«Όλα τα παιδιά μεγαλώνουν, εκτός από ένα». Με αυτή τη φράση ξεκινάει το παραμύθι του Πίτερ Παν, του αιώνιου έφηβου που φοράει πράσινα ρούχα και ζει στη χώρα του «Ποτέ».
Mια ζωή ατέρμονης ανεμελιάς, ακούγεται υπέροχη στο βιβλίο, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Το «σύνδρομο του Πίτερ Παν» υπάρχει και αναφέρεται στους ανθρώπους που αρνούνται να ενηλικιωθούν και να αναλάβουν ευθύνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να σκέφτονται και να πράττουν σαν παιδιά σε σώμα ενήλικα. Αν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν έχει αναγνωρίσει το φαινόμενο ως ψυχική νόσο, είναι συχνό στη δυτική κοινωνία για αμφότερα τα φύλα, συχνότερα δε, παρατηρείται σε άνδρες.
Πως δημιουργούνται Πίτερ Παν;
Όλα ξεκινούν για άλλη μια φορά από τις βάσεις που έδωσε η οικογένεια. Οι γονείς των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών, μεγαλώνουν «Peter Pans» επειδή είναι ενοχικοί απέναντι στα παιδιά τους, καθώς δεν περνούν ποιοτικό χρόνο μαζί τους και άρα τους προσφέρουν τα πάντα, ώστε να τους «συγχωρέσουν». Άλλοτε ευθύνονται οι γονείς, επειδή θεωρούν πως πρέπει να τα μεγαλώνουν ως πρίγκιπες, σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, χωρίς στενοχώριες.
Αποτέλεσμα των δύο προηγούμενων πράξεων είναι να μεγαλώνουν εξαρτημένοι και φοβισμένοι ενήλικες, οι οποίοι δεν έχουν αυτοπεποίθηση και υιοθετούν όλα τα κοινωνικά στερεότυπα και επιταγές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι άντρες που μεγαλώνουν υπερπροστατευμένοι από τις μητέρες τους, πιστεύοντας πως είναι ανώτεροι όλων και προσδοκούν οι μελλοντικές γυναίκες τους να τους συμπεριφέρονται παρόμοια. Ουσιαστικά, ψάχνουν να βρουν τις μητέρες τους στο πρόσωπο των συζύγων τους και αν δεν τις βρουν, προσπαθούν να τις δημιουργήσουν με επιτακτικό τρόπο.
Το σημαντικό στοιχείο στη προσωπικότητα του αιώνιου παιδιού είναι το δίπολο ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και το «είναι».
Το «φαίνεσθαι» είναι ένα ανέμελο αιώνιο παιδί χωρίς προβλήματα που δεν θέλει να μεγαλώσει. Το «είναι» είναι ένας θλιμμένος και θυμωμένος ενήλικας με συναισθηματικά προβλήματα που ζει σε μία ψευδαίσθηση. Το προηγούμενο, ξεκινά από τον τρόπο που τον μεγάλωσαν οι γονείς του, οι οποίοι απέτυχαν να τον κάνουν συναισθηματικά δυνατό.
Οι ενήλικες, δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αναλάβουν ευθύνες, διότι γαλουχήθηκαν να πιστεύουν πως δεν μπορούν. Για παράδειγμα, ένα παιδί που ποτέ δεν έστρωσε το κρεβάτι του γιατί η μητέρα του θεωρούσε πως δεν το έκανε καλά, δύσκολα θα θελήσει να δημιουργήσει το δικό του σπίτι στο οποίο θα είναι υπεύθυνο για την συντήρηση του. Έτσι θα επιλέγει φιλικές και ερωτικές σχέσεις με πολύ μικρότερα άτομα, ώστε να ζει ξανά και ξανά την νεότητα του.
Το σύνδρομο της Γουέντι
Επειδή όμως όλα τα νομίσματα έχουν δύο όψεις, καλό θα ήταν να γίνει αναφορά και στο άλλο άκρο που είναι οι ολοκληρωτικοί άνθρωποι που αναλαμβάνουν όλες τις ευθύνες ακόμη και αν δεν τους αναλογούν. Η συμπεριφορά αυτή χαρακτηρίζεται ως το σύνδρομο της “Γουέντι”, το οποίο παρατηρείται περισσότερο σε γυναίκες. Η Γουέντι είναι η φίλη του Πίτερ Παν που τον χειρίζεται και έτσι επιβεβαιώνει την ανικανότητα του. Οι άνθρωποι αυτοί είναι χειριστικοί και νιώθουν ασφάλεια όταν έχουν τον έλεγχο.
Φυσικό και επόμενο είναι να μην αντέχουν την απώλεια του ελέγχου και να καταρρέουν όταν δεν μπορούν να ελέγξουν τα γεγονότα. Τα άτομα με το «σύνδρομο της Γουέντι» ψάχνουν άτομα να φροντίζουν και πολλές φορές τα ευνουχίζουν, ώστε να μην τους αφήσουν ποτέ. Η βαθύτερη αιτία αυτού είναι ο ενδόμυχος φόβος εγκατάλειψης και απόρριψης που έχουν. Για παράδειγμα, οι υπεράνθρωπες μητέρες οι οποίες εργάζονται, καθαρίζουν, μαγειρεύουν, μεγαλώνουν τα παιδιά τους, αφήνουν τον εαυτό τους και δεν επιτρέπουν σε κανέναν άλλον να αναλάβει ευθύνες, ώστε αυτές πάντα να είναι χρήσιμες και ποτέ να μην εγκαταλειφθούν.
Άτομα με τα παραπάνω σύνδρομα :
- Συμπεριφέρονται σαν παιδιά, χωρίς όμως την ευαισθησία ενός παιδιού.
- Είναι νάρκισσοι, ζητούν υπερβολική προσοχή και δεν αντέχουν την εγκατάλειψη.
- Δεν μιλούν για τα συναισθήματα τους.
- Θεωρούν μόνο τα δικά τους προβλήματα σημαντικά και αδιαφορούν για των άλλων.
- Αντιδρούν με υπερβολικά έντονο τρόπο.
- Είναι ευθυνόφοβοι και δεν δεσμεύονται.
- Έχουν ηττοπάθεια, ακόμη και αν την κρύβουν.
- Δεν αντέχουν την κριτική.
- Δεν έχουν αυτοπειθαρχία, έλεγχο, δημιουργικότητα και υπευθυνότητα .
Σε κάθε περίπτωση, αν και τα χαρακτηριστικά αυτά μπορούν να συναντηθούν σε πολλούς ανθρώπους, μόνο το σύνολο τους ίσως να είναι ένδειξη και όχι απόδειξη πως οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη.
Γράφει η Μαρία Ευσταθιάδου – meletontas.gr
