Πριν καιρό είδα στο σινεμά με τον γιο μου την ταινία «Τα μυαλά που κουβαλάς». Πραγματικά, το απολαύσαμε! Πήρα μερικά ωραία μηνύματα από αυτήν την ταινία που ενέπνευσαν τη δημιουργία των παρακάτω δραστηριοτήτων χαλάρωσης και συναισθηματικής ρύθμισης. Πιστεύω η ταινία είχε μερικές διασκεδαστικές εφαρμογές για την εργασία μου με τα παιδιά και για τη δική μου ζωή. Ελπίζω να βρείτε κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες διασκεδαστικές και χρήσιμες!
Στη ταινία “Τα μυαλά που κουβαλάς” υπάρχει ένα μικρό κορίτσι η Riley, που παλεύει και προσπαθεί να αντιμετωπίσει πολλές από τις συνέπειες που βιώνει με τη δραστική αλλαγή της οικογένειας της να μετακομίσουν μακριά από την πόλη που μεγάλωσε λόγω της νέας δουλειάς του μπαμπά της. Σε απάντηση στο στρες που βιώνει η Riley σε αυτή την μεγάλη αλλαγή της ζωής της, το συναισθηματικό μυαλό της αρχίζει την παράσταση. Το κέντρο ελέγχου αρχίζει να κυριαρχείται από το Φόβο, το Θυμό, και την Αηδία. Η Θλίψη και η Χαρά γίνονται απρόσιτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ύπνος της Riley να επηρεάζεται αρνητικά, χάνει την αίσθηση της σύνδεσης με την οικογένεια της και τους φίλους της, η φαντασία και η δημιουργικότητα της χάνουν τη δύναμη τους, βιώνει περισσότερο φόβο, λιγότερη επιθυμία να κάνει πράγματα που της φέρνουν χαρά και γενικά βιώνει μια μοιρολατρική διάθεση.
Τα μυαλά που κουβαλάς- Δραστηριότητες και Μηνύματα Κλειδιά!
Εδώ είναι μερικά μηνύματα που μπορείτε να μοιραστείτε με τα παιδιά σας στη ζωή σας είτε είναι τα παιδιά σας είτε τα παιδιά με τα οποία δουλεύετε μαζί:
1. Όλα τα συναισθήματα είναι σημαντικά!
Τα συναισθήματα δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Δείτε στη ταινία πώς όλα τα συναισθήματα παίζουν σημαντικό ρόλο μέσα στο μυαλό! Όταν ένα συναίσθημα είναι εκτός ελέγχου ή δεν το παρατηρεί κανείς ( π.χ όπως η Θλίψη στην ταινία) τότε οποιαδήποτε ανισορροπία είναι δυνατόν να συμβεί.
Σημείωση για το παιδί σας: Όταν επιτράπηκε στην Θλίψη να εκφραστεί, να εμπλακεί στη λύση του προβλήματος, τότε επιτράπηκε ξανά στη Χαρά να έχει τον έλεγχο του κέντρου. Όλα τα συναισθήματα παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο!
Δραστηριότητα- “Πώς να γνωρίσω τα συναισθήματα μου”.
Προσκαλέστε το παιδί σας να ζωγραφίσει ή να δημιουργήσει εικόνες με τα συναισθήματα του. Όπως ακριβώς τα συναισθήματα της Riley προσωποποιήθηκαν στην ταινία, έτσι και το παιδί σας μπορεί να δημιουργήσει εικόνες με τα συναισθήματα του. Μπορεί να είναι οτιδήποτε φέρνει η φαντασία: χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, φιγούρες, χρωματιστές κηλίδες, οτιδήποτε το εκφράζει. Ενεργοποιήστε τη φαντασία. Όλα είναι αποδεκτά. Όλα είναι μοναδικά, δημιουργικά και με εκπληκτική έκφραση. Δημιουργήστε εικόνες των δικών σας συναισθημάτων καθώς εκείνο φτιάχνει τα δικά του. Είτε μπορείτε να σχεδιάσετε, να ζωγραφίσετε ή να δημιουργήσετε ένα κολάζ από φωτογραφίες περιοδικών που αντιπροσωπεύουν τα συναισθήματα σας. Όταν τελειώσετε, αφιερώστε κάποια ώρα για να μοιραστείτε την εμπειρία σας ‘γνωρίζοντας τα συναισθήματα μου’. Εάν θέλετε να δώσετε περισσότερη έμφαση σε ένα συναίσθημα το οποίο εμφανίζεται περισσότερες φορές από τα άλλα τον τελευταίο καιρό, τότε μπορείτε να πάρετε μια κορνίζα και να τιμήσετε αυτό το συναίσθημα για μια ολόκληρη μέρα ή για μια εβδομάδα. Πάρτε ένα ημερολόγιο και σχεδιάστε εικόνες που θα δείχνουν αυτό το συναίσθημα όσες φορές το παρατηρείτε μέσα στη μέρα.
Να είστε προσεκτικοί και να μην κρίνετε το έργο του παιδιού σας! Μπορείτε να κάνετε στοχαστικά σχόλια όπως ‘βλέπω χρησιμοποίησες μπλε χρώμα!’
2. Τα συναισθήματά σας αποτελούν απλά μέρος από εσάς και δεν καθορίζουν το ποιοι είστε
Στην ταινία τα συναισθήματα προσωποποιούνται. Αυτό δίνει κάποιο χώρο μεταξύ το πώς αισθανόμαστε και το ποιοι είμαστε. Όλα τα συναισθήματα είναι εντάξει, είναι απλά ενέργεια σε κίνηση που βρίσκεται μέσα μας. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να είναι συμπονετικά με τον εαυτό τους και τα συναισθήματα τους καθώς επίσης να είναι και περίεργα να ανακαλύψουν τι λένε τα συναισθήματα για τη ζωή. Μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά να αποδέχονται πως αισθάνονται ακόμα και όταν δεν τους αρέσει το συναίσθημα. Τα συναισθήματα είναι μέρος της Riley, μέρος της εμπειρίας της. Συχνά οι συμπεριφορές ή τα συναισθήματα συνδέονται με το ποιος είσαι. Για παράδειγμα, όταν τα παιδιά φωνάζουν και ουρλιάζουν, δείχνοντας ανεπιθύμητες συμπεριφορές ή ανεπιθύμητες πράξεις, χαρακτηρίζονται συνήθως ως ‘ανάρμοστα’ ή με την ταμπέλα ‘κακά παιδιά’. Αυτή η αντιμετώπιση χρησιμοποιεί τη ντροπή για να αλλάξει η συμπεριφορά. Όμως, εάν δοθεί το μήνυμα στα παιδιά ότι η συμπεριφορά είναι αυτή που δεν είναι επιθυμητή, και το ‘ποιοι είναι’ δεν αλλάζει, τότε υπάρχει χώρος για να προσαρμόσουν τα συναισθήματα τους και να επιλέξουν άλλους τρόπους συμπεριφοράς. Τα συναισθήματα έχουν σκαμπανεβάσματα, σαν το τρενάκι στο λουνα παρκ. Το ‘ποιοι είναι’ αποτελεί την πραγματική τους ομορφιά και αυτό δεν αλλάζει ποτέ. Το πώς αισθάνονται, το τι συμβαίνει στη ζωή τους, το πώς συμπεριφέρονται θα αλλάζει διαρκώς αλλά το ‘ποιοι είναι’ πραγματικά είναι σταθερό και πανέμορφο!
Δραστηριότητα : “Γειά σου Θλίψη, τι έχεις να πεις;”
Χρησιμοποιήστε τις ζωγραφιές ή τις φωτογραφίες (από το κολάζ) που έχετε δημιουργήσει από τα δικά σας τα συναισθήματα και αυτά του παιδιού σας. Ή ακόμα χρησιμοποιήστε εικόνες από τους χαρακτήρες της ταινίας “Τα μυαλά που κουβαλάς”.
Προσκαλέστε το παιδί σας να συζητήσει με το συναίσθημα που νιώθει αυτή τη περίοδο. Για παράδειγμα, μπορεί να κάνει ερωτήσεις στη Θλίψη όπως: “Θλίψη, τι θέλεις να γνωρίζω?” ή “Θλίψη, τι ακριβώς χρειάζεσαι τώρα ?” Και ας ακούσει προσεχτικά τι θέλει να του πει η Θλίψη. Μετά ας ζωγραφίσει αυτά που του είπε η Θλίψη. Και συζητήστε τα. Να είστε παρών και να ακούτε ενεργητικά με αγάπη και κατανόηση, επιτρέποντας στο παιδί σας να εκφράσει οτιδήποτε είναι σημαντικό για εκείνο.
3. Παρατηρήστε, Εκφράστε, Δεχτείτε βοήθεια όταν τη χρειαστείτε
Η Riley ήταν απρόθυμη να πει στους γονείς της πως ένιωθε επειδή πίστευε ότι αν το έκανε θα ανέτρεπε το πόσο “περήφανοι είναι οι γονείς της για εκείνην”. Μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά αλλά και να είμαστε πρότυπα για εκείνα ότι το να είμαστε αληθινοί, να εκφράζουμε αληθινά τα συναισθήματα μας δίνει ελευθερία να τα αλλάξουμε, να τα αντιμετωπίσουμε και τελικά να προχωρήσουμε μπροστά. Επίσης, ως πρότυπα μπορούμε να δείξουμε στα παιδιά ότι το να δεχόμαστε βοήθεια για τα συναισθήματα μας είναι ένας πολύ δυνατός τρόπος να τα τιμήσουμε, να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να είμαστε παρόντες και διαθέσιμοι για άλλες εμπειρίες. Δίνοντας το μήνυμα στα παιδιά “όταν έντονα συναισθήματα έρχονται στην επιφάνεια, τα καλωσορίζουμε και τους επιτρέπουμε να μας δείξουν τι χρειάζονται” συμβάλλετε στην ενδυνάμωση και την θετική τους εξέλιξη. Τα έντονα συναισθήματα είναι μέρος της ζωής. Γνωρίζοντας πώς να τα διαχειριστούν όταν εμφανίζονται είναι ένα πολύ δυνατό εργαλείο στην εργαλειοθήκη της ζωής που μπορείτε να δωρίσετε στο παιδί σας. Τότε θα γνωρίζει τι να κάνει με αυτά τα έντονα συναισθήματα όταν ξεπηδήσουν από μέσα του, θα έχει κάποιες καλές στρατηγικές αντιμετώπισης, έτσι ώστε οι δυσκολίες της ζωής να ενισχύσουν αντί να αποδυναμώσουν τον εσωτερικό του κόσμο. Όταν δίνουμε προσοχή στα συναισθήματα μας και εκφράζουμε πως αισθανόμαστε τότε μπορούμε να αισθανθούμε καλύτερα.
Σημειώστε: τελικά στην ταινία όταν επιτράπηκε στη Θλίψη να εκφραστεί και να είναι παρούσα, τότε η Χαρά κατάφερε να επιστρέψει στον πίνακα ελέγχου ξανά!
Δραστηριότητα: Φέρτε τη Χαρά εν δράσει!
Όταν το παιδί σας νιώθει λυπημένο και έχετε επιτρέψει τη Θλίψη να βρίσκεται εκεί, αφού έχετε αναγνωρίσει το συναίσθημα, έχετε δεχτεί τα μηνύματα που σας στέλνει και έχετε μάθει από αυτό, τότε είναι η στιγμή να φέρεται πίσω τη Χαρά και να τη βοηθήσετε να ανέβει στην κατάσταση της ευτυχίας. Ή όταν θέλετε να ενισχύσετε περισσότερο τη Χαρά στη ζωή σας μπορείτε να δοκιμάσετε τις παρακάτω δραστηριότητες:
- Παρατηρήστε τα αστέρια και θαυμάστε την απεραντοσύνη των δισεκατομμυρίων αστεριών που υπάρχουν εκεί έξω πάνω από εσάς.
- Ζωγραφίστε μάνταλα ακούγοντας την αγαπημένη σας μουσική
- Παίξτε κυνηγητό στο πάρκο καθώς ο ήλιος δύει
- Πάρτε τα πινέλα σας, τα χρώματα σας, τον καμβά και βρείτε ένα όμορφο σημείο για να δημιουργήσετε
- Χορέψτε στη βροχή
- Χορέψτε όπου αλλού σας αρέσει
- Κάντε ένα αφρόλουτρο με πολλές φυσαλίδες
- Παρακολουθήστε μια κάμπια να σέρνεται
- Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε εκατομμύρια πολύχρωμες πεταλούδες
- Πάρτε μερικές κορδέλες και στροβιλίστε γύρω-γύρω
- Ανοίξτε ένα καινούριο κουτί με πλαστελίνες, μυρίστε το άρωμα τους ( εάν σας αρέσει) και δημιουργήστε φαγητά ο ένας για τον άλλον
- Ψήστε ένα κέικ, διαβάστε ένα βιβλίο καθώς ψήνεται και μετά απολαύστε το κεικ!
- Ζωγραφίστε πάνω σε πέτρες
- Δημιουργήστε ένα φανταστικό φρούριο στο σαλόνι και χωθείτε μέσα για να διαβάσετε ή να χαλαρώσετε
- Πηγαίνετε μια βόλτα στη φύση
Αρχίστε να αναζητάτε τα Ο και τα Χ για να ξαναφέρετε πίσω τη Χαρά!
Εδώ είναι και ο κώδικας: Ο= κάτι που μου αρέσει Χ= κάτι που δεν μου αρέσει
Παρακάτω θα βρείτε την καθημερινή πρόκληση για να φέρετε πίσω τη Χαρά:
1. Αναζητήστε όσα περισσότερα Ο μπορείτε να βρείτε μέσα στην ημέρα
2. Δώστε προσοχή στα Ο
3. Πιάστε όσα περισσότερα Ο μπορείτε
Τα παιδιά λατρεύουν αυτή την αναλογία. Μπορείτε να τους το εξηγήσετε ως εξής: “Θα παίξουμε ένα μικρό παιχνίδι σήμερα. Όταν θα σκεφτόμαστε ή θα αντιμετωπίζουμε κάτι που δεν μας αρέσει τότε με τη φαντασία μας θα του βάζουμε ένα Χ! Όταν θα βρίσκουμε πράγματα ή σκέψεις που μας αρέσουν, θα τα κυκλώνουμε! Έτσι, θα χρησιμοποιούμε ένα μυστικό κώδικα! Για τα πράγματα που μας αρέσουν, θα τα ονομάζουμε Ο και τα πράγματα που δεν μας αρέσουν θα τα λέμε Χ. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά τα πράγματα είναι ‘σωστά ή λάθος’ απλά ότι μας αρέσουν ή δεν μας αρέσουν”.
Ας το παραδεχτούμε ότι νιώθουμε πιο χαλαροί και γαλήνιοι όταν νιώθουμε καλά και επικεντρωμένοι να ανακαλύπτουμε πράγματα που μας αρέσουν στο περιβάλλον μας (για παράδειγμα «δες τη θετική πλευρά των πραγμάτων»). Ζούμε σε έναν κόσμο όπου πολλοί άνθρωποι συνεχώς επικεντρώνονται και συλλέγουν τα Χ. Τα ειδησεογραφικά δελτία αναγγέλλουν ένα νέο Χ ανά μια ώρα. Γεμίζουμε με Χ εάν επιλέξουμε να επικεντρωθούμε στα Χ. Και μέσω της βασικής μας εκπαίδευσης έχουμε εκπαιδεύσει τα μυαλά μας να αναζητάνε για πράγματα που δεν μας αρέσουν. Δεν υπάρχει κάτι λάθος με αυτό απλά δεν μας κάνει να νιώθουμε ιδιαίτερα καλά! Δεν χρειάζεται να έχουμε ιδιαίτερο ταλέντο για να επιλέξουμε τα Χ και να τα μοιραστούμε με άλλους. Οπότε, τι θα λέγατε να προκαλέσουμε τους εαυτούς μας και να αναζητήσουμε περισσότερα Ο? Είναι υπέροχο το συναίσθημα όταν πραγματικά αναζητάμε, δίνουμε τη προσοχή μας αλλά και επιλέγουμε τα Ο κατά τη διάρκεια της ημέρας μας! Και το να ψάχνουμε τα Ο αποτελεί στην πραγματικότητα ένα Ο! Το βρίσκω διασκεδαστικό να προκαλώ τον εαυτό μου να ανακαλύπτει ένα Ο ανά ώρα, και κάποιες φορές ανά κάποια λεπτά όταν βιώνω αρκετές προκλήσεις μέσα στην ημέρα μου!
4. Όταν ο Φόβος (‘Άγχος) βρίσκεται στο κέντρο ελέγχου του μυαλού σας
Γεμίστε την εργαλειοθήκη της ζωής του παιδιού σας με εργαλεία που θα το βοηθήσουν να αντιμετωπίσει το Φόβο. Βοηθήστε το παιδί σας να καταλάβει ότι ο καθένας νιώθει φόβο. Μιλώντας για τον Φόβο και τις επιδράσεις του στο σώμα είναι πολύ βοηθητικό για να καταλάβετε τι χρειάζεται να κάνετε όταν ο φόβος κατακλύζει το σώμα και ελέγχει το μυαλό. Εξηγήστε στο παιδί σας ότι ο Φόβος είναι πραγματικά χρήσιμος όταν χρειαζόμαστε να φύγουμε από τη μέση του δρόμου γιατί περνάει ένα λεωφορείο, όταν χρειάζεται να θυμηθούμε να μην αγγίξουμε τον καυτό φούρνο, ή όταν χρειάζεται να μείνουμε μακριά από επικίνδυνα μέρη. Παρόλα αυτά, όταν ο Φόβος χειρίζεται το κέντρο ελέγχου του μυαλού μας και μένει εκεί για περισσότερη ώρα από ότι χρειάζεται πραγματικά, τότε η Χαρά φεύγει! Αυτό συμβαίνει όταν προκύπτουν ανεπιθύμητες καταστάσεις. Μοιραστείτε με το παιδί σας μερικές από αυτές τις συνέπειες που μπορούν να συμβούν όταν ο Φόβος κυβερνά το μυαλό:
- Θέλετε να φύγετε μακριά, να κρυφτείτε, να αποφύγετε τα έντονα συναισθήματα
- Δεν είστε σε θέση να δείτε πιθανές λύσεις όταν συμβαίνουν δύσκολες καταστάσεις
- Δυσκολευόμαστε να μοιραστούμε πως νιώθουμε ή να αναγνωρίσουμε πως αισθανόμαστε
- Η διάθεση μας είναι πεσμένη
- Φοβόμαστε πολλά πράγματα
- Έχουμε πόνο στην κοιλιά, πονοκέφαλο, σφιγμένους μύες
- Δυσκολία στον ύπνο, άσχημα όνειρα,
- Απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που συνήθως μας ενθουσιάζουν
- Θέλουμε να είμαστε μόνοι μας, δεν θέλουμε να παίξουμε με τους φίλους μας
- Νιώθουμε σαν να έχουμε ένα ηφαίστειο μέσα μας που ‘ξεσπάει’ σε μικρά πράγματα
- Μειωμένη συγκέντρωση ή προσοχή διαχέεται παντού
- Δεν έχουμε δημιουργικότητα ή φαντασία
Τώρα ρωτήστε το παιδί σας πως νιώθει το σώμα του όταν ο Φόβος κυβερνάει το κέντρο ελέγχου του μυαλού του. Ζητήστε του να τοποθετήσει τα χέρια του στα σημεία του σώματος του που τα νιώθει πιο έντονα όταν φοβάται.
Μετά μοιραστείτε μαζί του τα παρακάτω εργαλεία που θα τα έχει στην εργαλειοθήκη της ζωής του και θα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κάθε φορά που θα νιώθει ότι ο Φόβος βρίσκεται στο κέντρο ελέγχου του μυαλού του. Εξηγήστε του ότι όταν θα χρησιμοποιεί αυτά τα εργαλεία θα βοηθάει τη Χαρά να επιστρέφει στο κέντρο ελέγχου.
Εργαλεία Χαλάρωσης για τον Φόβο
Η αναπνοή- Το μπαλόνι
Η απαλή αναπνοή περιλαμβάνει αργές, ελεγχόμενες αναπνοές από το διάφραγμα ή αλλιώς είναι η λεγόμενη αναπνοή της κοιλιάς
Στο παιδί σας θα την παρουσιάσετε ως αναπνοή με το μπαλόνι. Τα βήματα είναι τα εξής:
- Εισπνοή για 4 δευτερόλεπτα από τη μύτη
- Ζητήστε από το παιδί σας να φανταστεί όταν εισπνέει ότι φουσκώνει ένα μπαλόνι μέσα στην κοιλιά του, έτσι ώστε η κοιλιά του κατά τη διάρκεια της εισπνοής να διογκώνεται όπως ένα μπαλόνι
- Περιμένετε 2 δευτερόλεπτα, και μετά εκπνέετε από το στόμα. Ζητήστε από το παιδί σας να φανταστεί ότι αδειάζει τον αέρα από το μπαλόνι και έτσι οι κοιλίτσα του χαλαρώνει και μπαίνει μέσα.
- Περιμένετε 2 δευτερόλεπτα και μετά επαναλάβετε
Χρήσιμη Συμβουλή: Όταν αναπνέει η κοιλιά σιγουρευτείτε ότι το πάνω μέρος του σώματος του παιδιού σας (δηλ. ώμοι και περιοχή του στήθους) είναι αρκετά χαλαρό και ακίνητο. Μόνο η κοιλιά θα πρέπει να κινείται.
Και να θυμάστε ότι χρησιμοποιώντας τα εργαλεία χαλάρωσης μπορείτε να βοηθήσετε να ισορροπήσετε τα συναισθήματα σας. Όταν το κάνετε αυτό όλα τα συναισθήματα μπορούν να παίξουν ισάξιο ρόλο μέσα σας. Η μνήμη σας βελτιώνεται και η φαντασία και η δημιουργικότητα παραμένει δυνατή όταν όλα τα συναισθήματα σας είναι σε αρμονία…
Άντζελα Κρητικού, ψυχολόγος
