Αυτή είναι η ερώτηση που μία 8χρονη έκανε στη μαμά της με αφορμή την αντιμετώπιση που είχε από τη γιαγιά της όταν είπε μια «κακιά» λέξη. Πόσες φορές έχετε βρεθεί σε αυτή την άβολη θέση να εξηγήσετε στο παιδί σας κάτι φαινομενικά δύσκολο; Είναι μία συνθήκη που βιώνουν πολλοί γονείς. Κάπως έτσι γεννήθηκε και η ανάγκη για το βιβλίο «Τι να απαντήσω στο παιδί» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Πρόκειται για έναν οδηγό γονέων για εύκολες και δύσκολες συζητήσεις από τη νηπιακή ηλικία έως την ενηλικίωση από τις Σουζάνα Παπαφάγου (κλινική αναπτυξιακή ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια και ομαδική αναλύτρια) και Πελιώ Παπαδιά (επικοινωνιολόγος και δημοσιογράφος με πολυετή εμπειρία στα θέματα γονεϊκότητας).
Στις σελίδες του βιβλίου συγκέντρωσαν αληθινές ερωτήσεις ενηλίκων που σχετίζονται με παιδιά και ερωτήσεις παιδιών κάθε ηλικίας. Μία από αυτές είναι και αυτή που ξεχωρίσαμε: «Μαμά, τι σημαίνει πουτ@ν@; Και γιατί η γιαγιά μού είπε ότι θα μου βάλει πιπέρι στη γλώσσα και με έδειρε στο χέρι;» Η μαμά, έχοντας μεγαλώσει με μία πολύ συντηρητική οικογένεια, προσπάθησε και έχτισε με την κόρη της μια σχέση εμπιστοσύνης.
Η απάντηση της μαμάς
«Η γιαγιά έχει μεγαλώσει σε άλλες εποχές, είναι πιο συντηρητική από εμάς και οι εμπειρίες της είναι διαφορετικές, Θα φροντίσω μα της μιλήσω. Το ξύλο δεν έχει καμία θέση στην εποχή μας, αλλά οι άνθρωποι που μεγάλωσαν τρώγοντας και δίνοντας ξύλο προκειμένου να τιμωρήσουν/απαγορεύσουν δυσκολεύονται να συμπεριφερθούν αλλιώς. Το ‘πιπέρι στη γλώσσα’ δεν είναι μόνο έκφραση. Είναι ένας τρόπος με τον οποίο στο παρελθόν τιμωρούσαν πράγματι τα παιδιά για τα άσχημα λόγια τους. Φυσικά, είναι ξεπερασμένη τιμωρία και ελπίζω ότι δεν το κάνει κανείς πια. Κάποιοι ίσως το λένε ως απειλή. Στο σπίτι μας, όμως, δε δεχόμαστε απειλές. Όπως σου είπα, θα προσπαθήσω να βάλω όρια στη γιαγιά. Να ξέρεις, πάντως, ότι είσαι σε μία ηλικία που μπορείς να της βάλεις και εσύ τα όριά σου. Θα τη βοηθήσεις να κατανοήσει ότι ενοχλείσαι και δεν αποδέχεσαι αυτόν τον τρόπο αντίδρασης.
Ας πάμε τώρα στη λέξη που δεν ήξερες τι σημαίνει και θύμωσε τη γιαγιά το γεγονός ότι την ξεστόμισες. Όπως ξέρεις, υπάρχουν λέξεις που αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε, γιατί μπορεί να πληγώσουν ή να προσβάλουν τους άλλους. Αυτή είναι μία τέτοια λέξη, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει γυναίκες με αρνητικό τρόπο. Συχνά έχει να κάνει με την κριτική επιλογών τους για τη ζωή και τους συντρόφους τους, διότι κυριολεκτικά «πουτ@ν@» ονομάζεται υποτιμητικά η γυναίκα που πληρώνεται για να εξυπηρετήσει κάποιες αντρικές ανάγκες. Μπορεί κάπου να ακούσεις και την πιο ευγενική, συνώνυμή της, λέξη «πόρνη». Παλαιότερα οι γυναίκες δεν είχαν ίσα δικαιώματα με τους άντρες και όσες έκαναν αυτή τη δουλειά (γιατί και η πορνεία είναι επάγγελμα, είτε από ανάγκη είπε από επιλογή) θεωρούνταν κακές ή ανήθικες. Από παλιά, λοιπόν, κρατάει αυτή η λέξη το αρνητικό της πρόσημο. Σήμερα δε θα έπρεπε καν να υπάρχει λόγος να τη χρησιμοποιούμε. Οπότε δε θα ήθελα να τη λες. Γενικά, υπάρχουν πολλές λέξεις που χρησιμοποιούνταν προσβλητικά στο παρελθόν, ιδιαίτερα για τις γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους, που πρέπει σιγά σιγά να εξαφανιστούν από το λεξιλόγιό μας, γιατί η χρήση τους έκανε πάρα πολύ κακό σε πάρα πολλούς ανθρώπους.
Είναι σημαντικό να κατανοούμε ότι η κριτική της ζωής κάποιου είναι προσωπική και ότι όλοι αξίζουν σεβασμό, ανεξάρτητα από τις επιλογές τους. Καλύτερα να χρησιμοποιούμαι πάντα ευγενικές και όμορφες λέξεις όταν μιλάμε για ή με τους άλλους. Αν ακούσεις κάποια άλλη λέξη που δεν καταλαβαίνεις, μπορείς να έρθεις πάντα σε μένα και θα σου εξηγήσω».
Το tip της Σουζάνας Παπαφάγου και της Πελιώς Παπαδιά
Γενικότερα, είναι χρήσιμο να τονίζεται σε κάθε δυνατή ευκαιρία ότι η χρήση προσβλητικών λέξεων και φράσεων δεν είναι ΠΟΤΕ αποδεκτή και ότι όλοι οι άνθρωποι αξίζουν σεβασμό και καλοσύνη. Αυτό μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει περισσότερη ενσυναίσθηση και να κατανοήσει τη σημασία του σεβασμού προς τον Άλλο -όποιος κι αν είναι αυτός.
Στο βιβλίο θα βρείτε επίσης συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίσετε τη γιαγιά της παραπάνω ιστορίας.
