Μπορεί να πιστεύετε πως όλα τα κλασικά παραμύθια είναι κατάλληλα για τα παιδιά, όμως μια πιο προσεκτική ματιά σε κλασικές ιστορίες θα σας βοηθήσει να διαπιστώσετε ότι πολλές από αυτές, είναι γεμάτες από στερεότυπα.
Όπως αναφέρει ο Ντόναλντ Χάασε, συγγραφέας του βιβλίου «Παραμύθια και Φεμινισμός» οι γονείς θα πρέπει να σκέφτονται δύο φορές πριν διαβάσουν κάποια κλασικά παραμύθια στα παιδιά τους.
Ή, όπως συμβουλεύει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Γουέιν στην Independent, να τα διαβάζουν αμφισβητώντας τα.
Η επιλογή του παραμυθιού, λοιπόν, δεν είναι μια απλή υπόθεση. Το παραμύθι περνά υποσυνείδητα (ή και συνειδητά) σοβαρά μηνύματα στο παιδί, ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά 6 ετών. Υπάρχουν αρκετά κλασικά παραμύθια που τα έχω βγάλει από το “ρεπερτόριο” της αφήγησης γιατί θεωρώ ότι περνούν μπερδεμένα μηνύματα στο παιδί μου, προφανώς όχι γιατί ο συγγραφέας τους ήθελε να “βλάψει” τα παιδιά, αλλά γιατί ανήκουν ούτως ή άλλως σε άλλες εποχές που επικρατούσαν διαφορετικές αντιλήψεις.
1. Ήρθε ο πρίγκιπας και την έσωσε
Οι γυναίκες στα κλασικά παραμύθια είναι παθητικές, όπως για παράδειγμα η Χιονάτη, η Ωραία Κοιμωμένη και η Σταχτοπούτα και περιμένουν να τις σώσει κάποιος άνδρας, συνήθως με κάποια πράξη ηρωισμού και φυσικά με έπαθλο τον γάμο. Η ζωή τους χωρίς τον «πρίγκιπα των ονείρων» είναι μίζερη και κενή και μόνο μέσω της παρουσίας του άνδρα φαίνεται να βρίσκουν νόημα. Καλό είναι επίσης, ο ήρωας με τον οποίο θα ταυτιστεί το παιδί μου, καλό είναι να βρίσκει τη δύναμη να σώζει και μόνος του τον εαυτό του ενίοτε.
2. «Ο κακός λύκος»
Ο λύκος δεν ήταν κακός. Ήταν απλά πεινασμένος. Το παιδί λαμβάνει μπερδεμένο μήνυμα σχετικά με τα ζώα. Ένα άγριο ζώο δεν είναι κακό, απλά προσπαθεί να επιβιώσει. Τα ζώα δεν έχουν κακία. Δεν θέλουμε το παιδί μας να φοβάται τα ζώα. Επίσης, δεν πρέπει να ενοχοποιούμε κάποιον ο οποίος προσπαθεί να καλύψει μια βασική ανάγκη του.
3. «Η κακιά μητριά»
Το παιδί δεν πρέπει να μαθαίνει ότι όποιος κάνει κάτι κακό γίνεται αυτόματα «ο κακός» γιατί θα σκέφτεται ότι και το ίδιο είναι κακό παιδί όποτε κάνει κάτι που δεν πρέπει. Πολλά από τα κλασικά παραμύθια παρουσιάζουν έναν χαρακτήρα ως τον κακό. Κάτι που μπορεί να είναι ελκυστικό για ένα παιδί όταν το ακούει, ωστόσο, το μπερδεύει. Γενικά, πρέπει να αποφεύγουμε τις γενικεύεις και τους ολοκληρωτικούς χαρακτηρισμούς.
Επίσης, ειδικά στις μέρες μας, πολλά παιδιά έχουν μητριές ή πατριούς. Δεν χρειάζεται να είναι προκατειλημμένα εξαιτίας των παραμυθιών ότι θα είναι «κακοί» απέναντί τους και δεν θα τα αγαπάνε.
4. «…και έτσι τον χτύπησε με όλη του τη δύναμη»
Περιέργως, σε πολλά παραμύθια διαβάζω ότι ο ένας ήρωας χτυπάει τον άλλο. Φυσικά ένα παιδί που μαθαίνει ότι δεν πρέπει να χτυπάει, δύσκολα θα το κάνει επειδή απλά το διάβασε σε ένα παραμύθι. Δεν βρίσκω λόγο, αν ο σκοπός του γονέα είναι να μάθει στο παιδί να μην χτυπάει, να του διαβάζει παραμύθια που ο ένας ήρωας χτυπάει τον άλλο, εκτός αν ο συγγραφέας έχει σαν στόχο να μεταφέρει κάποιο ηθικό δίδαγμα για το πώς να διαχειρίζεται το παιδί τη βία που ίσως δεχτεί.
5. Και το τέλος είναι καλό γιατί … έγινε πλούσιος
Ειδικά στον παπουτσωμένο γάτο, τα πλούτη είναι απόλυτα συνδεδεμένα με την ευτυχία. Επίσης, ο «έξυπνος» γάτος κάνει μικροαπατεωνιές για να κοροϊδέψει τον βασιλιά και να κάνει γαμπρό τον φίλο του. Το παιδί χρειάζεται να μαθαίνει ότι η ευτυχία έρχεται όταν εκτιμάμε αυτά που έχουμε και όχι όταν είμαστε πλούσιοι.
6. «Ποια είναι η πιο όμορφη;»
Στα περισσότερα παραμύθια με εξαίρεση τις Μουλάν και Ποκαχόντας, οι πρωταγωνίστριες και οι πρωταγωνιστές είναι πανέμορφοι, καλλίγραμοι, αδύνατοι και λευκοί με αποτέλεσμα η ομορφιά να είναι ταυτισμένη με την καλοσύνη. Κάτι που δεν είναι ρεαλιστικό. Δεν πρέπει το παιδί να μάθει ότι μπορεί να αξιολογεί τον άλλον με βάση την εξωτερική του εμφάνιση, παράγοντας που μπορεί να αποδειχτεί παραπλανητικός. Ο κακός ήρωας στα κλασικά παραμύθια, είναι συνήθως αποκρουστικός και άσχημος και ο καλός όμορφος. Ακόμα όμως κι αν ο καλός είναι άσχημος, τελικά δεν βγαίνει πάντα κερδισμένος, όπως στην “Παναγία των Παρισίων” όπου ο Κουασιμόδος δεν κερδίζει το κορίτσι.
7. Ο γάμος είναι η μόνη επιλογή για μια ευτυχισμένη ζωή
Το happy end ακόμα και σύγχρονων παραμυθιών περιλαμβάνει οπωσδήποτε έναν εντυπωσιακό γάμο. Με άλλα λόγια τα περισσότερα παραμύθια μας λένε ότι αν κάποιος δεν παντρευτεί είναι «αποτυχία» για την κοινωνία, ενώ η αγάπη μοιάζει εντελώς συνυφασμένη με τον γάμο.
