Υπάρχουν μερικά πράγματα που ακόμα κι αν δε σε αφορούν άμεσα κάτι σε ενοχλεί κι ας μην μπορείς να το προσδιορίσεις με ακρίβεια και όταν έρθει η ώρα που σε αφορούν τελικά απλά επιβεβαιώνεσαι.
Για μένα ένα τέτοιο ήταν ανέκαθεν οι περισσότεροι ελληνικοί παιδότοποι και οι λίγες φορές που από κοινωνική υποχρέωση πήγα ήταν αρκετές για να ενισχύσουν αυτή μου την πεποίθηση. Αναφέρομαι στους ελληνικούς γιατί στο εξωτερικό τουλάχιστον υπάρχει αρκετά διαφορετική νοοτροπία και δεν αποτελεί την εναλλακτική πρόταση αλλά είναι η συνηθισμένη κατάσταση.
Χώροι σχεδιασμένοι όχι με κέντρο το παιδί, αλλά με κέντρο το γονιό που θέλει να ησυχάσει από το παιδί. Το γονιό που δουλεύει τις περισσότερες ώρες της μέρας και που έτσι κι αλλιώς δεν είναι μαζί του. Το γονιό που δεν μπορεί να φανταστεί ότι μπορεί να είσαι μαζί με το παιδί σου και να χαλαρώνεις επικοινωνώντας παράλληλα με κάποιους φίλους.
Χώροι κακόγουστοι, με την αισθητική του πλαστικού κλουβιού που πέρα από ανθυγιεινοί είναι και επικίνδυνοι. Χώροι που οδηγούν τις αισθήσεις σε ένταση όπου τα περισσότερα παιδιά εκδηλώνουν επιθετικές συμπεριφορές, μια αίσθηση αρένας. Ο έντονος φωτισμός, τα μικρογεύματα που προσφέρονται όπως τοστ, πατατάκια, κρουασάν και η δυνατή μουσική από ζουζούνια μέχρι Ρέμο ολοκληρώνουν την εικόνα της προχειρότητας και της αδιαφορίας.
Οι περισσότεροι που έχουν τέτοιους χώρους ή που δουλεύουν σε αυτούς δεν έχουν ουσιαστικά καμιά γνώση πάνω στην ψυχολογία του παιδιού και στις αναπτυξιακές του ανάγκες, άλλωστε ο στόχος είναι οι γονείς να πιουν ήσυχα τον καφέ τους. Απευθύνονται στα παιδιά με ταμπέλες (ο ντροπαλός, ο άτακτος, ο γκρινιάρης). Ζητούν από τα παιδιά να ακολουθήσουν αυτό που θέλουν εκείνοι αντί να ακολουθήσουν αυτοί τα παιδιά στο παιχνίδι τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορείς να δεις κάτω από μια τελείως υποκριτική ευγένεια, να μαλώνουν ουσιαστικά τα παιδιά.
Σε κάποιους παιδότοπους απαγορεύεται να συνοδεύσει ο γονιός το παιδί μέσα στον προβλεπόμενο χώρο, η ανομολόγητη αιτιολογία πίσω από αυτό είναι πώς αν δουν ένα γονιό μέσα, πιθανόν θα ζητήσουν και τα άλλα παιδιά τους δικούς τους οπότε πάει η “χαλάρωση”. Βέβαια μπορεί να υπάρχουν κάμερες και να παρακολουθείς ήσυχος το παιδί σου και να χαίρεσαι με την προνοητικότητα του ιδιοκτήτη ώστε να τα συνδυάσεις όλα. Στην περίπτωση που το παιδί θελήσει να μείνει στα τραπέζια του καφέ με τους γονείς, συχνά κατηγορείται με τη δικαιολογία ότι “εδώ ήρθαμε για σένα, τι κάθεσαι μαζί μας; Πήγαινε να παίξεις! Αν κάνεις έτσι δε θα ξαναέρθουμε.”.
Έχω δει και μου έχουν πει και για επιπλέον “ενδιαφέρουσες” υπηρεσίες, όπως φωτογραφίες των παιδιών οι οποίες μοιράζονται σε στυλ μπουζουκιού (τι άλλο μπορεί να γίνεται άραγε με τις φωτογραφίες αυτές; ), διασκεδαστές με μικροφωνική σε χώρο 20-30 τετραγωνικών που θυμίζει επίσης μπουζούκια και στόχο να μάθουν στα παιδιά να τσιρίζουν ή να γελάνε με αστεία τύπου Σεφερλή, παιχνίδια που χρειάζονται κέρμα για να παίξεις (ναι όπως στα φρουτάκια), playstation, εκτύπωση φωτογραφίας παιδιού πάνω σε μπρελόκ ή κούπα προς πώληση και πολλά άλλα φαντάζομαι που δεν έχω δει ή ακούσει.
Οι χώροι που επιλέγουμε να βρεθούμε με τα παιδιά μας είναι οι χώροι που θα διαμορφώσουν την αίσθηση τους για το τι σημαίνει διασκέδαση καθώς και τη γενικότερη αισθητική τους. Το παιδί που από ενός έτους ή δύο αφήνεται σ’ ένα τέτοιο χώρο δεν κοινωνικοποιείται, δεν είναι αυτή η αναπτυξιακή του ανάγκη σ’ αυτήν την ηλικία. Τα περισσότερα άλλωστε θα προσπαθήσουν να το εκφράσουν, αλλά εκεί θα υποστούν οι γονείς την πίεση των υπόλοιπων όπως “είναι κολλημένο πάνω σου” ή και οι ίδιοι θα πιέσουν τα παιδιά τους “δες τα άλλα, εσύ γιατί δε θες;”. Βέβαια ενώ στον παιδότοπο μας βολεύει να ακολουθήσει ένα άγνωστο άτομο σ’ ένα χώρο χωρίς το γονιό, τρέμουμε μην τυχόν συμβεί κάτι αντίστοιχο στο σχολείο ή στην παιδική χαρά.
Είναι όμορφο να επιλέγουμε χώρους που να έχουν να προσφέρουν ερεθίσματα στα παιδιά που είναι ωφέλιμα για την ανάπτυξη τους. Ευτυχώς τελευταία γίνονται κάποιες τέτοιες προσπάθειες, που χρειάζεται να τις στηρίξουμε. Θα μπορούσε, επίσης, να γίνει μια βόλτα σε κάποιο μουσείο, σε χώρους που γίνονται δραστηριότητες για γονείς και παιδιά ανάλογα με την ηλικία.
Επίσης ας μην υποτιμάμε και τους χώρους που δεν είναι “ειδικοί” για παιδιά, μια βόλτα σ’ ένα χώρο τέχνης και πολιτισμού δεν παύει να δίνει ερεθίσματα οπτικά και όχι μόνο. Βόλτα σε μαγαζιά και κτίρια ωραία ή και σ’ ένα φιλικό καφέ. Ας μην απομονώνουμε τα παιδιά μας από τη ζωή μας, ας τα κάνουμε μέρος αυτής. Άλλωστε για ένα ελεύθερο παιδί κάθε μέρος μπορεί να είναι ένας φανταστικός χώρος παιχνιδιού, ας το ακολουθήσουμε κι εμείς. Σίγουρα κερδισμένοι θα βγούμε!
Γράφει η Φιλιώ Κατσαρού
