Πριν λίγες μέρες ( κι ενώ το αποφεύγω σκοπίμως) έκανα το λάθος να εκφράσω την προσωπική μου άποψη πάνω σε κάποιο παιδαγωγικό θέμα σε ένα site που διαχειρίζονται και γράφουν τις απόψεις τους μανούλες, νέες και μη. Διάβασα το θέμα που είχε τεθεί, και σκέφτηκα πως θα βοηθούσε η άποψη ενός επαγγελματία, που έχει σπουδάσει το αντικείμενο, ασχολείται ενεργά με αυτό τόσο ερευνητικά όσο και πρακτικά, κάθε μέρα εδώ κι αρκετά χρόνια. Λάθος.
Η επίθεση που δέχθηκα ήταν ακαριαία. Κι ενώ τα μέλη του υποστήριζαν πως το site δημιουργήθηκε για να ενημερώνονται οι γονείς και να ανταλλάσσουν απόψεις, τελικά θυμήθηκα πως αυτά τα site έχουν παγιωμένες απόψεις κι ακολουθούν ευλαβικά συγκεκριμένες παιδαγωγικές θεωρίες. Συμφωνώ, πως με βάση κάποια/ες θεωρία/ες ξεκινάς το παιδαγωγικό σου έργο ή το γονεϊκό, αντίστοιχα. Ωστόσο, ας σταθούμε ένα λεπτό κι ας αναλογιστούμε πως τις θεωρίες αυτές τις έφτιαξαν άνθρωποι, και μάλιστα τις περισσότερες πριν πολλά χρόνια. Κάποιες από αυτές εξελίχθηκαν, κάποιες όχι. Άλλες βρίσκουν εφαρμογή στο σύγχρονο παιδαγωγικό σύστημα, άλλες όχι. Ο άνθρωπος όμως εξελίσσεσαι, το ίδιο κι ο εγκέφαλός του, επομένως, το ίδιο κι ο τρόπος που μεγαλώνει κι αναπτύσσεται. Άρα, και ο τρόπος που διαπαιδαγωγείται. Λογικό κι αναγκαίο επακόλουθο, να εξελίσσονται, να αλλάζουν ή να εγκαταλείπονται διάφορες παιδαγωγικές θεωρίες.
Δεν υπάρχουν αυθεντίες σε κανέναν τομέα, κανένα κλάδο. Μαθηματικοί γρίφοι εκατοντάδων ετών πλέον λύνονται από 17χρονα παιδιά του δημόσιου σχολείου και οι νευροεπιστήμες κάθε χρόνο μας παρουσιάζουν και μια καινούρια λειτουργία του εγκεφάλου που ανακάλυψαν- δεν την εφηύραν, προϋπήρχε, απλά τώρα ανακαλύφθηκε. Οπότε μπορεί κανείς να φανταστεί τι δε γνωρίζουμε ακόμη για τον ανθρώπινο εγκέφαλο και πόσο πολύ όλες αυτές οι ανακαλύψεις θα επηρεάσουν και τις παιδαγωγικές κι εκπαιδευτικές μεθόδους.
Οι γονείς πλέον ενημερώνονται (ας είναι καλά το ίντερνετ). Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται (ας είναι καλά η τσέπη τους).
Επομένως, γιατί αυτός ο πόλεμος μεταξύ γονέων κι εκπαιδευτικών;
Ποιος κερδίζει από αυτόν; Οι γονείς επιμένουν στις άκαμπτες απόψεις τους (που συχνά είναι απόρροια σύγχρονων αυθεντιών) ενώ οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν τις παγιωμένες θεωρίες τους (που έμαθαν στην σχολή). Και ξέρετε ποιο είναι το αστείο;
Ότι οι περισσότεροι γονείς δεν έχουν υπάρξει σε μια τάξη με 25 παιδιά με διαφορετικές ανάγκες για να καταλάβουν πως εκ των πραγμάτων δε γίνεται να ασχοληθείς ατομικά με κάθε παιδί κάθε λεπτό της ώρας ενώ οι εκπαιδευτικοί φοβούνται ή διστάζουν να ζητήσουν την συνεργασία των γονέων ώστε να προκύψει πιο εξατομικευμένη διδασκαλία. Και οι δύο πλευρές, ωστόσο, επιθυμούν το ίδιο πράγμα: την πρόοδο των παιδιών μέσα από κλίμα αγάπης. Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις κι από τις δύο πλευρές, και προς το καλό και προς το άσχημο. Όμως ας παραδεχτούμε πως χρειάζεται ανοιχτό μυαλό κι όχι παγιωμένες τακτικές ή προκαταλήψεις.
Για κάποια χρόνια, τα πρώτα που ξεκίνησα να δουλεύω, ακολουθούσα μία συγκεκριμένη θεωρία στην τάξη, επειδή ο δημιουργός της θεωρείται ένα είδος αυθεντίας (αρκετοί θα είστε υποψιασμένοι σε ποιον αναφέρομαι καθώς είναι «τάση» σε αρκετά πανεπιστημιακά ιδρύματα). Μέχρι που μια μέρα ξύπνησα και σκέφτηκα: αν επαναλάμβανα εγώ τα πειράματα που είχε κάνει αυτή η αυθεντία, στους μαθητές μου, θα έβρισκα τα ίδια αποτελέσματα;
Μοιράστηκα την ιδέα μου με δύο συναδέλφους κι αποφασίσαμε να φτιάξουμε τις συνθήκες ώστε να επαναλάβουμε ακριβώς το ίδιο πείραμα και να δούμε τι αποτελέσματα θα έχει.
Μαντέψατε; Τα αποτελέσματα ήταν διαφορετικά. Τα 4χρονα και 5χρονα παιδιά μου, είχαν, κατά την αυθεντία, κατακτήσει έννοιες που αποδίδονται σε μεγαλύτερα παιδιά από άποψη ηλικίας. Ένιωσα φανταστικά! Ήμουν τόσο καλή δασκάλα που τα παιδιά μου έγιναν μεγαλοφυΐες! Αλλά τα ίδια αποτελέσματα είχαν και οι δύο συνάδελφοι. Οπότε αναρωτιόμουν αν ήμασταν και οι τρεις τόσο καλές ή το νησί που εργαζόμασταν έβγαζε μόνο Αϊνστάιν!
Φυσικά, η αλήθεια είναι μόνο μία, πως μέσα στα χρόνια εξελίχθηκε ο εγκέφαλος των παιδιών κι άλλαξαν και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα από τα πειράματα.
Το 1960 ένα 5χρονο παιδί μπορούσε με ευκολία να κυνηγάει μια μπάλα και να παίζει μήλα, τώρα μπορεί να θυμάται τον 6ψηφιο κωδικό του τηλεφώνου μου, να το ξεκλειδώνει και να βγάζει φωτογραφίες τους φίλους του ή να ανοίγει κάποια εφαρμογή για να ακούσει μουσική ή να παίξει. Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα.
Επομένως, όλα είναι ρευστά. Στην έρευνα έχω μάθει να μη δέχομαι τίποτα ως δεδομένο γιατί πάντα θα έρθει κάτι καινούριο να το ανατρέψει. Βαδίζεις σε βήματα παλιά και δοκιμασμένα αλλά είσαι έτοιμος να χαράξεις νέα μέσα από τον πειραματισμό και τη νέα γνώση.
Γονιέ, την επόμενη φορά που θα σκεφτείς να μειώσεις τον εκπαιδευτικό του παιδιού σου και τις γνώσεις του, σκέψου πως αυτός ο άνθρωπος δε βρέθηκε τυχαία σε αυτήν την θέση. Επέλεξε αυτήν την δουλειά γιατί αγαπά τα παιδιά, αγαπά το παιδί σου και θέλει να το δει να προοδεύει και για τον σκοπό αυτό κάνει ό,τι περνά από το χέρι του. Αν έχει λιγότερο θα το δώσει όλο κι αν έχει περισσότερο θα το δώσει όλο. Αλλά σε κάθε περίπτωση θέλει και θα το δώσει όλο.
Εκπαιδευτικέ- Παιδαγωγέ, πριν έρθεις σε μία ακόμη αντιπαράθεση με κάποιον γονιό, σκέψου πως ο καθένας τους κουβαλά μια απίστευτη ευθύνη κι ένα τρομερό άγχος για το αν είναι καλός γονιός κι αν προσφέρει στο παιδί του το καλύτερο. Διαβεβαίωσέ τον ότι κάνει καλή δουλειά και με την μεταξύ σας συνεργασία το παιδί του θα πάρει το καλύτερο κι από τους δυο σας.
Αν έρθουμε λίγο πιο κοντά, θα δούμε θεαματικά αποτελέσματα.
Όσον αφορά τον 4χρονο μαθητή μου που ξεκλείδωσε το κινητό μου, άνοιξε την αντίστοιχη εφαρμογή, έβγαλε φωτογραφίες όλη την τάξη (είμαι πανέμορφη όταν κόβω αποκριάτικες μάσκες), πήρε την γιαγιά του τηλέφωνο (η οποία πολύ χάρηκε!) και το ξανακλείδωσε αφού έκλεισε σωστά όλες τις εφαρμογές.
Για ένα πράγμα του έκανα παρατήρηση: που δε με ρώτησε πρώτα πριν πάρει στα χέρια του το κινητό μου!
Η απάντηση; “Κυρία, ήθελα να σου κάνω έκπληξη γιατί εσύ μας βγάζεις συνέχεια φωτογραφίες και τις βλέπουμε μετά όλοι μαζί, ενώ εσύ δε σε βλέπεις σε καμιά!».
Όχι, πείτε μου, αν αυτό δεν είναι ενσυναίσθηση από την ηλικία των τεσσάρων, τότε τι είναι;
