Αυτές τις ημέρες, χρειάστηκα περισσότερο τη βοήθεια της μητέρας μου. Έτσι, θυμήθηκα ότι μεγάλωσα με μια μαμά που έχει το σύνδρομο του θύματος… (Σύνηθες φαινόμενο για την Ελληνίδα μάνα – μαμά-θύμα).
– Εγώ, που θυσίασα τα πάντα…
και συχνά έχει και συνέχεια:
– Και εσύ δεν εκτιμάς τίποτα…
ή η πρόταση ξεκινάει:
– Εγώ η κακομοίρα…
Φυσικά, αυτό το συναίσθημα δεν αλλάζει ότι κι αν πω ή κάνω εγώ, αφού η ίδια χρειάζεται για κάποιους δικούς της λόγους να νιώθει θύμα.
Έχω παρατηρήσει ότι μαμάδες-θύματα είναι συνήθως:
– οι μαμάδες που έχασαν τον άντρα τους πρόωρα και αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν μόνες τα παιδιά τους,
– οι μαμάδες που δεν έχουν συναισθηματική κάλυψη από τον άντρα τους και έτσι την ζητούν από τα παιδιά τους,
– οι μαμάδες που παντρεύτηκαν πολύ νέες ή γενικά οι μαμάδες που ξεχνούν να είναι γυναίκες και η ταυτότητά τους είναι απόλυτα ταυτισμένη με τον μητρικό τους ρόλο.
Ίσως να νιώθουν ότι η μητρότητα είναι συνυφασμένη με την αυτοθυσία σε σημείο που ξεχνούν ολοκληρωτικά τον εαυτό τους. Επίσης, πρόκειται για γυναίκες που ως παιδιά δεν ένιωθαν συναισθηματική ασφάλεια κι έτσι, την ζητούν ετεροχρονισμένα από τα παιδιά τους.
Πόσο αθώα, όμως, είναι αυτή η συμπεριφορά της μητέρας; Τι συναισθήματα προκαλεί στο παιδί;
Μαμά-θύμα και οι συνέπειές της
Η μαμά-θύμα ζητά από τα παιδιά της προσοχή, φροντίδα – συνήθως χρειάζεται να είναι η προτεραιότητα – συχνά καθοδηγεί και γενικά παρεμβαίνει στη ζωή του παιδιού της. Ακόμη κι αν εκείνο είναι σε μεγάλη ηλικία. Γενικά, το παιδί προσφέρει σε εκείνη την συναισθηματική και ίσως, την οικονομική ασφάλεια.
Έχω δει αντρόγυνα να χωρίζουν γιατί ο σύντροφος δεν αποδέχτηκε αυτόν τον κυρίαρχο, παρεμβατικό ρόλο της πεθεράς του. Έχω, επίσης, δει ενήλικες (ακόμη και άνω των 30 ετών) να μην προχωρούν σε μια συντροφική σχέση δέσμευσης, αφού η σχέση με τη μαμά καλύπτει τα συναισθηματικά τους κενά και ίσως τους επιβαρύνει με ανάλογες ευθύνες με εκείνες που θα είχαν αν θα είχαν οικογένεια.
Η μαμά-θύμα, έμμεσα, εκβιάζει το παιδί της κι εκείνο ανταποκρίνεται προκειμένου να μην την πληγώσει και κυρίως, να μην χάσει την εύνοια και την υπό όρους αγάπη της.
Φυσικά, δεν μιλάμε μόνο για μητέρες. Τον ίδιο ρόλο μπορεί να έχει και ένας πατέρας ή να λειτουργούν έτσι και οι δυο γονείς σαν ομάδα.
Πολλοί αναφέρονται στην συναισθηματική σεξουαλική κακοποίηση. Ο όρος αυτός περιγράφει την κακοποίηση που δέχεται το παιδί που αναγκάζεται να παίρνει τον ρόλο του συντρόφου για τον γονέα. Για παράδειγμα, η Μαρία έχασε τον άντρα της και από τότε χρειάζεται να κοιμάται μαζί με τον 4χρονο γιο της προκειμένου να νιώθει ένα κορμί δίπλα της.
Ωστόσο η κακοποίηση δεν περιλαμβάνει μόνο τον ύπνο. Ο μικρός της την παρηγορεί και προσπαθεί να την κάνει να αισθανθεί καλύτερα. Όσο μεγαλώνει, την φροντίζει, την προστατεύει και την προσέχει. Το παιδί, όμως, έπαψε να είναι παιδί, καθώς δεν του δίνεται η ευκαιρία να ζητάει – και άρα να μάθει να έχει επαφή με τις ανάγκες του και τα συναισθήματά του. Η μαμά είναι ένα μόνιμο άγχος, βάρος για εκείνο και έχει ενοχές όποτε δεν ανταποκρίνεται στην υπό όρους εκβιαστική αγάπη. Μέσα του έχει την αίσθηση ότι η αγάπη ισούται με αποποίηση του εαυτού του και συχνά εκμετάλλευση. Έτσι, θα δυσκολεύεται να δημιουργήσει ουσιαστικές συντροφικές σχέσεις, να αφεθεί, να εμπιστευτεί και πάντα θα υψώνει ένα αόρατο τείχος.
Για μένα, χρειάστηκαν αρκετές ώρες ψυχοθεραπείας ώστε να μπορέσω τελικά να ρίξω τα τείχη. Πρόκειται για μια ασταμάτητη διαδικασία αυτοεξέλιξης και αυτογνωσίας. Πλέον, λοιπόν, όταν η μαμά ενεργοποιεί τον ρόλο του θύματος, είναι εκείνη που έρχεται αντιμέτωπη με το τείχος.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα από την Σάντυ Κουτσοσταμάτη εδώ.
