Οι γονείς θεωρούμε φράσεις όπως «είσαι τέλειος», «βρήκα αυτό που έκανες απίστευτο» ενθαρρυντικές για ένα παιδί που καταφέρνει κάτι, όμως σε πολλές περιπτώσεις οι υπερβολικοί έπαινοι μπορεί να μην έχουν το αποτέλεσμα που περιμένουμε στα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Συχνά οι γονείς προσπαθούν να τονώσουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους χρησιμοποιώντας λέξεις και φράσεις με υπερβολικά θετικό φορτίο που κατά κανόνα δίνουν ώθηση στα παιδιά να γεμίσουν αυτοπεποίθηση. Στην πραγματικότητα όμως φαίνεται πώς αυτή η τακτική μπορεί να κάνει τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση ακόμα λιγότερο φιλόδοξα.
Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε από την Επιθεώρηση Psychological Science φάνηκε πώς το 25% των επαίνων που κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους είναι υπερβολικοί.
Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτό;
Οι γονείς συχνά δίνουν υπερβολικούς επαίνους στα παιδιά στην προσπάθειά τους να τους ανεβάσουν την αυτοεκτίμηση καθώς η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι γι’ αυτούς πηγή ανησυχίας και θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Στην έρευνα που έγινε ο σκοπός ήταν να φανεί κατά πόσο αυτή η μέθοδος έχει όντως αποτέλεσμα. Στην πρώτη φάση συμμετείχαν 712 άτομα στα οποία δίνονταν «αποστολές» του στυλ «η Μαρία είναι απογοητευμένη με τον εαυτό της. Μόλις ζωγράφισε κάτι. Τι θα της λέγατε για να της ανεβάσετε το ηθικό;» Αυτό που ανακάλυψαν οι ειδικοί ήταν πώς οι συμμετέχοντες είχαν την τάση να αποδίδουν υπερβολικούς επαίνους κυρίως στα παιδιά που φαίνονταν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και όχι σε αυτά με υγιή αυτοπεποίθηση (η αναλογία μάλιστα ήταν 33% προς 18%)
Στη συνέχεια, οι ειδικοί εξέτασαν την ίδια υπόθεση αλλά αυτή τη φορά σε πραγματικές συνθήκες μεταξύ 114 γονιών και των παιδιών τους. Πρώτα μέτρησαν την αυτοεκτίμηση των παιδιών και ύστερα ζήτησαν στους γονείς να επαινέσουν τα παιδιά τους για κάτι που κατάφεραν. Και πάλι φάνηκε πώς στα παιδιά με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση οι έπαινοι ήταν μεγαλύτεροι.
Πολλά “μπράβο”, πολύ άγχος
Στην πραγματικότητα, ο υπερβολικός έπαινος δεν ενθαρρύνει τα παιδιά να πετύχουν τους στόχους τους, αντίθετα τα αγχώνει ακόμα περισσότερο καθώς νιώθουν ότι οι προσδοκίες των άλλων απέναντί τους ανεβαίνουν. Κι αυτό γιατί όταν τα παιδιά ακούνε τέτοια λόγια θεωρούν πώς πρέπει να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στα τόσο υψηλά στάνταρντ που οι γονείς τους δείχνουν να πιστεύουν ότι πληρούν αφού τους μιλάνε σαν όντως να πέτυχαν κάτι τρομερά σπουδαίο. Όμως τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση φοβούνται πώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό και έτσι καταλήγουν να αποφεύγουν τις όποιες προκλήσεις. Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση επειδή πιστεύουν πώς μπορούν να ανταποκριθούν, επιζητούν τις προκλήσεις και χειρίζονται καλύτερα τα πολύ καλά λόγια.
Σε επιπλέον πειράματα που έγιναν, (έβαλαν παιδιά να ζωγραφίσουν και στο τέλος σε κάποια έλεγαν απλά ένα “μπράβο”, σε άλλα υπερβολικά καλά λόγια και σε άλλα τίποτα) αυτό επιβεβαιώθηκε. Όπως φάνηκε, τα παιδιά με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση που όμως εισέπρατταν δυσανάλογα πολλά κομπλιμέντα, διάλεγαν πιο εύκολες εργασίες για να αποφύγουν το ρίσκο της αποτυχίας παρότι με αυτόν τον τρόπο στην ουσία δεν μάθαιναν κάτι καινούργιο ούτε εξελίσσονταν ιδιαίτερα. Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση δε φοβούνταν τα δύσκολα ακόμα και αν ήξεραν ότι υπήρχε περίπτωση να αποτύχουν με αποτέλεσμα να αποκτούν περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις.
Έτσι φαίνεται πώς στα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση οι υπερβολικοί έπαινοι δρουν ανασταλτικά ενώ αντίθετα στα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση δρουν ακόμα πιο παρακινητικά.
Μέτρον άριστον
Η έρευνα φυσικά δεν σκοπεύει να αποτρέψει τους γονείς από το να επαινούν τα παιδιά τους προκειμένου να τα ενθαρρύνουν να συνεχίζουν να προσπαθούν. Είναι όμως πολύ σημαντικό να προσέχουν πώς το κάνουν καθώς όπως στα περισσότερα πράγματα, φαίνεται πώς και εδώ ισχύει το “ουκ εν τω πολλώ το ευ”. Ωστόσο, τα παινέματα με μέτρο και αυτά που ανταποκρίνονται στην αλήθεια φαίνεται πώς κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους και βοηθάνε τα παιδιά να πετυχαίνουν τους στόχους τους με τους ρυθμούς τους χωρίς να έχουν συνεχώς το άγχος της τελειότητας.
