Είναι φοβερό αυτό που συμβαίνει με τα εξεταστικά συστήματα στην Ελλάδα. Όλων των ειδών. Είτε εξετάζεσαι για να πάρεις δίπλωμα οδήγησης, είτε για να πάρεις το Lower, είτε για να μπεις στο Πανεπιστήμιο κ.λπ.
Όλα έχουν μια βασική αρχή. Όχι το πώς να μάθεις, αλλά να μάθεις μόνον εκείνα τα «μισά» που θα σου χρειαστούν για να περάσεις τις εξετάσεις. Η μάθηση δεν είναι το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι ο προσανατολισμός προς μια κατεύθυνση. Να εξασκηθείς στα τερτίπια των συστημάτων, ώστε να τη βγάλεις καθαρή. Ειδικά με τη δοκιμασία των «πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων», που βασανίζει τους μαθητές της Τρίτης Λυκείου και τις οικογένειές τους, το πράγμα έχει ξεφύγει εντελώς, τείνοντας ν’ αποκτήσει χαρακτηριστικά αληθινής ανοησίας… Τουλάχιστον…
Πάνε πολλά χρόνια από τότε που έδωσα εξετάσεις για να πάρω δίπλωμα οδήγησης. Τα θυμάμαι τώρα και γελάω με τα… άγχη του καιρού εκείνου. Η φωνή του δασκάλου ηχεί ακόμη στ’ αυτιά μου… Πρόσεξε στο παρκάρισμα να μην «καβαλήσει» η ρόδα το πεζοδρόμιο, γιατί «κόπηκες»!
Κι εδώ διδάσκεσαι… συστήματα πλοήγησης, για να ανταπεξέλθεις στις εξετάσεις μιας ξένης γλώσσας. Όλα είναι «κουτάκια». Και φυσικά ξένη γλώσσα δεν μαθαίνεις. Το φαινόμενο είχε (και έχει) και αστείες πλευρές.
Στις συγκεκριμένες εξετάσεις μπορεί να παίρνεις δίπλωμα… ζογκλέρ ας πούμε, αλλά στην πράξη δεν ξέρεις να οδηγείς. Εξετάζεσαι για να… μη σου σβήσει η μηχανή πάνω από μια φορά, να μην καβαλήσεις πεζοδρόμιο, να μην απέχεις από το κράσπεδο περισσότερο από 35 εκατοστά (βγάζεις πασέτο και μετράς…), να μπεις και να βγεις από το χώρο στάθμευσης με τέσσερις το πολύ κινήσεις (γιατί αν βγεις με πέντε κάτι τρέχει στα γύφτικα), και άλλα τέτοια ουτιδανά, τα οποία έχουν από ελάχιστη έως ανύπαρκτη σχέση με αυτό που λέμε «οδήγηση». Φυσικά, το δίπλωμα το παίρνεις, αλλά μαθαίνεις να οδηγάς μετά απ’ αυτό… πολλές φορές και με εγκληματικά επακόλουθα.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις εξετάσεις για τα Lower, Proficiency και τ’ ανάλογα. Κι εδώ διδάσκεσαι… συστήματα πλοήγησης, για να ανταπεξέλθεις στις εξετάσεις μιας ξένης γλώσσας. Όλα είναι «κουτάκια». Και φυσικά ξένη γλώσσα δεν μαθαίνεις. Το φαινόμενο είχε (και έχει) και αστείες πλευρές.
Αν και ξέραμε, λοιπόν, εκείνα τ’ αγγλικά που έπρεπε να ξέρουμε, εκείνα που διδαχτήκαμε τέλος πάντων, τα τού Κέμπριτζ ή του Μίσιγκαν, μας ρίχνανε στ’ αυτιά οι φίλοι μας το καλοκαίρι στο νησί, που μάθαιναν τα… σωστά αγγλικά στις παραλίες και τις ντίσκο. Καθότι το ζήτημα δεν ήταν να μιλάς σαν… ακαδημαϊκός ψευτολόρδος, αλλά απλώς να μιλάς…
Έχουμε μετά τις Πανελλήνιες – τις εξετάσεις των… πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ Τάξης του Λυκείου, όπως τις λέμε σήμερα, που διεξάγονται αυτές τις μέρες. Το Υπουργείο… Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοινώνει μέσω ΦΕΚ την ύλη των εξετάσεων. Εδώ πέφτει πολύ γέλιο. Ή και κλάμα – αναλόγως πώς θα το δει κανείς…
Η ύλη της Φυσικής αφορά στις ταλαντώσεις, στα κύματα, στη δυναμική των ρευστών, στη μηχανική του στερεού σώματος και στην κρούση. Αυτά τα ολίγα. Από την εξεταστέα ύλη της Φυσικής της Γ Λυκείου απουσιάζουν: ο ηλεκτρισμός, η θερμότητα και η θερμοδυναμική, η οπτική, η ατομική / πυρηνική φυσική και άλλα πολλά! Και αν η θερμοδυναμική είναι από τα «δύσκολα» κεφάλαια, από τα οποία πρέπει να… προφυλαχτούν οι μαθητές μας, τότε τι να πει κανείς για τον ηλεκτρισμό, που είναι ένα διαχρονικά ακρογωνιαίο κεφάλαιο για την κατανόηση των πιο εφαρμοστικών φυσικών νόμων;
Οι εξεταζόμενοι μαθητές θα μπουν στο πανεπιστήμιο και πρακτικά δεν θα έχουν εξεταστεί ούτε στο νόμο του Ωμ! Μιλάμε για γελοιότητες.
Τα ίδια φαιδρά παρατηρούνται και στην ύλη των Μαθηματικών. Πασαλείβεται η ακρογωνιαία σημασία του «ορίου», ενώ απουσιάζουν παντελώς οι σημαντικότατες «ακολουθίες»! Να μη μιλήσω για μιγαδικούς αριθμούς, θεωρία αριθμών, αλγεβρικές δομές και τα ρέστα (που κάποτε, όλα αυτά, υπήρχαν στις σχετικές εξετάσεις). Η θεωρία των Μαθηματικών, που είναι το άλφα και το ωμέγα της μαθηματικής επιστήμης (για να καταλάβεις λίγο πώς λειτουργεί το πράγμα δηλαδή) είναι εξοβελισμένη από την ύλη του Λυκείου, προς χάριν των… τυφλοσούρτηδων. Τα παιδιά μαθαίνουν να παπαγαλίζουν ακόμη και στα Μαθηματικά! Συζητούμε, πια, για την απόλυτη κατάντια.
Είσαι 17-18 χρονών, πετάς ένα κάρο ώρες από τη ζωή σου σε σχολεία και φροντιστήρια, η οικογένειά σου τροφοδοτεί με ζεστό χρήμα την παραπαιδεία σε τόσο δύσκολες εποχές προκειμένου να μπεις σε μια «καλή» σχολή, ένα ολόκληρο σύστημα αυταπάτης, που ξέρει μόνο να σε χαϊδεύει, να σε αλλοιώνει και να σε τιμωρεί την πιο κρίσιμη στιγμή, έχει στηθεί πάνω στην πλάτη σου από τότε που πρωτοπάτησες στο σχολείο, κι εσύ, αυτή την ώρα που παίζονται, υποτίθεται, τα πάντα για τη μελλοντική ζωή σου, τους κάνεις το χατίρι… αρρωσταίνεις, παθαίνεις κρίσεις άγχους, παίρνεις χάπια και άλλα τινά βοηθήματα για να μπορέσεις να ανταποκριθείς σ’ ένα σχέδιο (από το οποίο «τρώνε» πολλοί), που εξ αρχής είναι φτιαγμένο για να σε υποτιμά και να σε φτύνει.
Μπορείς να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις; Αν μπορείς κάνε το…
Κόκκινο Βιβλιαράκι των Μαθητών
Υπάρχουν πολλά σχολεία που πιστεύουν ότι οι εξετάσεις είναι ένα μέσο για να υπολογίζονται οι γνώσεις σας και το επίπεδό σας. Αυτό είναι λάθος! Ποτέ ένας διαγωνισμός δεν μπορεί να καθορίσει τι ξέρετε.
Στους διαγωνισμούς παρουσιάζεται μια πλαστή εικόνα του τι είσαστε σε θέση να κάνετε. Κι αυτό γιατί δεν εργαζόσαστε μέσα στις ίδιες συνθήκες, που εργαζόσαστε κανονικά. Οι εξετάσεις δείχνουν μόνο και μόνο αυτά που έχετε μάθει απ’ έξω κι αυτά που σας έχουν βάλει στο κεφάλι σας. Σπάνια, όμως, δείχνουν αν μπορείτε να σκεφτείτε και να βρείτε μόνοι σας τη λύση ενός προβλήματος.
Στα σχολεία όπου υπάρχουν αδιάκοπα διαγωνισμοί η ποιότητα της εκπαίδευσης και της μάθησης μειώνεται σημαντικά. Οι καθηγητές στην ουσία δεν διδάσκουν μια ύλη, αλλά το πώς να περνάει κανείς στους διαγωνισμούς.
Οι εξετάσεις θα μπορούσαν να γίνονται με διαφορετικό τρόπο. Θα μπορούσαν οι μαθητές να φέρνουν μαζί τους βιβλία και σημειώσεις. Το διαγώνισμα θα μπορούσε κάλλιστα να γίνεται σε μια βιβλιοθήκη, όπου θα μπορείτε να συμβουλευτείτε όποιο βιβλίο σας χρειάζεται. Στις προφορικές εξετάσεις θα μπορούσε ο καθηγητής να σας δώσει όλο το χρόνο για να ετοιμάσετε την απάντησή σας.
Αν πιστεύετε ότι το σύστημα των διαγωνισμών είναι κακό, πρέπει να αγωνιστείτε για την κατάργησή του. Αν τα διαβήματα που θα κάνετε δε φέρουν κανένα αποτέλεσμα, μπορείτε να καταφύγετε στην απεργία των διαγωνισμών ή στις λευκές κόλλες. Προσέξτε όμως! Αυτό δε μπορεί να γίνει μόνο από μερικούς μαθητές. Πρέπει να είναι αποφασισμένοι οι μαθητές μιας τάξης ή ενός σχολείου ή ακόμα κι οι μαθητές των σχολείων μιας ολόκληρης πόλης».
Από το θρυλικό «Κόκκινο Βιβλιαράκι των Μαθητών» [Βέργος, Αθήνα 1/1975] των Bo Dan Andersen, Søren Hansen και JesperJensen
Γράφει ο Φώντας Τρούσας
