«Όταν η Δανάη αγχώνεται, κατεβάζει ρολά και δεν συμμετέχει, ούτε καν ακούει». «Ο Μιχάλης απογοητεύεται εύκολα κι όταν συμβαίνει αυτό, απομονώνεται στον εαυτό του». «Η Ελευθερία δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα συναισθήματά της». Μπορεί να έχεις ακούσει κάτι παρόμοιο από τη δασκάλα ή τον προπονητή, ίσως να το έχεις παρατηρήσει κι εσύ στο σπίτι ή όταν βγαίνετε έξω μαζί με το παιδί.
Και ανησυχείς. Γιατί τα λάθη στην ορθογραφία αργά ή γρήγορα θα διορθωθούν και τα σπουδαία σουτ στο ποδόσφαιρο μπορεί τελικά να μην είναι για το δικό σου παιδί. Αν όμως ο γιος ή η κόρη σου δεν είναι συναισθηματικά καλά, τότε αντιλαμβάνεσαι ότι τα βαθύτερα προβλήματα ίσως θέλουν και βαθύτερο ψάξιμο.
Έχεις δει στο ίντερνετ διάφορα βίντεο από σχολεία σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία που αγκαλιάζουν πρωτοποριακά προγράμματα γιόγκα, ενσυνειδητότητας και διαλογισμού για να αντιμετωπίσουν το στρες των παιδιών, να βελτιώσουν τυχόν δύσκολες συμπεριφορές, να ενισχύσουν τη συγκέντρωσή τους και να τα βοηθήσουν ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Μπορεί όλα αυτά να σε κάνουν να σηκώνεις με δυσπιστία το φρύδι ή να πιστεύεις ότι «εμείς εδώ στην Ελλάδα έχουμε πολύ μέλλον ακόμα», από την άλλη όμως δεν μπορείς και να μην εντυπωσιαστείς από τα νούμερα:
Οι εκπαιδευτικοί σε αυτά τα σχολεία βλέπουν το 83% των παιδιών να βελτιώνει τη συγκέντρωσή του, το 89% να διαχειρίζεται καλύτερα τα συναισθήματά του, το 76% να δείχνει μεγαλύτερη αποδοχή και συμπόνια στους άλλους…
Ένας μεγάλος όγκος ερευνών έχει αποδείξει πλέον ότι η ενσυνειδητότητα (ή αλλιώς mindfulness) μάς βοηθά να επαναπρογραμματίσουμε τον εγκέφαλό μας και να ανοίξουμε την πόρτα προς την ευτυχία. Γιατί διώχνοντας το στρες και βρίσκοντας τη συναισθηματική μας ισορροπία, ενήλικες και παιδιά, τελικά είμαστε και πιο ευτυχισμένοι.
Ήρθε η ώρα λοιπόν να μάθεις ότι όλα αυτά δεν ανήκουν στο πολύ μακρινό μέλλον για τα δικά μας παιδιά, εδώ, στην Ελλάδα του 2017. Το mindfulness έχουμε ήδη αρχίσει να το αγκαλιάζουμε και εμείς οι Έλληνες, ενώ οι δικοί μας εκπαιδευτές σε αυτό δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από εκείνους στο εξωτερικό.
ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΓΧΟΣ;
Ναι, μπορεί να έχουν. Όταν καλούνται να αφήσουν τη μεγάλη αγκαλιά των γονιών τους και να ταιριάξουν σε παρέες, στο σχολείο και τις άλλες ομάδες με συνομήλικους, να νιώσουν αποδεκτά και αγαπητά, ναι, μπορεί να έχουν άγχος…
Έχουν τα παιδιά υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους, που τελικά τα απογοητεύουν ή τα φρενάρουν από το να βγάλουν προς τα έξω τον καλύτερό τους εαυτό; Ναι, μπορεί να έχουν.
Έχουν αρνητικές σκέψεις; Σκέφτονται ότι δεν τα αγαπούν ή δεν τα αποδέχονται, ότι δεν είναι αρκετά ικανά, όμορφα, δυνατά; Ναι, μπορεί να έχουν τέτοιες σκέψεις…
Όχι όλα, αλλά πολλά παιδιά μπορεί να έχουν άγχος και αρνητικές σκέψεις.
Μπορούν όλα αυτά να τους στερήσουν την ευτυχία; Ναι, δυστυχώς μπορούν κι αυτή είναι μια ανησυχία που τη γνωρίζει καλά όποιος γονιός ψάχνεται, διαβάζει, ενημερώνεται και θέλει να είναι εκεί για το παιδί του.
Αυτή η φουσκίτσα που θέλει την παιδική ηλικία συνώνυμο της ανεμελιάς και της χαράς σκάει όσο βλέπεις το παιδί σου να μεγαλώνει και να προσπαθεί να ταιριάξει αλλά ταυτόχρονα να είναι και ο εαυτός του…
Στάσου όμως, το έχεις παρατηρήσει: υπάρχουν στιγμές που στα μάτια τους βλέπεις την ίδια την ευτυχία ζωγραφισμένη. Στιγμές που είναι ελεύθερα, χωρίς πρέπει, που είναι ο εαυτός τους και μάλιστα στην καλύτερή του εκδοχή! Είναι οι στιγμές που είναι απόλυτα ήρεμα, ευτυχισμένα.
Αν τα παρατηρήσεις κάτι τέτοιες στιγμές, θα δεις ότι δεν υπάρχει σ’ αυτές ούτε ψήγμα άγχους, ανησυχίας, φόβου ή αρνητικών σκέψεων. Γιατί αυτές τις στιγμές τα παιδιά είναι 100% εκεί, απόλυτα εναρμονισμένα με το εδώ και τώρα. Τίποτα δεν αποσπά την προσοχή τους από την παρούσα στιγμή, καμία σκέψη δεν τα παίρνει μακριά από αυτό που κάνουν εκείνη τη στιγμή και τα γεμίζει όσο όλες οι αγκαλιές του κόσμου.
Ναι, αυτό είναι ένα από τα μικρά μυστικά της ευτυχίας και αφορά κάθε παιδί είτε βιώνει άγχος, ανησυχία, φόβο είτε όχι: να μπορούμε να μένουμε στο εδώ και τώρα. Και ναι, αυτό είναι ένα από τα δυνατά χαρτιά του mindfulness και απευθύνεται σε όλους!
Σςςςςς, ΗΣΥΧΙΑ, ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΑΚΟΥΝ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥΣ!
Υπάρχουν τρόποι να καλλιεργήσουμε την ενσυνειδητότητα στα παιδιά; Βεβαίως, απαντά η μια Ελληνίδα ειδικός! Η Αλεξάνδρα Ανδρικοπούλου είναι κοινωνική λειτουργός με εξειδίκευση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία και στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και έπειτα από την εκπαίδευσή της στην ενσυνειδητότητα εφαρμόζει την τεχνική του mindfulness σε ενήλικες και παιδιά άνω των 5 ετών στο κέντρο Θέραπειν στην Αθήνα.
«Με τις τεχνικές της ενσυνειδητότητας, όπως είναι οι αναπνοές, οι ασκήσεις γιόγκα, οι καθοδηγούμενοι οραματισμοί», εξηγεί, «μαθαίνουμε να έχουμε επίγνωση των σκέψεων, της αίσθησης που έχουμε στο σώμα, των συναισθημάτων, των πράξεών μας και έτσι να ζούμε στο μέγιστο την κάθε παρούσα στιγμή», συνοψίζοντας σε μία φράση πώς το mindfulness μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να είναι χαρούμενο, ευτυχισμένο, συναισθηματικά δυνατό, ισορροπημένο και με αυτοπεποίθηση. «Έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά και έφηβοι που συμμετείχαν στο πρόγραμμα mindfulness βελτίωσαν την ψυχική, συναισθηματική, κοινωνική και φυσική τους υγεία. Συγκεκριμένα, μείωσαν κατά πολύ την ανησυχία τους, τη δύσκολη συμπεριφορά τους, την υπερκινητικότητά τους και το άγχος τους. Βελτίωσαν τον ύπνο τους, την αυτοεκτίμησή τους, τη γενικότερη ποιότητα ζωής τους αποκτώντας ηρεμία και ενσυνειδητότητα. Όταν τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν να εστιάζουν στο παρόν, να είναι λιγότερο αγχωμένοι και να κάνουν θετικές σκέψεις, μπορούν να είναι αποδοτικότεροι στις καθημερινές δραστηριότητες τους και να απολαμβάνουν τη ζωή τους», λέει η Αλεξάνδρα Ανδρικοπούλου.
Πώς μπορούμε εμείς οι γονείς να βοηθήσουμε ένα παιδί να είναι συνειδητό;
1. Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο (και στο παιδί σου): Ο καλύτερος τρόπος για να μάθουμε σε ένα παιδί να είναι συνειδητό είναι με το να είμαστε πρώτα εμείς οι γονείς συνειδητοί. Εμείς οι γονείς εμπνέουμε τα παιδιά με το παράδειγμά μας πολύ περισσότερο από ό,τι με τα λόγια. Άλλωστε δεν μπορείς να διδάξεις σε ένα παιδί να ζωγραφίζει αν δεν πιάσεις πρώτα εσύ ο ίδιος τις μπογιές. Εδώ μπορείς να πάρεις μερικές ιδέες για το πώς να ξεκινήσεις.
2. Κράτα τα πράγματα απλά. Πιθανότατα η έννοια της ενσυνειδητότητας να ταλαιπώρησε ακόμα κι εσένα, που είσαι ενήλικας, για να την αντιληφθείς. Μίλησε στο παιδί για το mindfulness με απλά λόγια, χωρίς δύσκολες έννοιες και λέξεις και μείνε στην ουσία: μαθαίνουμε να παρατηρούμε (και σε δεύτερη φάση να αποδεχόμαστε, χωρίς να κρίνουμε) τις σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, τις συμπεριφορές και τις πράξεις μας κάθε στιγμή ξεχωριστά. Κάθισε με το παιδί και κοιτάξτε κατάματα τα συναισθήματα ή τις αντιδράσεις του: αναγνωρίστε τα, μιλήστε γι’ αυτά χωρίς να τα κρίνετε, κι αν είναι λίγο μεγαλύτερο ίσως μπορέσετε να δείτε πίσω από αυτά τις σκέψεις που τα πυροδότησαν…
3. Βοήθησέ το να τεντώσει τις κεραίες του. Ευκαιρίες για εξάσκηση στις τεχνικές του mindfulness έχεις όσες είναι και οι στιγμές σου μαζί με το παιδί!
* Στην επόμενη βόλτα στο πάρκο, στρέψε την προσοχή του στους ήχους της φύσης που ακούει ή σε όσα βλέπει. Μπορείς ακόμα να προτείνεις για 1’ να μη μιλήσει κανείς και μετά να συζητήσετε για το πώς νιώσατε.
*Δίδαξέ του τη συνειδητή αναπνοή. Σε αυτό το βίντεο ο πασίγνωστος και βραβευμένος ψυχολόγος Daniel Goleman περιγράφει μια τεχνική που είδε να χρησιμοποιείται στην Β’ τάξη ενός σχολείου στο υποβαθμισμένο Χάρλεμ. «Με αυτή την τεχνική τα παιδιά εκπαιδεύονται όχι μόνο στο πώς να παραμένουν συγκεντρωμένα, αλλά και πώς να διαχειρίζονται δύσκολα συναισθήματα», λέει ο Goleman.
*Τα παιδιά πάντα θα θέλουν όσα δεν έχουν και όσα δεν είναι. Μπορούμε όμως αντί να τα αφήνουμε να επικεντρώνονται στην έλλειψη, να τα εκπαιδεύσουμε να αναγνωρίζουν όλα όσα έχουν, όσα είναι κι όσα ζουν. Ναι, πρόκειται για την πολύ απλή αλλά βαθιά ανταποδοτική πρακτική της ευγνωμοσύνης και αξίζει να την βάλουμε στις μέρες μας μαζί με το παιδί γιατί θα το εκπαιδεύσει να επικεντρώνεται στη θετική πλευρά των πραγμάτων.
4. Δοκίμασε καθοδηγούμενο οραματισμό για παιδιά. Όπως εξηγεί η Αλεξάνδρα Ανδρικοπούλου, πρόκειται για ένα από τα πολύ χρήσιμα εργαλεία του mindfulness. Μέσα από αυτό καθοδηγούμε το παιδί να ηρεμεί και να εστιάζει την προσοχή του στον εαυτό του, δημιουργώντας στο μυαλό του θετικές εικόνες. Εδώ μπορείς να βρεις έναν καθοδηγούμενο οραματισμό για όνειρα γλυκά!
5. Μην πιέσεις τα πράγματα. Αν το παιδί δεν θέλει ή δεν είναι έτοιμο, ούτε υπάρχει λόγος να επιμείνεις ούτε αυτό θα φέρει τα αποτελέσματα που θέλεις. Θυμήσου, ο σκοπός του mindfulness δεν είναι να περιορίσεις τα tantrums ή να ελέγξεις την αντιδραστικότητα ενός έφηβου, αλλά να μεγαλώσεις ένα ενσυνείδητο παιδί, που σιγά σιγά θα μπορεί να αντιλαμβάνεται πώς συνδέονται οι σκέψεις του με τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του. Όπως λέει η κα. Ανδρικοπούλου, «η μέθοδος Mindfulness αφορά στην καλλιέργεια μιας συνειδητής στάσης ζωής, η οποία μας βοηθάει να διατηρούμε την ψυχική μας ισορροπία ακόμα και όταν οι συναισθηματικές ή σωματικές δυσκολίες φέρνουν “τα πάνω κάτω” στη ζωή μας. Με λίγα λόγια μαθαίνουμε να έχουμε επίγνωση των σκέψεων, των συναισθημάτων , των πράξεων μας και έτσι να ζούμε στο μέγιστο την κάθε παρούσα στιγμή». Κι αν δυσκολεύεσαι κι εσύ ο ίδιος να βρεις τρόπους να καλλιεργήσεις στο παιδί την ενσυνειδητότητα, μπορείς πάντα να ζητήσεις τη βοήθεια ενός ειδικού.
