Προ ολίγων εβδοµάδων έτυχε να συναντήσω δύο μητέρες πάσχουσες από το προσφιλές πλέον «empty nest syndrome» (σύνδρομο της άδειας φωλιάς). Τις αναγνωρίζεις σχεδόν αμέσως. Από το αδιόρατα μελαγχολικό βλέμμα που συνοδεύει το πανηγυρικό «Ο γιος μου πέρασε στο Τμήμα Βιολογίας στην Κρήτη» ή «Η μικρή ξεκινάει τον άλλο μήνα μεταπτυχιακό στην Ιστορία της Τέχνης στο Λονδίνο». Η πρώτη, μάλιστα, που ήταν επιπλέον και διαζευγμένη (οπότε, υποθέτω, η φωλιά έχασκε ακόμη πιο άδεια), μου εξομολογήθηκε: «Δεν ξέρω πώς θα είναι η ζωή μου από εδώ και πέρα».
Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ένιωσα να συμπάσχω περισσότερο με τα δύο παιδιά που ετοίμαζαν βαλίτσα για την Κρήτη και το Λονδίνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μια δημογραφική ομάδα που βιώνει στη Δύση τις πλέον βίαιες ψυχικές αναταράξεις (πόσω μάλλον στη μνημονιακή Ελλάδα). Δεν είναι, βεβαίως, μόνο εκείνοι που φεύγουν (αυτοί είναι, άλλωστε, οι πιο τυχεροί). Είναι και εκείνοι που παραμένουν ή επιστρέφουν ανόρεχτα στο πατρικό σπίτι.
Οι σύγχρονοι νεαροί ενήλικοι βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο κινδύνους. Ο πρώτος είναι σαφώς η υπερπροστασία. Αυτή η υπερπροστασία «σιγοντάρεται» αμετροεπώς από τη σύγχρονη τεχνολογία. Σήμερα νιώθεις την καυτή ανάσα των Γεννητόρων σου σε κάθε σου βήμα. Προσωπικώς, θυμάμαι να επικοινωνώ με τους δικούς μου κάθε Πέμπτη, στις 8 το βράδυ, στο κοινόχρηστο τηλέφωνο του campus, κάπου στα σκωτσέζικα Lowlands, όπου είχα την τύχη να φοιτώ στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Στο πρόσφατο βιβλίο της, «Πώς να μεγαλώνεις έναν ενήλικο» η Τζούλι Λίθκοτ-Χέιμς, υπογραμμίζει ότι o υπεργονεϊσμός δεν απειλεί απλώς τις επαγγελματικές προοπτικές του (μεγάλου) παιδιού, αλλά επιφέρει και τεράστιες ψυχολογικές βλάβες. Ένας ερευνητής, μάλιστα, σε Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών στο Λος Άντζελες, διαπίστωσε ότι «τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους σε ευκατάστατους εφήβους και νέους ενηλίκους είναι ίδια με τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους που βιώνουν οι φυλακισμένοι έφηβοι».
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι, στον αντίποδα, η συνειδητή «εγκατάλειψη».
Σύμφωνα με το αμερικανικό «Time», στην προσπάθεια ακριβώς να μην πέσουν στην παγίδα του υπεργονεϊσμού, οι γονείς στις ΗΠΑ έχουν εσχάτως την τάση να απομακρύνονται οικειοθελώς από τα ενήλικα παιδιά τους. έτσι δεν παίρνουν χαμπάρι ότι η 19χρονη κόρη τους πάσχει από νευρική ανορεξία παρά μόνον όταν «πατώνει» στους βαθμούς του πρώτου εξαμήνου, ενώ δεν αντιλαμβάνονται ότι ο 23χρονος γιος κατατρύχεται από πάσης φύσεως αγχώδεις διαταραχές παρά μόνον όταν δουν το συρτάρι του τιγκαρισμένο στα αγχολυτικά.
Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που τα αμερικανικά πανεπιστήμια παλεύουν πλέον να επαναπροσελκύσουν το υποτονικό γονεϊκό ενδιαφέρον, να «κατευθύνουν τις μαμάδες και τους μπαμπάδες σε μια σωστή μορφή υποστηρικτικού ρόλου».
Ίσως, λένε οι ειδικοί, η λύση να βρίσκεται κάπου στη μέση. Η Μαμά και ο Μπαμπάς πρέπει να αποδεχτούν ότι έχουν να κάνουν με έναν άγουρο ενήλικο με αυξημένες ανάγκες (που πρέπει να γίνει 25 χρόνων για να φθάσει στη συναισθηματική ωριμότητα). Αλλά και ότι οι ίδιοι δεν είναι οι εφ’ όρου ζωής χορηγοί, σοφέρ, ψυχοθεραπευτές του κ.ο.κ. Ούτε κάθε μέρα στυμμένη πορτοκαλάδα ούτε κάθε μέρα άστρωτο το οικογενειακό τραπέζι. Ούτε αχαλίνωτο babysitting ούτε ηθελημένη παραμέληση.
Γράφει η Λένα Παπαδημητρίου
