Οι λόγοι του διαζυγίου μου είναι περίπλοκοι και στην ουσία αφορούν εμένα και τον πρώην σύζυγό μου. Στο τέλος της ημέρας το συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε είναι πως αυτή ήταν η καλύτερη απόφαση για την οικογένειά μας. Σαφώς υπήρχαν ζητήματα και από τις δύο πλευρές, κανείς δεν φταίει, ή μάλλον δεν φταίει μόνο ο ένας. Πριν φτάσουμε εδώ κάναμε άπειρες, ώριμες θέλω να πιστεύω, συζητήσεις που τώρα πια βλέπω ότι θα έπρεπε να είχαμε κάνει πριν καν παντρευτούμε. Πάντως, λίγες εβδομάδες μετά την κοινή μας απόφαση να πάρουμε χωριστούς δρόμους, το 5 ετών παιδί μας, μας κοίταξε στα μάτια και είπε “Σας ευχαριστώ που δεν μαλώνετε πια” και νομίζω ότι αυτό δίνει απάντησεις σε πολλά.
Ωστόσο, γράφω αυτό το κείμενο όχι για να μιλήσω για το διαζύγιό μου καθεαυτό, αλλά για τις αντιδράσεις του περιβάλλοντός μου, που ή αλήθεια είναι ότι με άφησαν άφωνη γιατί ήταν κάτι που δεν περίμενα. Ειναι γεγονός πως είχα επιλέξει να κρατήσω πολλά από τα “θέματα” της σχέσης μου μακριά από την οικογένεια – στα μάτια τους ήμασταν ένα ευτυχισμένο και αρμονικό ζευγάρι – και ίσως γι’ αυτό ξαφνιάστηκαν όταν τους ανακοίνωσα τα δυσάρεστα νέα. Αυτό που πρόσεξα, και βάζω και τους φίλους πλέον μέσα, είναι ότι την ανακοίνωση ενός διαζυγίου σε συγγενείς και φίλους, ακολουθεί πάντα μια ρητορική ή οποία συνοψίζεται στη φράση “Δεν είπε κανείς ότι ο γάμος είναι εύκολο πράγμα, θα έπρεπε να προσπαθήσετε περισσότερο“.
Αν και καταλαβαίνω από που προκύπτει αυτή η δήλωση που ακούω όλο και συχνότερα από το περιβάλλον μου, δεν μπορώ να μην ενοχλούμαι κάθε φορά που την ξεστομίζουν άνθρωποι που αγαπώ. Είναι γεγονός ότι ζούμε σε μια κοινωνία που πολλοί γάμοι διαρκούν 5 μήνες, και που πολλοί γίνονται για τη φήμη και άλλοι για το χρήμα. Όλο αυτό έχει δημιουργήσει ένα τσουβάλιασμα και την εντύπωση πως σήμερα όλοι οι γάμοι, ή όλες οι σχέσεις γίνονται για να περνάει ή ώρα ή τέλος πάντων ελαφρά τη καρδία. Ωστόσο το επιχείρημα “ο γάμος είναι πολύ δύσκολος” έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον και είναι καταστρεπτικό όταν το ξεστομίζεις σε έναν άνθρωπο που είναι σαφές πως έχει πάρει τον δικό του γάμο πολύ σοβαρά, έχει προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να τον κάνει να δουλέψει και τελικά με λύπη του βλέπει πως ο μόνος δρόμος και η μόνη διέξοδος για να είναι ευτυχισμένοι όλοι είναι το διαζύγιο.
Εννοείται ότι ο γάμος είναι δύσκολος. Είναι δύσκολο να ζεις με κάποιον, να επικοινωνείς με κάποιον, να γνωρίζεις τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, να μοιράζεσαι μια ολόκληρη ζωή με τον άλλον – να μιλάς για τα οικονομικά, τα αναγκαία της καθημερινότητας, τι θα κάνεις με το παιδί και ένα σωρό θέματα που φθείρουν και τους δυο. Όλα αυτά είναι δύσκολα. Και ο γάμος είναι εν πολλοίς συμβιβασμός. Χρειάζεται να ξυπνάς κάθε πρωί και να επιλέγεις να κάνεις τη σχέση να δουλέψει.
Ωστόσο, ο συμβιβασμός είναι διαφορετικός από τη θυσία. Γιατί στην πορεία αυτού του γάμου συνειδητοποιήσα πως θυσίαζα καθημερινά θεμελιώδη μέρη του εαυτού μου για να προσπαθήσω να φτιάξω τη σχέση. Δεν κατηγορώ τον πρώην μου για αυτό, εγώ μιλάω για μένα. Αλλά κατά κάποιον τρόπο νιώθω πως έχασα τον εαυτό μου σε μια προσπάθεια να κάνω το “σωστό”, και τελικά το μόνο που κατάφερα ήταν να βλάψω τη σχέση μου τον σύντροφό μου και το γιο μου. Δεν υπάρχει γάμος, ή καλύτερα υγιής σχέση, χωρίς διαφωνίες και δύσκολες μέρες, αλλά το να δίνεις κάθε μέρα μία μάχη είναι κάτι που δεν αντέχεται. Δεν γίνεται κάθε μέρα να αισθάνεσαι πως περπατάς σε κινούμενη άμμο. Κι αν το καταφέρεις, δεν αντέχεται για πολύ.
Όταν, λοιπόν, ξεκίνησα να συζητώ με τους οικείους μου για το διαζύγιο η απάντηση που έπαιρνα από τους περισσότερους ήταν ότι “η αγάπη όλα τα νικά”. Δεν θα συμφωνούσα περισσότερο με αυτή την ατάκα, αν δεν υπήρχε η λεπτομέρεια ότι χρειάζονται δύο για να δουλέψει μια σχέση. Χρειάζεται εμπιστοσύνη, επικοινωνία, ανοιχτό πνεύμα και ειλικρίνεια – πράγματα που εμείς με τον σύζυγό μου τα χάσαμε στην πορεία, ή μπορεί να μην τα είχαμε και ποτέ τελικά.
Το διαζύγιο είναι μια απίστευτα προσωπική, δύσκολη απόφαση. Και, είτε μας αρέσει είτε όχι, μόνο οι δύο άνθρωποι που εμπλέκονται σε αυτό γνωρίζουν τη δυναμική της σχέσης τους και τι τους οδήγησε σε αυτό. Όταν το συζητήσαμε με τον πρώην σύζυγό μου για πρώτη φορά, για πολλές μέρες ήμουν σαν χαμένη, έκλαιγα, γελούσα, δεν ήξερα τι ένιωθα. Αποφάσισα όμως να σταθώ στα πόδια μου και να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ για να φτιάξω μια νέα ζωή για μένα και το παιδί μου. Πολλοί από το περιβάλλον μου μετάφρασαν την σταθερή και αποφασιστική στάση μου ως αδιαφορία για τον γάμο μου που τελείωσε ή πίστεψαν ότι ήταν μόνο δική μου απόφαση. Άλλοι πάλι απογοητεύτηκαν από μένα. Με τον καιρό έμαθα ότι δεν μπορείς να έχεις τον έλεγχο στο πώς θα σου φέρονται οι άλλοι ή το τι θα σκέφτονται για σένα. Μπορείς όμως να έχεις τον έλεγχο στο πώς ανιτδράς εσύ και στο πώς θα επιλέξεις το τι θα κάνεις στη ζωή σου ανάλογα με το πως νιώθεις μέσα σου.
Έχω μάθει πια πως δεν πρέπει να νιώθω ενοχές επειδή κάνω αυτό που εγώ θεωρώ σωστό για μένα και το παιδί μου, άσχετα με το τι πιστεύουν οι άλλοι. Πρέπει να βάλω πρώτα εγώ την μάσκα οξυγόνου στο πρόσωπό μου, να πάρω την πρώτη βαθιά ανάσα, για να μπορέσει μετά να αναπνεύσει και το παιδί μου. Και αυτό δεν είναι καθόλου εγωιστικό. Για να ξαναγίνω καλή μητέρα (και καλή πρώην σύζυγος τελικά) πρέπει να φροντίσω πρώτα τον εαυτό μου όπως ξέρω και μπορώ καλύτερα.
Το σίγουρο είναι πώς αν κάποιος φίλος μου βρεθεί στην ίδια κατάσταση με μένα δεν πρόκειται να τον αντιμετωπίσω με κοινότυπα τσιτάτα όπως “μήπως δεν προσπάθησες αρκετά”, “ο γάμος είναι δύσκολος” και “η αγάπη όλα τα νικά”. Αντί να αναλωθώ σε αυτές τις σαχλαμάρες που δεν βοηθάνε κανέναν θα τον στηρίξω με όλες μου τις δυνάμεις. Θα τον ακούσω. Θα του δώσω χρήματα αν αυτό χρειάζεται, θα τον βγάλω έξω για έναν καφέ, θα κάνω ό,τι χρειαστεί για να νιώσει δυνατός και πάλι.
Γιατί το καλύτερο που μπορείς να πεις σε έναν άνθρωπο που περνάει μια τόσο δύσκολη κατάσταση είναι “Λυπάμαι που περνάς δύσκολα, τι μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω;”.
Απόδοση κειμένου στα ελληνικά, Μαρία Πατίτσα
