Οι θέσεις εργασίας στους τομείς STEM αυξάνονται ραγδαία και μάλιστα αναμένεται να αυξηθούν παγκοσμίως. Μόνο στις ΗΠΑ, το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ, ή 34,9 εκατομμύρια άνθρωποι, απασχολούνται σε επαγγέλματα STEM.1 Επιπλέον, οι θέσεις εργασίας STEM αναμένεται να αυξηθούν κατά σχεδόν 11% από τώρα έως το 2031.2
Ωστόσο, παρά την αύξηση αυτή ο αριθμός των γυναικών σε θέσεις STEM εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά σε σχέση με τους άνδρες, καθώς μόνο το 18% των γυναικών κατέχει αυτές τις θέσεις εργασίας.1
Αυτή η ανισότητα μπορεί να σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο τα κορίτσια ήδη από το δημοτικό σχολείο βλέπουν τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους όσον αφορά το STEM, λένε οι ερευνητές της Ruling Our eXperiences (ROX), μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας που ενδυναμώνει τα νεαρά κορίτσια στις τάξεις 5 έως 12. Ο μύθος ότι τα κορίτσια δεν έχουν «ταλέντο» στα μαθηματικά, τη φυσική, τη χημεία, τη μηχανική κ.ά. έχει καλλιεργηθεί τεχνηέντως επί αιώνες και βέβαια είναι πολύ δύσκολο να απαλλαγεί κανείς από αυτόν μέσα σε λίγα χρόνια. Είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στο συλλογικό ασυνείδητο που ακόμα και εμείς οι ίδιοι μπορεί να ρίχνουμε αυτή τη σκιά, άθελά μας στα παιδιά.
Η μελέτη της ROX τιτλοφορείται “The Girls’ Index” και εξετάζει τις εμπειρίες, τις συμπεριφορές και τις φιλοδοξίες των κοριτσιών. Τα ευρήματα είναι ζοφερά όσον αφορά τα κορίτσια και τη σταδιοδρομία στα STEM. Παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τους τομείς STEM, η εμπιστοσύνη των κοριτσιών στις ικανότητές τους μειώνεται. Μόνο το 59% αισθάνεται ότι είναι ικανό στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες -όταν το 2017 το ποσοστό έφτανε το 73%! Ενώ το 58% των κοριτσιών του λυκείου πιστεύουν ότι δεν είναι αρκετά έξυπνες για να ακολουθήσουν τη δουλειά των ονείρων τους, όταν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 46% το 2017.
Μα τι συμβαίνει; «Δεν έχει να κάνει με τις ικανότητες», λέει η Lisa Hinkelman, PhD, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της ROX και συγγραφέας του βιβλίου The Girls’ Index. «Έχει να κάνει με την αντίληψη και την αυτοπεποίθηση. Τα κορίτσια εσωτερικεύουν μηνύματα από την κοινωνία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ακόμη και από καλοπροαίρετους ενήλικες που υπονομεύουν διακριτικά, αλλά επίμονα, την πίστη τους στις ικανότητές τους στα STEM. Πρέπει να πλοηγηθούν μέσα σε ένα ναρκοπέδιο κοινωνικών πιέσεων, μάλιστα το 89% να αναφέρει ότι δέχεται πίεση να προσαρμοστούν σε συγκεκριμένους ρόλους και στερεότυπα».
Γιατί η αυτοπεποίθηση παίζει κομβικό ρόλο
Ο τρόπος που αισθάνονται τα κορίτσια επιδεινώνεται από την έλλειψη ορατών προτύπων στο STEM και τα επίμονα στερεότυπα σχετικά με το ποιος «ανήκει» και ποιος όχι σε αυτούς τους τομείς, λέει η Δρ Hinkelman. «Ακόμη και όταν τα κορίτσια [διαπρέπουν] ακαδημαϊκά στα μαθηματικά και τις επιστήμες, συχνά δεν ενθαρρύνονται να δουν τον εαυτό τους ως μελλοντικούς ηγέτες STEM».
Το ζήτημα είναι ότι ενώ το ενδιαφέρον των κοριτσιών για το STEM αυξάνεται, η πίστη τους στην ικανότητά τους να πετύχουν σε αυτούς τους τομείς συρρικνώνεται, λέει η ίδια. «Αυτή η αποσύνδεση δεν είναι μόνο προσωπικό ζήτημα των κοριτσιών – είναι μια κοινωνική απώλεια. Κινδυνεύουμε να χάσουμε μια γενιά καινοτόμων στοχαστών και λύσεων προβλημάτων, απλώς και μόνο επειδή δεν πιστεύουν ότι είναι αρκετά έξυπνες».
Η Dr. Hinkelman επισημαίνει ότι χρειάζεται μια πολύπλευρη προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτού του θέματος που απομακρύνει τα κορίτσια από μια βασική πηγή εργασίας. «Πρέπει να εργαστούμε ενεργά για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα υπονομευτικά μηνύματα, να παρέχουμε θετικά και ποικίλα πρότυπα STEM και να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα όπου τα κορίτσια θα νιώθουν την άνεση να εξερευνήσουν, να πειραματιστούν και ναι, ακόμη και να αποτύχουν και να μάθουν από αυτές τις αποτυχίες στα θέματα STEM. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την αφήγηση γύρω από το τι σημαίνει να είσαι καλός στα STEM, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη, την περιέργεια και την επιμονή αντί για την έμφυτη ικανότητα».
Γιατί τα κορίτσια ΠΡΕΠΕΙ να ασχοληθούν με τα STEM
Τα κορίτσια που ακολουθούν καριέρα σε τομείς STEM αποκτούν οικονομική ανεξαρτησία, δύναμη και ισχύ, λέει η Tara Chklovski, πρώην αεροδιαστημική μηχανικός και ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της Technovation, μιας παγκόσμιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης για την εκπαίδευση στην τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτά τα «όπλα» είναι ζωτικής σημασίας για να ακουστεί η φωνή τους και να πάρουν μέρος στη λήψη αποφάσεων στην οικογένειά τους, την κοινότητα, τον εργασιακό χώρο και τη χώρα τους.
«Ειδικότερα, οι τεχνολογικές σταδιοδρομίες παρέχουν μεγαλύτερη οικονομική σταθερότητα και οικονομική ανθεκτικότητα», λέει η Chklovski, επισημαίνοντας ότι μπορούν να κερδίσουν δύο έως έξι φορές περισσότερα σε μια θέση εργασίας STEM από ό,τι σε αυτές στον τομέα των υπηρεσιών. «Για να μην αναφέρουμε ότι πολλά από αυτά που χρησιμοποιούμε σήμερα σχεδιάστηκαν μέσω των τομέων STEM, οπότε η διασφάλιση ότι οι γυναίκες έχουν ίση φωνή στο σχεδιασμό συστημάτων, εργαλείων και προϊόντων θα διασφαλίσει ότι αυτά τα συστήματα, τα εργαλεία και τα προϊόντα θα έχουν τα συμφέροντά τους για το 50% του πληθυσμού», προσθέτει η Chklovski.θα έχουν τα συμφέροντά τους για το 50% του πληθυσμού», προσθέτει η Chklovski.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Η πρώτη επαφή της κόρης μας με τα STEM ξεκινά από το σπίτι, και μάλιστα νωρίς, λέει η Tina McNutt, διευθύντρια προγράμματος με το Mentees on the Move, ένα πρόγραμμα καθοδήγησης STEM στο Community Partners στη Νότιο Φλόριντα. Προτείνει λοιπόν τη δημιουργία ευκαιριών από νωρίς για την προώθηση της νοοτροπίας STEM.
«Ακριβώς όπως δίνουμε μια κούκλα στα μικρά κορίτσια μας, μπορούμε να τους δώσουμε ευκαιρίες στο STEM–κατασκευάζοντας πράγματα, δημιουργώντας και επιλύοντας προβλήματα», εξηγεί. «Κάντε πρακτικές δραστηριότητες που βοηθούν τα κορίτσια να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, να δημιουργήσουν ιδέες και να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων».
Η προώθηση του ενδιαφέροντος ενός κοριτσιού για τα STEM αφορά επίσης κάτι περισσότερο από το να την ενθαρρύνετε να της αρέσουν τα μαθηματικά ή οι επιστήμες, λέει η Dr. Hinkelman. Προτείνει τις ακόλουθες λοιπόν συμβουλές για τους γονείς:
-Καταρρίψτε τα στερεότυπα: Αμφισβητήστε κατά μέτωπο τα στερεότυπα των φύλων, λέει. «Ξεκαθαρίστε ότι τα STEM δεν είναι μόνο για τα αγόρια. Αναζητήστε ενεργά και αναδείξτε επιτυχημένες γυναίκες στα STEM που αλλάζουν τον κόσμο. Κάντε αυτά τα πρότυπα τακτικά μέρος των συζητήσεων, της κατανάλωσης μέσων ενημέρωσης και των αναγνωστικών επιλογών της οικογένειάς σας».
-Βοηθήστε την κόρη σας να κατανοήσει ότι οι δεξιότητες καλλιεργούνται: Δώστε στην κόρη σας να καταλάβει ότι οι δεξιότητες STEM καλλιεργούνται μέσω της προσπάθειας και της μάθησης, δεν πρόκειται για «έμφυτο ταλέντο». Και συνεχίζει: «Επιβραβεύστε την πρόοδό της, την προθυμία της να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, ακόμα και τις αποτυχίες της. Να θυμάστε ότι η αποτυχία είναι απλώς ένα σκαλοπάτι προς την επιτυχία όσον αφορά τα STEM».
-«Ζωντανέψτε» τα STEM: Συνδέστε τα STEM με την επίλυση πραγματικών προβλημάτων, προτείνει η Dr. Hinkelman. «Η έρευνά μας δείχνει ότι το 86% των κοριτσιών επιθυμούν καριέρες που βοηθούν τους άλλους. Δείξτε στην κόρη σας πώς το STEM επηρεάζει άμεσα τις ζωές των ανθρώπων και επιλύει παγκόσμιες προκλήσεις».
-Πάρτε τα πράγματα στα χέρια σας: Παρέχετε πολλές ευκαιρίες για πρακτικές εμπειρίες STEM, λέει η ίδια. Αυτό θα μπορούσε να είναι κατασκηνώσεις κωδικοποίησης, επιστημονικές εκθέσεις, έργα DIY στο σπίτι ή ακόμη και απλά πειράματα στην κουζίνα.
-Χτίστε την αυτοπεποίθησή της συνολικά: Η έρευνα δείχνει ότι τα κορίτσια με αυτοπεποίθηση είναι 20% πιο πιθανό να σκεφτούν καριέρες STEM, λέει. «Αλλά η αυτοπεποίθηση δεν αφορά μόνο τις δεξιότητες STEM – είναι το να βλέπει τον εαυτό του ως ικανό σε όλους τους τομείς της ζωής. Ενθαρρύνετέ την να αναλαμβάνει προκλήσεις, να εκφράζει τις ιδέες της και να βλέπει τον εαυτό της ως λύτη προβλημάτων και καινοτόμο».
-Δημιουργήστε ένα δίκτυο υποστήριξης: Αναζητήστε προγράμματα καθοδήγησης, λέσχες STEM ή διαδικτυακές κοινότητες όπου η κόρη σας μπορεί να πάρει πρακτικές συμβουλές και να συμμετέχει σε μαθήματα και δραστηριότητες.
«Να θυμάστε ότι ο ρόλος σας δεν είναι μόνο να την καθοδηγήσετε προς τα STEM», λέει η Δρ Hinkelman. «Είναι να τη βοηθήσετε να δει τον εαυτό της ως κάποιον που ανήκει σε αυτούς τους τομείς – [κάποιον] που μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά και έχει τη δύναμη να διαμορφώσει το μέλλον μέσω των STEM».
