Η Μαρία πήγε σήμερα με τους γονείς της βόλτα στο εμπορικό κέντρο. Πέρασε όμορφα και ήρθε η ώρα να καθίσουν στο εστιατόριο για φαγητό.
“Μαρία θέλεις να σου πάρω μακαρόνια που σου αρέσουν;”, ρωτά η μαμά.
“Όχι δε θέλω”
“Μήπως θέλεις τότε κοτούλα;”
“Όχι, θέλω γλυκό”.
“Πρέπει να φας φαγητό, να παραγγείλω κεφτεδάκια;”
Η Μαρία αρχίζει να αντιδρά, στριφογυρίζει στο καρεκλάκι της, γκρινιάζει, θέλει να φύγει. Η διάθεση όλων έχει χαλάσει και προβλέπεται μια δύσκολη ώρα.
Η Δανάη είναι συνομήλικη της Μαρίας. Οι γονείς της κάθισαν σε ένα άλλο εστιατόριο του ίδιου εμπορικού κέντρου. Η μαμά συνέχισε να παίζει με τη μικρή που καθόταν στο καρεκλάκι της, ενόσω ο μπαμπάς αποφάσιζε για την παραγγελία. Όταν έφτασαν τα πιάτα, η μαμά είπε:
“Δανάη μου σήμερα έχουμε μακαρόνια και κοτούλα. Ακόμα πήραμε κεφτεδάκια και σαλάτα” και χωρίς να περιμένει απάντηση τοποθέτησε ένα – δυο κομματάκια από κάθε τι στο τραπεζάκι της μικρής.
“Αυτό είναι το κουταλάκι σου. Μπορείς να διαλέξεις τί θέλεις να φας. Με το χεράκι, με το κουτάλι, όπως θέλεις”.
Στο βλέμμα της Δανάης διακρίνει κανείς έξαψη, ενόσω εκείνη σκέφτεται πιο κομματάκι να πάρει πρώτο και τί άλλο να ζητήσει. Το πράγμα προχωράει έτσι και στο τέλος όλη η οικογένεια φεύγει από το εστιατόριο χορτάτη και ικανοποιημένη.
Συζήτηση
Εδώ βρίσκουμε έναν πολύ σπουδαίο γενικότερο κανόνα, που αφορά στο χειρισμό ενός νηπίου στους περισσότερους τομείς, όχι μόνο στο θέμα της διατροφής, και έχει να κάνει με το δικαίωμά του στην επιλογή. Από τη μια, το νήπιο που νιώθει υποχρεωμένο να κάνει ο,τιδήποτε τού ζητάμε θα εναντιωθεί, θα επαναστατήσει ανάλογα και με την ιδιοσυγκρασία του, πάντως δε θα το δεχτεί θετικά, δε θα το κατανοήσει σε βάθος. Από την άλλη, ο εξωτερικός κόσμος για το μικρό παιδί είναι χαοτικός, η βούλησή του ενστικτώδης και μπερδεμένη. Οι απλοί κανόνες που επιβάλλονται από τους γονείς θέτουν ένα πλαίσιο και είναι συχνά ανακουφιστικοί.
Ποια να είναι η τακτική μας; Η απάντηση είναι: η οριοθετημένη επιλογή.
Οι πρώτοι γονείς της ιστορίας μας, στο ήδη μπερδεμένο από τα πολλαπλά ερεθίσματα του εμπορικού κέντρου κοριτσάκι τους προσέθεσαν το βασανιστικό ίσως ερώτημα “τί θα φας;”.
Οι δεύτεροι γονείς “συμμάζεψαν” το παιδί τους, τού έδωσαν χρόνο στο τραπέζι, πήραν στα δικά τους χέρια το ερώτημα “τι θα φάω;” Και προσέφεραν στη μικρή πλήθος μικρών επιλογών, πάντα μέσα στο πλαίσιο των δικών τους οριοθετημένων αποφάσεων. Με τον τρόπο αυτό και το μικρό νιώθει πως έχει την εξουσία να ελέγχει πτυχές της κατάστασης, και οι γονείς καθορίζουν την συνολική εικόνα και αποτρέπουν χαοτικές ανασφάλειες. Η Δανάη πιστεύει ότι αποφασίζει η ίδια για τον εαυτό της ποιο κομμάτι θα διαλέξει και με ποιον τρόπο θα το πάρει; Οι γονείς της έχουν ορίσει το περίγραμμα για μια ασφαλή και ευχάριστη οικογενειακή εμπειρία.
Ευθείες ερωτήσεις που παίρνουν μονολεκτική απάντηση είναι πάντα αγχωτικές για ένα νήπιο: “Τι θέλεις για φαγητό;”. “Θες εκείνο;”, “Θέλεις να κάτσουμε στο εστιατόριο;”. Είναι καλό να τις αποφεύγουμε όσο μπορούμε. Έχει σημασία να θυμάστε τον εξής γενικό κανόνα, ως προς το φαγητό ενός νηπίου:
Οι γονείς αποφασίζουν το “Πού;”, το “τι;” Και το “πότε;”
Το παιδί αποφασίζει το “Πόσο;”
Γονείς και παιδιά αποφασίζουν από κοινού το “Πως;”
Τι σημαίνει αυτός ο κανόνας; Για να το δούμε ανάποδα, δε μπορεί το μωρό σας να αποφασίζει κάθε μέρα ότι θα φάει κεφτεδάκια, το αγαπημένο του φαγητό. Εσείς ελέγχετε το ζήτημα, του προσφέρετε αυτά που πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχουν στο διαιτολόγιό του. Πιθανό να του δώσετε και μια εναλλάκτική επιλογή κάθε φορά ή τη δυνατότητα να ελέγξει μικρές αποφάσεις: “Να φάω κίτρινο τυρί ή άσπρο;” “Αγγουράκι ή καρότο για σαλάτα;”. Σε ανώδυνα ζητήματα αφήστε του τον έλεγχο. Το γενικό όμως πλαίσιο το καθορίζετε εσείς.
Επιπλέον, δε μπορεί να ελέγχει ο μικρός σας την απόφαση του “πότε” τρώμε, κάθε μια ώρα ή καθόλου όλη μέρα, ανάλογα με τα τερτίπια του. Εσείς ορίζετε τις ώρες φαγητού για όλην την οικογένεια, πάντα με μια σχετική ευκαμψία. Ακόμα δε θα έπρεπε να ενδίδετε στη μικρή που δε θέλει να κάτσει στο τραπέζι αλλά να παίζει στην αυλή τρώγοντας ή να ξαπλώνει στον καναπέ μπροστά στην τηλεόραση μασουλώντας.
Ο έλεγχος της ποσότητας που θα καταναλώσει το παιδί από τους γονείς αποτελεί ακόμα μεγαλύτερο σφάλμα. Είναι η μόνη απόφαση που πρέπει να αφεθεί εξ’ ολοκλήρου στο μικρό. Εσείς παρέχετε ένα πλούσιο, υγειινό γεύμα και , όπως ένας εστιάτορας, δε σας ενδιαφέρει αν ο πελάτης θα αδειάσει τα πιάτα.
Τέλος το “πως” τρώει το νήπιό μας το επιλέγει σε μεγάλο βαθμό το ίδιο. Αν θέλει με τα χέρια, με το κουτάλι, με το πιρούνι, με τη βοήθεια της μαμάς. Εμείς όμως το ενθαρρύνουμε κάθε φορά να κάνει αποτελεσματικότερους χειρισμούς, να προοδεύσει ώστε να φτάσει τελικά στον τρόπο που τρώει ένας ενήλικας.
Ένα συμπέρασμα
Δώστε στο νήπιο σας το δικαίωμα σε μικρές, ανώδυνες επιλογές, πάντα οριοθετημένες σε ένα γενικότερο πλαίσιο που έχετε προκαταβολικά ορίσει. Αποφύγετε επιθετικές ερωτήσεις, αγχωτικά διλλήματα, χαοτικά αδιέξοδα.
Στέλιος Παπαβέντσης, Παιδίατρος
