόνα τους στα πόδια τους. Χρειάζονται έναν αποτελεσματικό γονέα.
Τι θα συνέβαινε αν ήμασταν εκεί με ενσυναίσθηση, αποδοχή και αυθεντικότητα, για να τα ακούμε και να τα καθοδηγούμε ώστε να καταλάβουν -και εκείνα και εμείς- τι γίνεται στο μυαλό και στην καρδιά τους κι έπειτα να βρίσκουν τις λύσεις που χρειάζονται;
ΝΑ ΖΕΙΣ, Ν’ ΑΓΑΠΑΣ & ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΙΣ: ΝΑ ΑΚΟΥΣ, ΝΑ ΜΙΛΑΣ & ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ
Αυτό ακριβώς συμβαίνει σε ένα Εργαστήριο για γονείς που παρακολουθώ. Εκεί εκπαιδευόμαστε να ακούμε με ευαισθησία το παιδί και τις ανάγκες του, να επικοινωνούμε με ειλικρίνεια τις δικές μας ανάγκες, να επιλύουμε τις συγκρούσεις μας ισότιμα και δίκαια και να μοιραζόμαστε αξίες με σεβασμό.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που συνειδητοποιεί όποιος συμμετέχει στο Εργαστήριο είναι ότι όσο διαφορετικά κι αν διαπαιδαγωγούμε καθένας το παιδί ή τα παιδιά του, όλοι λαχταράμε να τα δούμε να μεγαλώσουν και να γίνουν ενήλικες που μπορούν να σταθούν στα πόδια τους.
Γι’ αυτό, στο πρώτο κιόλας μάθημα, κληθήκαμε να αποφασίσουμε: κάθε φορά που επικοινωνούμε με τα παιδιά μας, θέλουμε άμεσο αποτέλεσμα ή μια αρμονική, ζεστή και ποιοτική σχέση;
Πώς θέλουμε να τα δούμε σε δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια;
Στην ομάδα που συμμετείχα όλοι συμφωνήσαμε ότι θέλουμε να τα καμαρώσουμε στο μέλλον να έχουν αποκτήσει χαρακτηριστικά όπως:
- Ανεξαρτησία
- Συνεργασία
- Δημιουργικότητα
- Αυτοπειθαρχία
- Υπευθυνότητα
- Σεβασμό
- Ανθεκτικότητα (resilience)
Γι’ αυτό το «30-year-plan», λοιπόν, εκπαιδευόμαστε. Για να εξασφαλίσουμε ότι κάθε μέρα χτίζουμε με τα παιδιά μας μια σχέση γεμάτη αγάπη, εμπιστοσύνη, πραγματική σύνδεση και ενδιαφέρον. Γι’ αυτό το «30-year-plan», μαθαίνουμε να ακούμε το παιδί εμπνέοντας εμπιστοσύνη, μαθαίνουμε να μιλάμε χωρίς να καπελώνουμε ή να πληγώνουμε -αλλά εκφράζοντας την αλήθεια μας καθένας- και να λύνουμε τις συγκρούσεις μας με τρόπο ώστε να μην υπάρχει νικητής και ηττημένος: απλώς εγώ και το παιδί μαζί.
Γράφει η Νάνσυ Καλλικλή
Διαβάστε επίσης:
Δεν είσαι σάκος του μποξ, μαμά. Είσαι κυματοθραύστης και φάρος μαζί
