Πόσες φορές έχουμε πιάσει τα παιδιά μας να λένε ψέμματα. Και κάθε φορά δεν ξέρουμε πώς να τα αντιμετωπίσουμε. Άλλες φορές τα πιέζουμε, άλλες τα μαλώνουμε, άλλες τα καλοπιάνουμε και άλλες τα αποκαλούμε “ψεύτες”. Ωτόσο εκείνα, ό,τι και να κάνουμε συνεχίζουν να λένε ψέμματα.
Για να απαλλαγεί το παιδί απο τη συνήθεια να λέει ψέμματα, να αποκρύπτει γεγονότα ή να φέρεται με αμυντικό τρόπο, θα πρέπει να απαλείψουμε τον φόβο που προκαλεί αυτές τις συμπεριφορές. Απαλλαγμένο από τον φόβο, θα αισθανθεί ελεύθερο να ανοιχτεί. Ορισμένες φορές, όσο κι αν προπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον, το παιδι θα εξακολουθήσει ίσως να αισθάνεται φόβο, μόνο και μόνο επειδή είναι μικρό. Ας του φερθούμε με ευαισθησία και σεβασμό. Ας αποφύγουμε να το ωθήσουμε πέρα από τα όριά του και ας μην υπερτονίσουμε το “ψέμα” του. Εξάλλου όταν ένα παιδί κρύβει την αλήθεια το κάνει από ανασφάλεια.
Φυσικά, το αίσθημα της ασφάλειας δεν διατηρεί επ’ άπειρον την καθολικότητά του. Όταν συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να ταπεινώνει το παιδί, καλό είναι να φροντίσουμε να παραδεχτούμε το σφάλμα μας και να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά του, ώστε να αποκατασταθεί το κλίμα εμπιστοσύνης. Με την πάροδο του χρόνου και την κατάλληλη προσπάθεια, η ανταπόκριση στις ευαισθησίες του παιδιού μας θα εξελιχθεί σε φυσική και αβίαστη διαδικασία.
8 ιδέες για τη διεύρυνση του αισθήματος ασφάλειας του παιδιού και την εδραίωση κλίματος εμπιστοσύνης στις σχέσεις σας μαζί του:
• Αποφύγετε να απευθύνετε στο παιδί (ή σε άλλους, παρουσία του) επαίνους ή αποδοκιμασίες. Η ανάγκη να σας ικανοποιήσουν και να αρθούν στο ύψος των προσδοκιών σας, αποτελεί μόνιμη πηγή άγχους για τα παιδιά.
• Μιλάτε του ευγενικά και με σεβασμό, δημοσίως και κατ’ ιδίαν. Το κήρυγμα, οι επιπλήξεις, οι φραστικές παρεμβάσεις, η διατύπωση κατηγοριών, η επιβολή δοκιμασιών και οι μομφές, δεν είναι ενδεδειγμένοι τρόποι συμπεριφοράς, όποιον κι αν έχουμε απέναντί μας. Πρόκειται για μεθοδεύσεις που προκαλούν φόβο, ντροπή και δυσπιστία. Εκδηλώστε ανενδοίαστα την αγάπη, τον σεβασμό και την στοργή σας προς το παιδί.
• Αποφύγετε να το συγκρίνετε με άλλους ανθρώπους. Σύγκριση σημαίνει αξιολόγηση, η οποία συνοδεύεται πάντοτε από φόβο, και εντάσεις. Αν η έκβαση της σύγκρισης είναι ευμενής, θα γεννηθεί στην ψυχή τον παιδιού ο φόβος μελλοντικής απώλειας της εύνοιάς σας, ενώ αν το πόρισμα είναι δυσμενές, θα νιώσει απογοήτευση, πικρία και εχθρότητα προς εσάς και το παιδί που συγκρίνετε μαζί του.
• Να φέρεστε με αβρότητα στο ταίρι σας, τους φίλούς και συγγενείς σας. Το παιδί που γίνεται μάρτυρας αγενών συμπεριφορών, φοβάται ότι θα τύχει ανάλογης μεταχείρισης. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνούμε πως οι μικροί έχουν την τάση να μιμούνται τους μεγάλους.
• Ενθαρρύνετε όλες αδιακρίτως τις συναισθηματικές εκδηλώσεις των παιδιών και υποδεχτείτε τις με προσήνεια, μακροθυμία, αγάπη και καλοπιστία.
• Σεβαστείτε τις ακίνδυνες αποφάσεις και επιλογές του παιδιού. Όταν εναντιώνεστε στις επιλογές του, αψηφάτε τις αποφάσεις του ή του επιβάλλετε τις δικές σας, βυθίζεται στο τέλμα της αμφιβολίας και της ανασφάλειας. Ξεκινήστε με μια θετική απόφανση, ώστε να «εξωθηθείτε» κατόπιν στην εξεύρεση υποστηρικτικών αντιδράσεων. Πείτε: «Ναι, θέλεις να σκίσεις βιβλία. Να, πάρε αυτά τα περιοδικά να βγάλεις το άχτι σου», ή «Ναι, το βλέπω πως τρελαίνεσαι να φοράς την πλαστική σακούλα στο κεφάλι. Πάρε μια χαρτοσακούλα, που είναι λιγότερο επικίνδυνη, κι αν σου κάνει κέφι άνοιξε και δυο τρύπες για να βλέπεις». Ακόμη κι όταν δεν υπάρχει τρόπος να υποστηρίξετε την επιλογή του παιδιού, μπορείτε να επικροτήσετε τις προθέσεις του: «Ναι, βλέπω πως σου αρέσει να πειράζεις την αδερφή σου. Θέλεις να μου εξηγήσεις τον λόγο;»
• Αποφύγετε την άσκηση ελέγχου ή την καταστολή αναμενόμενων παιδιάστικων εκδηλώσεων. Η φασαρία, τα χαχανητά, η ακαταστασία, η ευεξία και η ανεξάντλητη περιέργεια είναι στοιχεία συνυφασμένα με την παιδική ηλικία και αναγκαία για την ανάπτυξη των μικρών μας φίλων.
• Αποφύγετε την προσφυγή σε κολασμούς, διαλείμματα, δωροδοκίες ή απειλές. Όπως κι αν βαφτίσουμε τις ανωτέρω τακτικές, όσο ήπια και καλοπροαίρετη κι αν είναι η εφαρμογή τους, δε παύουν να αποσκοπουν στο έλεγχο της συμπεριφοράς του παιδιού. Ως εκ τούτου, εγείρουν το φόβο, πλήττουν την εμπιστοσύνη μεταξύ γονέα και παιδιού και τελικά εξωθούν στις συμπεριφορές που επιδιώκουν να αποτρέψουν.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τους εαυτούς μας”, εκδόσεις Αλκυών
