Όταν του επιβάλλονται περιορισμοί, το παιδί έχει την τάση να αντιστέκεται και να καταφεύγει στη δυσαρέσκεια, καταλήγοντας σε νευρικά ξεσπάσματα ή επιθετικότητα.
Μπορεί, επίσης, να «σκύψει το κεφάλι» και τότε οι γονείς κάνουν συχνά το λάθος να θεωρούν το παιδί «καλό. Το υποτακτικό παιδί είναι πιθανόν να εκφράσει τη συσσωρευμένη δυσφορία του με άλλες συναισθηματικές διαταραχές. Ή, αργότερα, εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή, με χρήση ναρκωτικών, επιθετικότητα διατροφικές διαταραχές, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα. Το συναίσθημα-κλειδί πίσω από την οργή είναι η απελπισία. Μπορούμε ν’ αποφύγουμε την απελπισία ενός παιδιού αν δεν του αφαιρέσουμε την εξουσία και προστατέψουμε την ελευθερία του να επιλέγει και να «αυτοδιοικείται». Παράλληλα, πρέπει να αποφεύγουμε να το φορτώνουμε με εξουσίες πάνω από τις δυνατότητές του, που οδηγούν συχνά σε άσκηση εξουσίας πάνω σε άλλους. Συνδυασμός απελπισίας από τη μια και υπερβολικής εξουσίας από την άλλη, συντρίβουν το παιδί. Σε κάποιες περιπτώσεις, η εμπειρία μας είναι χρήσιμη για ασφάλεια και την ευημερία του παιδιού.
Ωστόσο, παρόλο που σπανίως πρέπει να ενεργήσουμε γρήγορα και να εξηγήσουμε αργότε ρα, τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι απαραίτητο. Αντιθέτα όταν ένα παιδί ετοιμάζεται να κάνει κάτι επικίνδυνο ή απερίσκεπτο, δώστε του τις πληροφορίες που Θα το βοηθήσουν να κάνει ασφαλείς και μελετημένες επιλογές. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγετε να ενεργείτε με παρεμβάσεις, περιορισμούς και ελέγχους που το προσβάλλουν και σας βάζουν «από πάνω». ‘Ενα παιδί αισθάνεται περήφανο όταν κάνει αυτόνομες επιλογές και αποφασίζει μόνο του.
Ωστόσο, η αυτονομία διαφέρει από τον έλεγχο των άλλων, που είναι τρομακτικός για τα παιδιά.
Αν πανικοβάλλεστε μπροστά στα συναισθήματα του παιδιού σας, το παιδί θα ασκήσει εξουσία πάνω σας. Αυτή η εξουσία, όμως, θα το συντρίψει και θα το οδηγήσει σε περισσότερα νευρικά ξεσπάσματα.
Αν δίνουμε στο παιδί πληροφορίες έτσι ώστε να μπορεί να κάνει αυτόνομες επιλογές, θα είναι σε θέση να αποδέχεται καταστάσεις όπου δεν θα μπορεί να κάνει ό,τι θέλει:
Δεν μπορεί να κάνει ποδήλατο στη μέση του δρόμου, να σπάει πιάτα, να παίζει με τη φωτιά, να βλάπτει τους άλλους, να εκτοξεύει αντικείμενα στο σπίτι ή να μη φοράει ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο.
Όταν αυτή η συνειδητοποίηση βασίζεται στην εποικοδομητική επικοινωνία και όχι στον έλεγχο, η φυσιολογική επιθυμία του παιδιού για σωστές επιλογές είναι πιθανόν να το οδηγήσει να κάνει αυτό που θεωρείται συνετό και ασφαλές, επειδή αυτό ακριβώς γυρεύει. Τα παιδιά θέλουν από τη φύση τους να κάνουν σωστά πράγματα, να προσαρμόζονται, να είναι ασφαλή και να μας ευχαριστούν. Όταν ένα παιδί σάς αντιστέκεται, σημαίνει πως ασκείτε υπερβολικό έλεγχο στη σχέση σας μαζί του. Του αντισταθήκατε. Όπως κι αν το κρίνετε, το παιδί σας μπορεί να γίνει ένας χρήσιμος οδηγός για σας. Εκμεταλλευτείτε το, λοιπόν, για να ωριμάσετε και το παιδί «θα βελτιωθεί επειδή θα βελτιωθείτε εσείς.
Το παιδί αντικατοπτρίζει απλώς τη στάση σας. Αν το βλέπετε να αντιστέκεται, θα πει ότι αντιστέκεστε εσείς. Αν δεν είναι συνεργάσιμο, αναρωτηθείτε πόσο συνεργάσιμοι είσαστε εσείς. Καταγράψτε και διερευνήστε τις όψεις που τροφοδοτούν την ανάγκη σας να ασκείτε έλεγχο. Όταν φωτιστούν αυτές οι αυτόματες αντιδράσεις, θα σας επιτρέψουν σταδιακά να γίνετε ο γονιός που Θέλετε.
Από τη θεωρία στην πράξη
Στα δύο παρακάτω παραδείγματα από σεμινάρια που κάνω, θα δείτε τρόπους για αντιμετώπιση ενός προβλήματος ασφάλειας. Έναν με άσκηση ελέγχου και έναν με εμπιστοσύνη και ανθρώπινη επικοινωνία:
