Όταν έγινα μητέρα, και τα παιδιά μου άρχισαν να μεγαλώνουν, αποφάσισα ότι δεν θα προσπαθήσω να τους επιβάλλω απόψεις, γούστα, επιλογές, δρόμους ζωής κτλ, ότι θα βάλω μεν όρια αλλά δεν θα τα «πνίξω» στα “μη”. Ωραίες αποφάσεις, υπέροχες θεωρίες, ακούγονται και ψυχολογικά και παιδαγωγικά και πολιτικά ορθές, όλα καλά… Διάβασα τόνους τόμων, συζήτησα, ρώτησα, «έμαθα» ένα σωρό πράγματα. Όσο δε ήμουν άτεκνη η ίδια, έκανα και μικρές διαλέξεις σε φίλους γονείς για το πώς πρέπει να μεγαλώνουν τα παιδιά τους (σύνδρομο που το βλέπει κανείς σε αρκετούς άτεκνους ή/και άκρως εγκεφαλικούς ανθρώπους που πιστεύουν στις θεωρίες και στους κανόνες).
Όταν όμως φτάσεις να κάνεις παιδιά, όλα αλλάζουν. Οι περισσότεροι άνθρωποι που γνωρίζω έρχονται σε απίστευτες αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις: από τη μία οι υπέροχες θεωρίες και αποφάσεις τις οποίες υπηρετούν, από την άλλη οι καταβολές τους (κοσμοθεωρίες, πεποιθήσεις άκριτες, προσωπικότητα), το κρυφτούλι που τους παίζει το υποσυνείδητό τους, οι επιταγές της κοινωνίας, οι συμβουλές των «ειδικών», η διαβρωτική επίδραση του σχολείου… Μένει κανείς, λοιπόν, ενώπιος ενωπίω με τον εαυτό του και το παιδί του, τον καθρέφτη του, και καλείται να συνάψει μία σχέση μαζί του. Ναι, αλλά το παιδί δεν είναι μόνο καθρέφτης μας, είναι και ένας ξεχωριστός άνθρωπος, μία ξεχωριστή ψυχή με το δικό της «πρόγραμμα», τη δική της ιστορία, το δικό της προορισμό, τα δικά της μαθήματα ζωής. Και πάλι, ωραίο αυτό – στα λόγια, στη θεωρία.
Όλα πάνε θαυμάσια μέχρι την ώρα που το παιδί αρχίζει να θέλει πράγματα που αντιτίθενται στις δικές σου επιλογές (αυτό αρχίζει να συμβαίνει κι από πολύ μικρή ηλικία, μόνο που δεν το πολυπροσέχουμε!). Πιστεύεις, ας πούμε, στη μη-βία (και το εφαρμόζεις), αλλά το παιδί σου γουστάρει να παίζει με όπλα και σπαθιά. Και καλά εσύ δεν του αγοράζεις όπλα και σπαθιά, αλλά όλο και θα βρεθούν φίλοι και συγγενείς που θα τα κάνουν δώρο. Και άντε, τα απαγορεύεις (ή τα εξαφανίζεις, ή κάνεις το σχετικό κήρυγμα περί πολέμου, μη-βίας, κτλ κτλ). Δεν μπορεί, κάπου θα τα βρει! Εκτός από τα όπλα υπάρχουν και τα τέρατα (από τρανσφόρμερς, παλιά τα πόκεμον, μέχρι γκορμίττι), και εκτός από τις μπάρμπι υπάρχουν πλείστα όσα κοριτσίστικα παιχνίδια που προάγουν τρόπους ζωής με τους οποίους μπορεί κάποιος να μην συμφωνεί… Για να μην πω για τα διάφορα πάσης φύσεως/μεγέθους/λειτουργίας ηλεκτρονικά…
Δεν είναι μόνο τα παιχνίδια, φυσικά. Τι γίνεται με τη μουσική; Μεγαλώνεις το παιδί σου με κλασική μουσική και τα συναφή, και στην τρίτη δημοτικού θέλει Στικούδη. Περνάς μία ζωή αντιπαθώντας το ποδόσφαιρο και σκεπτόμενη ένα πιο εγκεφαλικό άθλημα, και έρχεται ο γιος σου και δεν μιλάει για τίποτα άλλο! Μεγαλώνεις το παιδί σου με εκδρομές και εξερευνήσεις στη φύση, και στην πέμπτη δημοτικού ζητάει τζανκ φουντ (και συνεχίζει και αργότερα!). Διαβάζεις στα παιδιά σου «υψηλή λογοτεχνία», και έρχονται σπίτι τρελαμένα με τους “Αγώνες Πείνας»… Η λίστα δεν έχει τέλος. Είναι προσωπική, φυσικά, γιατί τα γούστα και τα πιστεύω του καθενός είναι προσωπικά, αλλά υπάρχει.
Για μένα ήθελε κότσια να αποδεχτώ κάποια από τα παραπάνω, και άλλα ακόμα που δεν ξέρω εάν έχει νόημα να αναφέρω (είναι πολλά!). Νιώθω να αμφισβητούνται οι αξίες μου, οι αξίες στις οποίες βάσισα (και βασίζω) τη ζωή μου, αξίες με τις οποίες έχω ταυτιστεί. Αυτό με ξεβολεύει (η πιο ήπια λέξη που μπορώ να χρησιμοποιήσω). Ίσως, σκέφτομαι, δεν βοηθάει και πολύ το να ταυτίζεσαι – με οτιδήποτε…
Θεωρώ για παράδειγμα ότι η μουσική είναι εκ των ων ουκ άνευ για την καλλιέργεια του ανθρώπου, αλλά τα παιδιά μου βαριούνται να μελετήσουν.
Προσπαθώ να μεγαλώνω τα παιδιά μου για να έχουν λόγο και φωνή, να έχουν άποψη, επιλογές, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και να είναι όσο το δυνατόν πιο ελεύθερα να ακολουθούν τις επιλογές τους, με μόνο την απολύτως αναγκαία παρέμβαση (για λόγους προστασίας) από μένα.
Προσπαθώ να σέβομαι τις επιλογές τους, κι ας ξεβολεύομαι. Από την άλλη όμως τους δίνω όλα αυτά τα ερεθίσματα που νιώθω ότι εξευγενίζουν την ψυχή τους και τους κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Τώρα, αντιδρούν, θέλουν να πειραματιστούν με δικές τους μουσικές, με άλλα ακούσματα, είναι στη φύση τους να κάνουν “ίου” στην πρόταση “πάμε στο μουσείο;”. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσω να τα μπολιάζω με ό,τι καλύτερο μπορώ, με έναν έμμεσο τρόπο. Γιατί ξέρω – κι από τον εαυτό μου όταν ήμουν παιδί – πως απ’ όσα κάνεις, δείχνεις και λες, τίποτα δεν πάει χαμένο. Ή καλύτερα, σίγουρα κάτι μένει.
*Εμπνευσμένο από κείμενο που διαβάσαμε στο motheringdays.blogspot.gr και μας οδήγησε σε ένα όμορφο θέμα.
