Γιατί τιμωρούμε τα παιδιά;
Η τιμωρία είναι ένα είδος «μαθήματος» που προσπαθούμε να διδάξουμε στο παιδί. Τιμωρούμε για να του δείξουμε, για να διορθώσουμε την κακή συμπεριφορά, για να μην το ξανακάνει…
Ωστόσο, κι εμείς με τον τρόπο μας τους διδάσκουμε πολλά μαθήματα, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, επειδή τα «λεκτικά» μαθήματα είναι ανίσχυρα σε σχέση με τα μη λεκτικά μαθήματα.
Τι κάνουμε όταν θυμώνουμε; Φωνάζουμε; Το ίδιο θα κάνουν και τα παιδιά!
Ή μήπως αντιλαμβανόμαστε πότε αρχίζουμε να εκνευριζόμαστε και λέμε κάτι τύπου «αρχίζω να εκνευρίζομαι, οπότε πάω έξω μια στιγμή για να ηρεμήσω και επιστρέφω». Το ίδιο θα μάθουν να κάνουν και τα παιδιά!
Ξέρετε τι είναι η «Προληπτική Συντήρηση»;
Οι στρατηγικές που χρησιμοποιούμε για να παραμείνουμε σε συναισθηματική επαφή με τα παιδιά μας και να τα βοηθήσουμε στα δύσκολα και μεγάλες συγκινήσεις τους, ώστε να προλάβουμε την κακή συμπεριφορά από μέρος τους. Τα παιδιά έρχονται στον κόσμο έτοιμα να μάθουν, και προσβλέπουν σε εμάς για να τους διδάξουμε τα πιο απλά και τα πιο σύνθετα, το σωστό και το λάθος , τι να κάνουν όταν θυμώνουν, πώς να εκφράσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους, πώς να ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τη διάθεσή τους. Αυτές οι συναισθηματικές δεξιότητες «εγγράφονται στο σκληρό τους δίσκο και θα αποτελέσουν τον βασικό τους οδηγό στη ζωή.
Έτσι, καταρχήν, όταν το παιδί αρχίζει να έχει κακή συμπεριφορά, το πραγματικό «μάθημα» δεν είναι τι λέτε στο παιδί, αλλά τι κάνετε και πώς αντιδράτε. Πρέπει λοιπόν να:
.
– Ηρεμήσετε και να ανακτήσετε την ψυχραιμία σας, το οποίο διδάσκει στο παιδί πώς να μάθει να ηρεμεί τον εαυτό του.
– Να επανασυνδεθείτε συναισθηματικά μαζί του.
– Να βοηθήσετε το παιδί να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, ακόμα και καθώς βάζετε όρια.
1. Βάλτε συγκεκριμένα όρια και τηρήστε τα!
.
«Διδάσκω ένα μάθημα» σημαίνει ότι δηλώνω ξεκάθαρα πιο είναι το όριο ή η προσδοκία που έχω από το παιδί και το καθοδηγώ προς τη σωστή κατεύθυνση. Όταν όμως εκνευριζόμαστε, τι μας έρχεται; Να βάλουμε τις φωνές μέχρι το παιδί να κάνει αυτό που του ζητάμε για να μη μας κάνει τη ζωή δύσκολη. Το πρόβλημα όμως είναι ότι το παιδί έχει μια τεράστια δυσκολία στη δική του ζωή εκείνη ακριβώς τη στιγμή, και γι’ αυτό φυσικά έχει την κακή συμπεριφορά. Το παιδί έχει ξέσπασμα επειδή δυσκολεύεται. Για να μάθει τα όρια πρέπει να τα επαναλάβουμε πολλές φορές. Όταν χάνουμε την ψυχραιμία μας το παιδί στρεσάρεται, φτάνει σε κατάσταση συναγερμού και «κλείνει». Αντί για νεύρα ή τιμωρία, πάρτε βαθιά ανάσα και προσπαθήστε να καθοδηγήσετε τη συμπεριφορά του παιδιού σε κάτι αποδεκτό. Μπορεί να μη λειτουργήσει κάτι τέτοιο με την πρώτη, αλλά με την επανάληψη θα δείτε διαφορά!
.
«Δεν πετάμε τα τουβλάκια στο κεφάλι του μικρού μας αδερφού… τα τουβλάκια δεν είναι για να τα πετάμε. Αν θέλεις μπορείς να παίξετε μαζί μαξιλαροπόλεμο ή να πετάξεις λούτρινα ζωάκια σε ένα κουτί».
.
«Το ξέρεις ότι σήμερα δεν θα σου πάρουμε ένα παιχνίδι.. ξέρω, είναι δύσκολο για σένα, αλλά αν είναι πολύ δύσκολο θα πρέπει να φύγουμε από το κατάστημα και να μη με βοηθήσεις να διαλέξουμε ένα ωραίο δώρο γενεθλίων για την ξαδέρφη σου (ή να σε αφήσω στο καρότσι να κλαις και να μη με βοηθήσεις να το γεμίσουμε με όσα χρειαζόμαστε, κλπ).
.
«Ο κανόνας είναι ότι δεν ουρλιάζουμε στο αυτοκίνητο, για να μπορώ να οδηγώ με ασφάλεια. Καταλαβαίνω ότι κάτι σε ενοχλεί αλλά με τι φωνές δε καταλαβαίνω τι συμβαίνει. Προσπάθησενα μου πεις με λόγια. Μπορείς να σταματήσεις να φωνάζεις ή να σταματήσω το αυτοκίνητο;».
Προσοχή! Ό,τι πείτε στο παιδί, θα πρέπει να το ακολουθήσετε!
2. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα
Το παιδί πρέπει να αισθανθεί ότι το καταλαβαίνετε πριν να μπορέσει να ακούσει τη «διδασκαλία» σας . Μπορεί να νιώθετε σαν να θέλετε να ουρλιάξετε «Σου είπα 100 φορές να σταματήσεις το παιχνίδι και να πας για μπάνιο! Πόσες φορές πρέπει να το πω;».
Τι διδάσκει αυτό στο παιδί σας;
Ότι δεν το εννοείτε στα σοβαρά μέχρι να υψώνετε τη φωνή σας, και έτσι δεν του παρέχετε κανένα κίνητρο να συνεργαστεί.
Αντί γι’ αυτό, αναγνωρίσει την οπτική γωνία του παιδιού και δώστε του την επιθυμία του στο επίπεδο της φαντασίας: «Κατάλαβα, δε θέλεις να πας για μπάνιο …. Είναι τόσο δύσκολο να σταματήσεις να παίζεις ένα τόσο ωραίο παιχνίδι … Σίγουρα όταν μεγαλώσεις δε θα σταματήσεις ποτέ να παίζεις , θα παίζεις όλη τη νύχτα, κάθε βράδυ, δεν θα πηγαίνεις ούτε για μπάνιο, ίσως ούτε και για ύπνο ! Έλα εδώ τώρα, ας πετάξει αυτό το αεροπλάνο μέχρι την μπανιέρα».
Έτσι το παιδί σας μαθαίνει ότι εννοείτε αυτά που λέτε και θα μάθει ότι πρέπει να το κάνει, ότι πρέπει να συνεργάζεται, και επίσης θα καταλάβει ότι κι εσείς καταλαβαίνετε την επιθυμία του και τι δεν του αρέσει. Μαθαίνει ότι δε γίνεται πάντα να πάρει ό, τι θέλει, αλλά τελικά παίρνει κάτι καλύτερο – κάποιον ενήλικα που το καταλαβαίνει!
3. Συναισθηματική Προπόνηση
.
Βασική λειτουργία του ανθρώπινου εγκέφαλου: όταν έχουμε έντονα αρνητικά συναισθήματα το σύστημα της μάθησης κλείνει. Συχνά λέμε στο παιδί «σταμάτα να ουρλιάζεις και πήγαινε στην καρέκλα του τάιμ-άουτ μέχρι να καταλάβεις τι έκανες λάθος και να επιστρέψεις όταν ηρεμήσεις».
.
Τι διδάσκουμε;
.
Ότι το παιδί είναι ολομόναχο στην προσπάθεια να ελέγξει και να διαχειριστεί αυτά τα μεγάλα, έντονα και τρομακτικά συναισθήματα που έχει και τα οποία το οδήγησαν στην κακή συμπεριφορά.
.
Δοκιμάστε να πείτε: “Με στεναχωρεί να μου μιλάς άσχημα. Στο σπίτι μας μιλάμε όμορφα. Κάτι θα πρέπει να σε στεναχώρησε και φωνάζεις;”.
.
Με αυτό τον τρόπο δείχνετε στο παιδί ότι στεναχωρηθήκατε με τις φωνές του, αλλά βασικός σας στόχος δεν είναι να «διδάξετε ένα μάθημα», αλλά να δημιουργήσετε ατμόσφαιρα ασφάλειας και εμπιστοσύνης ώστε το παιδί να μπορέσει να επεξεργαστεί το συναίσθημά του. Έτσι το παιδί μαθαίνει ότι τα συναισθήματα δεν είναι έντονα και ανεξέλεγκτα και ότι υπάρχει επιλογή για το πώς συμπεριφερόμαστε. Επίσης το παιδί μαθαίνει ότι η συμπεριφορά του μπορεί να πληγώσει τους άλλους. Τέλος, καταλαβαίνει ότι ακόμα και όταν είναι στεναχωρημένο μπορείτε να καταλάβετε ότι μέσα του εξακολουθεί να είναι καλό παιδί και παρά την κακή στιγμή είστε εκεί για να το βοηθήσετε.
.
4. Ενθαρρύνετε την Ικανότητα Επανόρθωσης
,
Τα παιδιά θέλουν να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν για να διορθώσουν την κατάσταση όταν τα κάνουν μούσκεμα! Φυσικά όχι όταν είναι ακόμα θυμωμένα, αλλά μετά, όταν είναι ήρεμα θέλουν μια ευκαιρία να αισθανθούν καλά για τον εαυτό τους και τις σχέσεις με τους γύρω τους.
.
Δύο αδέρφια τσακώνονται. Παρεμβαίνουμε και λέμε «πες συγγνώμη στην αδερφή σου αμέσως!». Δεν υπάρχει περίπτωση! Αυτό είναι ταπεινωτικό και το παιδί θα αντισταθεί. Βάζετε τι φωνές και επιμένετε.
.
Τι διδάσκει αυτό;
.
Το παιδί μαθαίνει ότι μπορεί να πει μηχανικά και χωρίς να το εννοεί «συγγνώμη» επειδή δεν είναι σε θέση ισχύος.
.
Τι άλλο μπορείτε να κάνετε:
.
Βοηθήστε το παιδί με το έντονο συναίσθημα που το οδήγησε να ξεσπάσει. Μόλις το παιδί ηρεμήσει, ενθαρρύνετέ το να βελτιώσει την κατάσταση.
.
«Η αδελφή σου στεναχωρήθηκε που της χάλασες το παζλ. Αναρωτιέμαι τι μπορείς να κάνεις για να διορθώσεις την κατάσταση μεταξύ σας».
.
Αν το παιδί πει «δε θέλω να φτιάξω καμία κατάσταση μεταξύ μας, την μισώ!» τότε ξέρετε ότι είναι ακόμα πολύ θυμωμένη και χρειάζεται τη βοήθειά σας με τα έντονα συναισθήματα που έχει. Πάτε λίγο πιο πίσω στη συζήτηση και βοηθήστε το παιδί να επεξεργαστεί τα αρνητικά του συναισθήματα:
.
«Είσαι ακόμα πολύ τσαντισμένη με την αδερφή σου….Μου φαίνεται ότι αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να θυμηθείς πόσο την αγαπάς και πόσο καλά παίζετε μαζί συνήθως… Μήπως θέλεις λίγη βοήθεια να πεις κάτι στην αδερφή σου;».
.
Όταν το παιδί είναι πιο ήρεμο, ξαναδοκιμάστε. Αν αντιστέκεται ακόμα, αφήστε να βρει το ίδιο τη στιγμή που θα επανορθώσει.
Όταν το παιδί δε νιώθει ότι πιέζεται να επανορθώσει μια άσχημη κατάσταση, θα το κάνει κάποια στιγμή από μόνο του!
Τι μαθαίνει:
Όταν χαλάμε μια σχέση υπάρχει κάποιο κόστος και αναλαμβάνουμε την ευθύνη ναδιορθώσουμε την άσχημη κατάσταση.
5. Βοηθήστε το Παιδί να Αναλογιστεί
Δε χρειάζεται να κάνετε επίσημη εισήγηση του τι είναι καλή συμπεριφορά για να τη διδάξετε το παιδί σας! Αντίθετα, είναι πιο χρήσιμο να βρίσκετε καθημερινές ευκαιρίες και με αφορμή διάφορα περιστατικά να σχολιάζετε το σωστό. Αποκτήστε τη συνήθεια να αναρωτιέστε φωναχτά για διάφορα πράγματα, ώστε να βοηθήσετε το παιδί να σκεφτεί για ποιο λόγο συμπεριφέρεται με τον συγκεκριμένο τρόπο αλλά και το ποιο είναι το αποτέλεσμα των πράξεών του.
«Παρατήρησα ότι ο αδερφός σου σε αποφεύγει και δε θέλει να παλέψει μαζί σου….Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάτι που μπορείς να κάνεις για να το βοηθήσεις να νιώθει ασφαλής και να παίζετε πάλι όμορφα μαζί».
.
Θυμηθείτε!
.
Αν το παιδί έχει «κακή συμπεριφορά» επειδή δε γνωρίζει τη σωστή συμπεριφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση, διδάξτε του το σωστό!
Αν όμως γνωρίζει τη σωστή συμπεριφορά και εξακολουθεί να φέρεται άσχημα, αυτό είναιSOS, σημάδι ότι κάτι άλλο το απασχολεί και είναι ο τρόπος του να ζητήσει βοήθεια. Και βοήθεια για το παιδί, παράλληλα με το ότι του διδάσκετε ένα σημαντικό μάθημα ζωής είναι το να:
.
– Ηρεμήσετε
– Επανασυνδεθείτε συναισθηματικά μαζί του
– Βοηθήσετε να επεξεργαστεί/διαχειριστεί τα συναισθήματά του, ενώ παράλληλα
– Βάζετε όρια
.
