Η ανατροφή των παιδιών είναι μια από τις πιο δύσκολες, μα και πιο ικανοποιητικές δουλειές στον κόσμο. Είναι όμως εκείνη η αποστολή στη ζωή για την οποία νιώθουμε λιγότερο προετοιμασμένοι.
Αυτές οι 7 συμβουλές για την ανατροφή των παιδιών μπορούν να μας βοηθήσουν να γίνουμε καλύτεροι γονείς.
1. Ενισχύουμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας
Τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν την αίσθηση του εαυτού τους από μωρά όταν βλέπουν τον εαυτό τους μέσα από τα μάτια των γονιών τους. Ο τόνος της φωνής σας, η γλώσσα του σώματός σας και κάθε σας έκφραση απορροφώνται από τα παιδιά σας. Τα λόγια και οι πράξεις μας επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή τους περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Επιβραβεύοντας τα επιτεύγματα, όσο μικρά κι αν είναι, τα κάνουμε να νιώσουν περήφανα. Το να τοὺς επιτρέπουμε να κάνουν μόνα τους πράγματα είναι κομβικής σημασίας για την αυτοπεποίθηση τους. Αντίθετα, τα υποτιμητικά σχόλια ή η δυσμενής σύγκριση ενός παιδιού με κάποιο άλλο κάνουν τα παιδιά να νιώθουν άχρηστα. Σχόλια όπως «τι χαζό ήταν αυτό που έκανες» ή «φέρεσαι πιο ανώριμα και από τον μικρό σου αδελφό!» προκαλούν μεγάλη ζημιά στον ψυχισμό ενός παιδιού.
Έτσι, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τις λέξεις μας και να δείχνουμε πραγματική συμπόνια στα παιδιά. Τα παιδιά θα πρέπει να ξέρουν πως τους επιτρέπεται να να κάνουν λάθη και πως δεν σταματάμε ποτέ να τα αγαπάμε ακόμα και όταν κάνουν λάθη.
2. Προσέχουμε και τα καλά που κάνουν, όχι μόνο τα λάθη τους
Ναι, είναι αλήθεια, πως μες στην ημέρα αντιδρούμε δεκάδες φορές στο λάθος, αλλά δεν επαινούμε σχεδόν ποτέ το σωστό. Οι επικρίσεις αναβλύζουν αβίαστα, αλλά όχι τα κοπλιμέντα. Πώς θα νιώθαμε όμως ακόμα και εμείς, ως ενήλικες, μ’ ένα προϊστάμενο που μας καλεί στο γραφείο του μόνο για τα λάθη μας;
Η πιο αποτελεσματική προσέγγιση είναι να επαινούμε τα παιδιά όταν να κάνουν κάτι σωστό: «Έστρωσες το κρεβάτι σου χωρίς να σου ζητηθεί – αυτό είναι καταπληκτικό!» ή «Σε έβλεπα να παίζεις με την αδελφή σου και ήσουν πολύ υπομονετική». Αυτές οι δηλώσεις θα ενθαρρύνουν περισσότερο την καλή συμπεριφορά μακροπρόθεσμα από ό,τι οι επαναλαμβανόμενες επιπλήξεις.
Φροντίστε να βρίσκετε κάτι για να επαινείτε κάθε μέρα. Να είστε γενναιόδωροι με τις ανταμοιβές – η αγάπη σας, οι αγκαλιές και τα κομπλιμέντα μπορούν να κάνουν θαύματα και συχνά είναι αρκετή ανταμοιβή. Σύντομα θα διαπιστώσετε ότι «καλλιεργείτε» περισσότερο τη συμπεριφορά που θα θέλατε να δείτε.
3. Θέτουμε σωστά τα όρια και παραμένουμε συνεπείς σε αυτά
Η πειθαρχία είναι απαραίτητη σε κάθε οικογένεια. Ο στόχος της πειθαρχίας είναι να βοηθήσει τα παιδιά να επιλέξουν αποδεκτές συμπεριφορές και να μάθουν αυτοέλεγχο. Μπορεί να δοκιμάζουν τα όρια που τους θέτουμε, αλλά χρειάζονται αυτά τα όρια για να εξελιχθούν σε υπεύθυνους ενήλικες.
Η θέσπιση κανόνων στο σπίτι βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν τις προσδοκίες μας και να αναπτύξουν αυτοέλεγχο. Ένας κανόνας μπορεί να είναι ότι απαγορεύεται η τηλεόραση μέχρι να τελειώσει το διάβασμα για το σχολείο.
Αν τυχόν παραβεί τον κανόνα το παιδί θα ήταν καλό να το προειδοποιήσουμε πριν επιβάλουμε την τιμωρία μας, ώστε να του δώσουμε το περιθώριο να διορθώσει τη συμπεριφορά του. Όμως, είναι λάθος να μην επιβάλλουμε συνέπειες. Δεν μπορεί τη μία μέρα να συμπεριφερόμαστε με τον έναν τρόπο και την άλλη με τον άλλον.
4. Βρίσκουμε χρόνο για τα παιδιά μας
Είναι πια τόσο δύσκολο για τους γονείς και τα παιδιά να κάτσουν μαζί για ένα οικογενειακό γεύμα, πόσο μάλλον να περάσουν ποιοτικό χρόνο. Αλλά πιθανώς δεν υπάρχει τίποτα που θα ήθελαν περισσότερο τα παιδιά. Μικρές λύσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλα αποτελέσματα. Μπορούμε για παράδειγμα να σηκωθούμε 10 λεπτά νωρίτερα το πρωί ώστε να φάμε πρωινό με το παιδί ή να αφήσουμε τα πιάτα στο νεροχύτη προκειμένου να κάνουμε μια βόλτα μετά το δείπνο. Τα παιδιά που δεν παίρνουν την προσοχή που θέλουν από τους γονείς τους συχνά παραφέρονται επειδή νιώθουν πως έτσι θα τα προσέξουν.
Το κάθε σπίτι μπορεί να θεσπίσει τις δικές του τελετουργίες. Μπορούμε π.χ. να δημιουργήσουμε μια «ξεχωριστή βραδιά» κάθε εβδομάδα και να κάνουμε όλοι μαζί κάτι που θα επιλέξουμε, μπορεί αυτή η μέρα να οριστεί ως «οικογενειακή» ώστε όλοι να ρυθμίζουμε ανάλογα το πρόγραμμα μας (ιδίως όταν έχουμε εφήβους). Επίσης ένα άλλο tip είναι να καθιερώσουμε και χαριτωμένους τρόπους να επικοινωνούμε μαζί τους, όπως να αφήνουμε σημειώματα στο γραφείο τους ή κάπου αλλού.
Αλλά κι εμείς ως γονείς δεν θα πρέπει να νιώθουμε διαρκώς άγχος και ενοχές, γιατί η αλήθεια είναι πως τα παιδιά θυμούνται ακόμα και την παραμικρή κίνηση μας.
5. Φροντίζουμε, όσο μπορούμε, να είμαστε και οι ίδιοι ένα καλό πρότυπο
Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν πολλά για το πώς να συμπεριφέρονται παρακολουθώντας τους γονείς τους. Όσο πιο μικρά είναι, τόσο περισσότερα στοιχεία παίρνουν από εμάς. Πριν λοιπόν ξεσπάσουμε μπροστά στο παιδί, αξίζει να σκεφτούμε το εξής: Θέλουμε να συμπεριφέρεται έτσι το παιδί μας όταν θυμώνει; Εξάλλου, πρέπει να θυμόμαστε πως τα παιδιά μας παρακολουθούν συνεχώς.
Άρα, πρέπει να γίνουμε το πρότυπο του ανθρώπου που θέλουμε να έχουν τα παιδιά μας. Πώς θα μάθει ένα παιδί την ανιδιοτελή συμπεριφορά αν εμείς δεν είμαστε έτσι; Αν εμείς δεν λέμε «ευχαριστώ», δεν κάνουμε κοπλιμέντο πώς περιμένουμε κάτι αντίστοιχο για τα παιδιά;
Δεν μπορείτε να περιμένετε από τα παιδιά να κάνουν τα πάντα απλώς επειδή εσείς, ως γονέας, «το λέτε». Θέλουν και αξίζουν εξηγήσεις όπως και οι ενήλικες. Αν δεν αφιερώνουμε χρόνο για να εξηγήσουμε, τα παιδιά θα αρχίσουν να αναρωτιούνται για τις αξίες και τα κίνητρά μας και για το αν έχουν κάποια βάση. Οι γονείς που επιχειρηματολογούν με τα παιδιά τους, τους επιτρέπουν να καταλάβουν και να μάθουν με έναν μη επικριτικό τρόπο.
Έτσι, το πρώτο βήμα είναι να κάνουμε σαφείς τις προσδοκίες μας. Αν προκύψει κάποιο πρόβλημα θα πρέπει να τους εξηγήσουμε τι πήγε λάθος και να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας σχετικά με αυτό. Έπειτα θα πρέπει να καλέσουμε το παιδί να πει την άποψη του, αλλά και τις ιδέες του για τον τρόπο που πρέπει να διορθωθεί η κατάσταση. Πάντα διαπραγματευόμαστε και συζητάμε και τις λύσεις που έχουν προτείνει τα παιδιά.
6. Πρώτη προτεραιότητα η επικοινωνία
Δεν μπορούμε βέβαια να περιμένουμε από τα παιδιά να κάνουν τα πάντα απλώς επειδή εμείς, ως γονείς, «το λέμε». Τα παιδιά θέλουν και αξίζουν εξηγήσεις όπως και οι ενήλικες. Αν δεν αφιερώνουμε χρόνο για να εξηγήσουμε, τα παιδιά θα αρχίσουν να αναρωτιούνται για τις αξίες και τα κίνητρά μας και για το αν έχουν κάποια βάση. Οι γονείς που προβάλλουν επιχειρήματα στα παιδιά τους, τους επιτρέπουν να καταλάβουν και να μάθουν με έναν μη επικριτικό τρόπο. Επιπλέον, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στις προτάσεις του παιδιού και να τις συζητάμε μαζί του, τα παιδιά έχουν ανάγκη να δουν στην πράξη ότι τα συμπεριλαμβάνουμε και ακούμε πραγματικά όσα έχουν να μας πουν.
7. Ας το παραδεχτούμε: κανείς δεν είναι τέλειος γονιός
Όσο πιο γρήγορα αποδεχθούμε ότι δεν είμαστε τέλειοι γονείς και ούτε θα γίνουμε, τόσο πιο ελεύθεροι θα νιώσουμε. Όπως όλοι έτσι κι εμείς έχουμε δυνατά σημεία και αδυναμίες. Και είναι καλό να τα γνωρίζουμε για να ζητάμε βοήθεια εκεί που ξέρουμε ότι δεν είμαστε πολύ καλοί και να έχουμε το νου μας για το αν τυχόν κάνουμε κάποιοι λάθος. Η παραδοχή προφανώς δεν μας απαλλάσσει από την προσπάθεια να βελτιωνόμαστε, αλλά μας απαλλάσσει από τις ατέρμονες ενοχές.
Επίσης, είναι σημαντικό όταν νιώθουμε εξαντλημένοι να παίρνουμε τον χώρο και τον χρόνο που χρειαζόμαστε για να επανέλθουμε. Πρέπει να είμαστε επιεικείς και με τους άλλους, μα και με εμάς.
