Γιατί εντείνονται τα αρνητικά συναισθήματα τις γιορτινές μέρες;
1. Οικονομική κρίση
Πρώτη στη λίστα έρχεται η οικονομική κρίση και οι ανησυχίες που φέρνει. Το κλίμα γενικότερης αβεβαιότητας, οι δυσοίωνες παγκόσμιες προβλέψεις, το οικονομικό «στρίμωγμα», ακόμα και όταν κανείς δεν έχει χάσει τη δουλειά του είναι αρκετοί λόγοι για να ανησυχεί κανείς για το άμεσο μέλλον.
Και βέβαια, τις μέρες των γιορτών που επιθυμεί κανείς να ξοδέψει περισσότερα για τον εαυτό του, για τα αγαπημένα του πρόσωπα έρχεται αντιμέτωπος με τον ισχνό προϋπολογισμό του και τη συνειδητοποίηση ότι αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα. Όλαι- συντελούν στην αίσθηση της δυσφορίας, που υφίσταται για αντικειμενικούς λόγους και εξαπλώνεται και στη συναισθηματική σφαίρα.
2. Αβεβαιότητα και συγκρίσεις
Πολλές φορές η περίοδος των γιορτών αποτελεί μια υπενθύμιση για την αβεβαιότητα που υπάρχει σε διάφορους τομείς: επαγγελματικό, οικονομικό, οικογενειακό, φιλικό, κ.ο.κ.. Στις γιορτές, που ευνοούν τις συναθροίσεις, γίνονται και πολλές συγκρίσεις: του πώς είμασταν παλιά, πώς ήταν η κατάσταση παλιά, τι έχει αλλάξει φέτος, τι δεν είναι ικανοποιητικό, τι έχουν ή κάνουν οι άλλοι που δεν έχουμε ή κάνουμε εμείς και με την ευκαιρία που τους συναντάμε κάνουμε τη σύγκριση. Καθώς μάλιστα πλησιάζει η νέα χρονιά αρχίζει κανείς να κάνει τον απολογισμό του και συχνά να αισθάνεται ότι κάποια πράγματα που θεωρούσε δεδομένα είναι αβέβαια, ή κάποιες προσδοκίες του φαίνονται πολύ απόμακρες.
3. Συγκρούσεις
Οι γιορτινές ημέρες για πολλούς ευνοούν τις συγκρούσεις: γονείς και ανήλικα παιδιά είναι πιο πολλές ώρες και μέρες μαζί, ενήλικα παιδιά βρίσκονται με τους ηλικιωμένους γονείς τους, ανύπαντρα ζευγάρια περνούν χωριστά κάποιες από τις γιορτές για να είναι με την πατρική τους οικογένεια ή επαναστατούν για να βρεθούν με τον/τη σύντροφό τους -και άρα να τσακωθούν με την πατρική οικογένεια. Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι πολύ εύκολο να δημιουργηθούν τριβές και συγκρούσεις, κάτι που φορτίζει την ατμόσφαιρα και χαλάει τη διάθεση.
4. Έλλειψη προσωπικής αρμονίας
Συχνά τα επετειακά γεγονότα, όπως είναι οι γιορτές και οι κάθε είδους διακοπές και επέτειοι, φέρνουν στην επιφάνεια τη δυσαρμονία που βιώνει κανείς εσωτερικά. Έτσι, ενώ κάποιος μπορεί να έχει πετύχει κάποιους από τους στόχους του, ωστόσο μπορεί να κουβαλά μέσα του τραυματικές εμπειρίες, άλυτα ζητήματα από το παρελθόν του και συναισθηματικά «μπαγκάζια» τα οποία όχι μόνο τον επιβαρρύνουν, αλλά εντείνουν την αίσθηση δυσαρμονίας.
Πολύ εύκολα η αυτοκριτική και τα δυσάρεστα συναισθήματα για τον εαυτό αναδύονται στην επιφάνεια όταν το άτομο διανύει περίοδο γιορτών, δηλαδή δεν έχει τις ασφαλιστικές δικλείδες που του προσφέρει η εργασία και η ρουτίνα του. Ακόμα, τα γενικότερα μηνύματα ότι οι γιορτινές μέρες είναι κατεξοχήν μέρες χαράς κάνουν πολύ κόσμο να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι χαρούμενοι, ότι δεν τα έχουν βρει με τον εαυτό τους και ότι μέσα τους δεν έχουν βρει τις απαιτούμενες ισορροπίες.
5. Πιέσεις
Ένας σημαντικός λόγος που συμβάλει στη δημιουργία του στρες, γενικότερα, είναι η αίσθηση που έχει κανείς ότι του ασκείται πίεση. Τις γιορτινές μέρες υπάρχει περίσσεια πίεσης, λόγω κοινωνικών, οικογενειακών, οικονομικών, επαγγελματικών υποχρεώσεων. Όταν το άτομο αισθάνεται ότι πιέζεται από παντού και δεν έχει τρόπους για να διαχειριστεί αυτή την πίεση, τότε αισθάνεται παγιδευμένο και του δημιουργούνται αρνητικά συναισθήματα.
6. Διάψευση
Ένας άλλος παράγοντας που συντελεί στην ψυχική δυσφορία των ημερών είναι η διάψευση και η ματαίωση που μπορεί να αισθανθεί το άτομο. Καθένας δημιουργεί ένα σύνολο προσδοκιών από τον εαυτό του και τους άλλους και μέσα από την πραγματοποίησή τους παίρνει δύναμη, στήριξη, ενθάρρυνση για να προχωρήσει. Όταν όμως υπάρχει διάψευση των προσδοκιών αυτών, τότε γεννιούνται αρνητικά συναισθήματα.
Προδοσκίες που μπορεί να έχει κανείς είναι ότι οι φετινές γιορτές θα είναι καλύτερες από πέρσι, ότι θα επικοινωνήσει με τους γονείς ή τον/τη σύντροφό του, ότι θα βρει μια λύση σε προβλήματα που τον ταλαιπωρούν, ότι θα πετύχει έναν επαγγλεματικό στόχο, και οτιδήποτε άλλο είναι κάτι που περιμένει το άτομο ότι θα γίνει και θα το κάνει να αισθανθεί καλά.
Συνήθως οι προσδοκίες έχουν ένα ανεξέλεγκτο κομμάτι, με την έννοια ότι περιμένουμε ότι ο άλλος θα κάνει κάτι καλό που θα μας επηρεάσει, άρα δεν μπορούμε να ελέγξουμε απόλυτα την έκβαση των πραγμάτων. Όταν υπάρξει διάψευση αυτού που περιμένουμε και η αίσθηση της ματαίωσης, τότε τα αρνητικά συναισθήματα φωλιάζουν στην καρδιά.
7. Ψέμα και υποκρισία
Παρόλο που δυστυχώς το ψέμα και η υποκρισία είναι παρόντα σε κάποιο βαθμό στη ζωή των περισσότερων από εμάς όλο το χρόνο, ωστόσο τις μέρες των γιορτών είναι πολύ δύσκολο όταν συνειδητοποιεί κανείς ότι οι οικείοι του τού λένε ψέματα και υποκρίνονται. Είναι εκείνη η βασική έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους που δημιουργεί σαθρό έδαφος στις σχέσεις και δεν τους επιτρέπει να ανθίσουν.
8. Υπερκατανάλωση
Αλλά και η υπερκατανάλωση, η υπερβολή των ημερών, ποιος-θα-πάει-που-με-ποιον, ποιος θα περάσει καλύτερα από τον άλλον, ποιος θα εξασφαλίσει παρέα και διασκέδαση, όλα αυτά στον υπερθετικό βαθμό, αφήνουν τον άνθρωπο κενό, αφού στο τέλος χάνονται βαθύτερα νοήματα, όπως το να βρεθεί με αγαπημένα του πρόσωπα, να περάσει ποιοτικό χρόνο μαζί τους και να κάνει αυτό που τον ευχαριστεί και όχι αυτό το οποίο θα ζηλέψουν οι άλλοι. Χωρίς βέβαια να καταδικάζουμε τη διασκέδαση, βλέπουμε ότι όταν δεν υπάρχει «ψυχή» σε αυτό που κάνει το άτομο καταλήγει να αισθάνεται κενό και στεναχωρημένο, παρά την όλη προσπάθεια για το αντίθετο.
Μπορεί κανείς να αναστρέψει τα αρνητικά συναισθήματα και ως δια μαγείας να τα κάνει θετικά; Προφανώς όχι, αλλά έχει τη δυνατότητα να κάνει μικρά βήματα αλλαγής, να αισθανθεί ευγνωμοσύνη και χαρά για κάθε τι καλό που υπάρχει στη ζωή του, όσο μικρό ή δεδομένο και αν το θεωρεί και να μάθει να διαχειρίζεται το στρες του.
Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, greekpsychologypages.blogspot.gr
