Το να είναι οι γονείς παρόντες και ενεργοί στη ζωή των παιδιών τους είναι πολύ σημαντικό σε όλα τα στάδια της ανατροφής τους και παίζει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση μίας υγιούς και ανεξάρτητης προσωπικότητας, ενός ολοκληρωμένου ενήλικα. Το πώς και πόσο ένας γονιός θα είναι μέτοχος στη ζωή του παιδιού του εξαρτάται από τα βιώματα του ίδιου του γονιού και από τη προθυμία του να έχει μία υγιή σχέση με το παιδί του. Η παντελής απουσία ενός γονιού από τη μια και η απόλυτη και ασφικτική παρουσία του στη ζωή του παιδιού του από την άλλη, είναι δύο πόλοι, που όσο απομακρυνόμαστε εμείς οι γονείς από αυτούς τόσο υγιέστερη και ουσιαστικότερη σχέση θα έχουμε με τα παιδιά μας.
Το ένα άκρο, αυτό της απουσίας ενός γονιού από τη ζωή του παιδιού του, είτε για φυσικούς λόγους – δηλαδή λόγω θανάτου – είτε για προσωπικούς ή πρακτικούς λόγους και επιλογές, όπως είναι ένα διαζύγιο, ή η μετανάστευση λόγω δουλειάς ή η απουσία λόγω βεβαρυμένου επαγγελματικού προγράμματος όταν γονιός και παιδιά μοιράζονται την ίδια στέγη, ή κάποιοι λόγοι υγείας για παράδειγμα, είναι αυτο που έχει δαιμονοποιηθεί περισσότερο και στο οποίο έχουν αποδόσει την αιτία πολλών τραυμάτων στην ψυχή των παιδιών. Δε θα με βρείτε αντίθετη. Σίγουρα το να είναι ένας γονιός απών από τη ζωή του παιδιού του, προκαλεί δυστυχία στο παιδί, το οποίο βιώνει την απουσία σαν απόρριψη, αισθάνεται ίσως υπεύθυνο για αυτή την έλλειψη, δε λαμβάνει προσοχή, ασφάλεια, αποδοχή, αγάπη, που είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξή του. Οι απόντες γονείς αναθρέφουν παιδιά υπεύθυνα, που πνίγονται από τα προβλήματα της ζωής, ωριμάζουν πολύ γρήγορα και ξεχνούν να ζήσουν. Η βασική αιτία του κενού αυτού είναι η έλλειψη συσχετισμού με το παιδί που κρύβουν μέσα τους.
Εξίσου επιζήμια, όμως είναι και η συμπεριφορά που βρίσκεται στο αντίθετο άκρο, αυτή των γονιών που μετέχουν ασφυκτικά στη ζωή των παιδιών τους. Εκεί που οι γονείς είναι παρόντες 25 ώρες το 24ωρο, εκεί που οι γονείς αποφασίζουν για τα παιδιά τους γιατί γνωρίζουν καλύτερα οι ίδιοι, εκεί που τα προστατεύουν και τα εγκλωβίζουν σε μια γυάλα, να μη χτυπήσουν, να μη στεναχωρηθούν, να μην πληγωθούν, να μη δοκιμάσουν γιατί έχουν δοκιμάσει οι γονείς ήδη για αυτά, οπότε ξέρουν.
Όταν ο γονιός ανακατεύεται στη ζωή του παιδιού του προεπιλέγοντας ο ίδιος για εκείνο, καθορίζοντας και επιβάλλοντας τις απόψεις του, τα στερημένα του θέλω και τα μη εκπληρωμένα του όνειρα πάνω στο παιδί, αν μη τι άλλο θα δημιουργήσει ένα σούπερ δυστυχισμένο παιδί, άβουλο, αφού οι πρωτοβουλίες θα είναι άγνωστη λέξη στο λεξικό του παιδιού, οκνό αφού δε θα χρειάζεται να προσπαθήσει για τίποτα μιας και ο μπαμπάς ή ή μαμά θα τα έχει έτοιμα όλα για εκείνο, καταπιεσμένο γιατί θα πρέπει να εκπληρώσει επιθυμίες των γονιών του για να εξασφαλίσει την αγάπη τους…δυστυχία, ασφυκτική και εντελώς τοξική για μία παιδική ψυχή. Δε νομίζετε;
Ένας γονιός που θέλει να ελέγχει τα πάντα στη ζωή των παιδιών του και να ανακατεύεται σε αυτήν, το κάνει συνήθως από έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό του και γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις έχει βιώσει το ίδιο από τους δικούς του γονείς. Αυτοί οι γονείς νομίζουν ότι κανείς δεν επιβιώνει χωρίς τη συμβολή τους και θέλουν να έχουν τα πάντα υπό έλεγχο. Σπανίως αφήνουν στα παιδιά την ελευθερία των δικών τους αποφάσεων και δεν πιστεύουν σε αυτά. Ο ασφυκτικός έλεγχος των γονέων στερείται πίστης στον εαυτό τους και σε οποιονδήποτε άλλον βρίσκεται υπό την ευθύνη τους. Επειδή δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους, δεν εμπιστεύονται ούτε τα μέλη της οικογένειάς τους. Αυτός είναι και ο τρόπος να αντιμετωπίζουν την έλλειψη αυτοπεποίθησης∙ η ψευδαίσθηση του ελέγχου είναι το μοναδικό στοιχείο που τους χαρίζει αίσθηση σπουδαιότητας.
Αυτοί οι γονείς αναθρέφουν παιδιά με χαμηλή, ή και καθόλου, αυτοεκιμήση. Συνήθως αυτά τα παιδιά, πολύ συχνά, μεγαλώνουν καταθλιπτικά και μόνα, χωρίς αυτοπεποίθηση. Η βασική αιτία του κενού είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Κλείστε για δυο λεπτά τα μάτια σας, χαλαρώστε και σκεφτείτε πόσο επεμβατική είναι η συμπεριφορά σας στη ζωή των παιδιών σας, από το φαγητό που θα διαλέξουν στην ταβέρνα, ως τη μπλούζα που θα αγοράσετε και το επιτραπέζιο με τα πειράματα που είναι καλύτερο από τη σφεντόνα που σας ζητούσε στο μαγαζί παιχνιδιών πριν από δύο ημέρες. Ή ακόμα χειρότερα, από το επάγγελμα που θα διαλέξουν γιατί είναι “στρωμένη” η δουλειά του μπαμπά και με καλές απολαβές. Μην ξεχάσετε να περιλάβετε την πίεση να διακριθεί στην ομάδα του μπάσκετ, γιατί κι ο μπαμπάς θα είχε λαμπρή καριέρα αν δεν είχε εκείνο τον τραυματισμό.
Προτού ανοίξετε τα μάτια σας, βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του παιδιού σας και με το χέρι στην καρδιά σκεφτείτε πόσο ασφυκτικό και ενοχλητικό είναι όλο αυτό το ανακάτεμα στη ζωή του παιδιού. Νομίζω τώρα έχετε και την εικόνα και την αίσθηση αντίστοιχα!
Στόχος μας είναι να μεγαλώσουμε παιδιά ευτυχισμένα, που θα είναι οι ανεξάρτητοι ενήλικες του άυριο, χωρίς να χρειάζονται για δεκανίκι το δικό μας έλεγχο, τη δική μας επιβεβαίωση. Λειτουργούμε υποστηρικτικά στη ζωή των παιδιών μας, με το να είμαστε συμμέτοχοι των στιγμών τους κι όχι ρυθμιστές αυτών. Ένα παιδί που έχει τη δυνατότητα της επιλογής, αναπτύσσει την κριτική του σκέψη, αποκτά τη δεξιότητα του να δοκιμάζει και να επιλέγει ή να απορρίπτει και να ξαναδοκιμάζει αν χρειαστεί. Ένα παιδί που έχει τους γονείς του συνοδοιπόρους κι όχι αυτόματους πιλότους της δικής του ζωής, εμπιστεύεται τον εαυτό του και εχει αυτοπεποίθηση, που είναι η κινητήριος δύναμη για την επιτυχία και την ευτυχία στη ζωή του.
Η νοοτροπία των γονιών που σε πολλές περιπτώσεις θέλουν να ανακατεύονται στη ζωή των παιδιών τους, ακόμα κι όταν εκείνα ενηλικιωθούν είναι μία γνώριμη και συνηθισμένη πραγματικότητα για τα ελληνικά δεδομένα, μη γελιόμαστε. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως ένα παιδί γίνεται εξίσου δυστυχισμένο όταν οι γονείς του ανακατεύονται σε κάθε πτυχή της ζωής με εκείνο που οι γονείς του είναι εντελώς απόντες.
Στο χέρι μας, όμως, είναι να αποτάξουμε αυτή τη συνήθεια με την οποία μεγάλωσαν γενιές και γενιές ασφυκτικά και καταπιεσμένα. Ας δημιουργήσουμε εκείνη την όμορφη συνθήκη για τα παιδιά μας, την οποία διέπει σεβασμός, ελευθερία, αγάπη κι ας τους δώσουμε το χώρο που χρειάζονται για να αναπτυχθούν, να δοκιμάσουν, να επιλέξουν κι ας τους χαρίσουμε το δώρο της ευτυχίας με το να είμαστε δίπλα τους κι όχι ένα βήμα μπροστά τους, ζώντας κι επιλέγοντας γι’ αυτά πριν από αυτά. Η επιλογή είναι δική μας.
Γράφει η Χαρά Μαρκατζίνου
