Τι χάνουν τα παιδιά όταν ο πατέρας τους είναι απών, απόμακρος ή μονίμως απασχολημένος; Τα παιδιά χάνουν κάτι περισσότερο από μια «βοηθητική μητέρα». Ο πατέρας δημιουργεί με το παιδί του μια κατάσταση τελείως διαφορετική από την αντίστοιχη με τη μητέρα, πράγμα που σημαίνει ότι η συμμετοχή και η εμπλοκή του συμβάλλουν στην ανάπτυξη διαφορετικών ικανοτήτων, ιδιαίτερα στον τομέα των κοινωνικών σχέσεων.
Η επίδραση του πατέρα φαίνεται ακόμη και σε παιδιά πολύ μικρής ηλικίας. Μια έρευνα έδειξε ότι αγοράκια μόλις πέντε μηνών, τα οποία είχαν πολλές επαφές με τους πατέρες τους, ένιωθαν πιο άνετα όταν περιβάλλονταν από άγνωστα ενήλικα άτομα. Τα μωρά έβγαζαν περισσότερους ήχους και δυσανασχετούσαν λιγότερο όταν οι άγνωστοι τα έπαιρναν αγκαλιά – πάντοτε σύγκριση με βρέφη των οποίων οι πατέρες δεν συμμετείχαν στην ανατροφή τους. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα παιδάκια ενός έτους που είχαν περισσότερη επαφή με τον πατέρα τους έκλαιγαν λιγότερο όταν τα άφηναν άγνωστα πρόσωπα. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η επίδραση του πατέρα συντελείται κυρίως μέσα από το παιχνίδι.
Όχι, μόνο, γιατί οι μπαμπάδες αφιερώνουν μεγαλύτερο μέρος του χρόνου που διαθέτουν για τα παιδιά σε δραστηριότητες παιχνιδιού, αλλά και γιατί το στιλ του παιχνιδιού που ακολουθούν είναι πιο πολύ σωματικό και περισσότερο συναρπαστικό απ’την αντίστοιχη αλληλεπίδραση των μητέρων. Παρατηρώντας κάποιους γονείς και τα νεογέννητα παιδιά τους, διαπιστώθηκε πως οι πατέρες μιλούσαν λιγότερο αλλά άγγιζαν τα παιδιά τους περισσότερο. Ακόμη, δημιουργούσαν περισσότερους ρυθμικούς ήχους και χτύπους για να προσελκύσουν την προσοχή των βρεφών. Το παιχνίδι τους μπορούσε να προκαλέσει στα παιδιά ένα απίστευτο εύρος διαφορετικών συναισθημάτων, ξεκινώντας από δραστηριότητες που παρουσίαζαν ελάχιστο διαφέρον μέχρι δραστηριότητες που συνάρπαζαν τα μωρά.
Οι μητέρες αντίθετα, κρατούσαν το παιχνίδι και τα συναισθήματα των παιδιών τους σε ισορροπία, χωρίς «σκαμπανεβάσματα».
Οι διαφορές αυτές εμφανίζονται και στην παιδική ηλικία, με τον πατέρα να εισάγει τα παιδιά του σε «τραχιά», γεμάτα ανατροπές παιχνίδια, στα οποία περιλαμβάνονται:
Οι ανυψώσεις, τα πηδήματα και τα γαργαλητά. Οι μπαμπάδες επιδίδονται συχνά σε ιδιόρρυθμα και ασυνήθιστα παιχνίδια.
Σ’αντίθεση με τις μαμάδες που είναι πολύ πιθανό να ακολουθούν δοκιμασμένες συνταγές, όπως:
«κρυφτούλι», “πλάθω κουλουράκια”, «έλα να διαβάσουμε ένα βιβλίο» ή «ας παίξουμε τα παιχνίδια και τα παζλ σου».
Το “τραχύ” πατρικό στυλ του παιχνιδιού χαράσσει μια σημαντική δίοδο που διευκολύνει τη μάθηση των συναισθημάτων στα παιδιά.
Φανταστείτε τον μπαμπά σαν μια «κακιά αρκούδα» να κυνηγά ένα καταγοητευμένο μικρό παιδάκι στην αυλή του. Φανταστείτε έναν άλλο μπαμπά που σηκώνει ψηλά το παιδί και το κάνει γύρω γύρω σαν αεροπλανάκι. Τα παιχνίδια αυτά επιτρέπουν στο παιδί βιώσει τη συγκίνηση του μικρού, ελεγχόμενου φόβου, ενώ ταυτόχρονα διασκεδάζουν και το ευχαριστούν. Του μαθαίνουν τον τρόπο να αντιδρά στα επικοινωνιακά σήματα του πατέρα του για να βιώσει θετική εμπειρία.
Διαπιστώνει, για παράδειγμα, ότι το στρίγκλισμα και το γαργάλημα κάνουν τον μπαμπά να γελά και να παρατείνει το παιχνίδι. Παρατηρεί, επίσης, τον πατέρα του αναζητώντας ενδείξεις ότι το παιχνίδι πλησιάζει στο τέλος του («Εντάξει, φτάνει για την ώρα»). Μαθαίνει πώς, μετά τη διέγερση του παιχνιδιού, να επανέρχεται στη φυσιολογική του κατάσταση και να ηρεμεί. Οι δεξιότητες αυτές είναι εξαιρετικά χρήσιμες καθώς το παιδί απ’το να βγει έξω στον κόσμο των συνομηλίκων του. Απ’την εμπειρία των παιχνιδιών του με τον μπαμπά, έχει μάθει να διαβάζει τα μηνύματα και ξέρει πότε η κατάσταση οξύνεται. Γνωρίζει πώς ν’αναπτύξει το δικό συναρπαστικό παιχνίδι. Ανταποκρίνεται στους άλλους με τρόπο που είναι ούτε πολύ νωθρός ούτε υπερβολικά παρορμητικός. Γνωρίζει πώς να ρυθμίζει τα συναισθήματά του έτσι ώστε να συμμετέχει σε ένα διασκεδαστικό παιχνίδι.
Ορισμένες μελέτες σε τρίχρονα και πεντάχρονα παιδιά κατέδειξαν τη σχέση ανάμεσα στο φυσικό παιχνίδι με τον πατέρα και στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αντιμετωπίζουν τους συνομηλίκους τους. Παρατηρώντας τα παιδιά κατά τη διάρκεια ενός εικοσάλεπτου παιχνιδιού με τον πατέρα τους οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκείνα στα οποία οι πατέρες τους προσέφεραν ένα υψηλού επιπέδου φυσικό παιχνίδι ήταν περισσότερο δημοφιλή μεταξύ των συνομηλίκων τους.
Παράλληλα, εντοπίστηκε η ύπαρξη ενός σημαντικού ποιοτικού χαρακτηριστικού:
Τα παιδιά, των οποίων ο πατέρας έπαιζε ιδιαίτερα φυσικά, ήταν δημοφιλή. Μόνον όμως, εφόσον ο πατέρας τους δεν τα κατηύθυνε και δεν τα πίεζε κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Λιγότερο δημοφιλή, από την άλλη, ήταν τα παιδιά των οποίων ο πατέρας έπαιζε μεν φυσικά, αλλά ήταν και εξαιρετικά εξουσιαστικός.
Εν κατακλείδι, παρόλο που στις έρευνές μας καταλήξαμε ότι οι αλληλεπιδράσεις μητέρας-παιδιού είναι εξίσου σημαντικές, διαπιστώσαμε ότι, συγκρινόμενες με αντιδράσεις του πατέρα, η ποιότητα της σχέσης με τη μητέρα δεν αποτελούσε ισχυρό δείκτη πρόβλεψης της μελλοντικής επιτυχίας ή αποτυχίας παιδιού στο σχολείο και στις σχέσεις με τους φίλους του. Η ανακάλυψη αυτή είναι αναμφίβολα εκπληκτική. Κι αυτό γιατί είναι γνωστό ότι οι μητέρες περνούν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους απ’ό,τι οι πατέρες. Ο λόγος αυτής της ακραίας επιρροής του πατέρα στα παιδιά είναι το γεγονός ότι η σχέση του μαζί τους, τους προκαλεί πολύ έντονα συναισθήματα.
John Gottman “Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών“
Διαβάστε επίσης
Πατέρας – Γιος: Τα τρία βασικά στάδια στην εξέλιξη της σχέσης τους
