Ο Μελένιος της Ντενεκεδούπολης της αγαπημένης μας Ευγενίας Φακίνου παρουσιάζεται 50 χρόνια μετά σε μια νέα θεατρική διασκευή που θέτει το παιδί στο κέντρο της δράσης, στηριζόμενη στη διάδραση και στις αρχές του εκπαιδευτικού δράματος.
Η παράσταση «Ντενεκεδούπολη ξανά! Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου» παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και φέρνει τα παιδιά σε επαφή με πανάρχαια απλά παιχνίδια, χωρίς κουμπιά, διαδίκτυο και υπολογιστές. Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος και η Ευγενία Φακίνου συγκλίνουν σήμερα στις αξίες του σεβασμού για τα παιδιά και της αγάπης για τα απλά και χειροποίητα υλικά. Μαζί, μιλούν για νοήματα επίκαιρα όσο ποτέ: για τη δημοκρατία, τα δικαιώματα του παιδιού, την προσωπική εξέλιξη, τη μετανάστευση, την εξουσία του μεγάλου προς τον μικρό. Με τη μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου ζωντανά επί σκηνής, με ηχητικά τοπία από αυτοσχέδια κρουστά και με γνωστά και άγνωστα μουσικά όργανα.
Η σκηνοθέτις της παράστασης και καλλιτεχνική διευθύντρια, Χρύσα Διαμαντοπούλου, που είναι ειδικευμένη στο Θέατρο στην Εκπαίδευση, μίλησε στο TheMamagers.gr για την παράσταση που θα απολαύσουμε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, για τα νοήματα της Ντενεκεδούπολης αλλά και για την πολιτεία που ελπίζει να ζήσουν όλα τα παιδιά του κόσμου.
Όταν οι γονείς σκεφτόμαστε “Ντενεκεδούπολη” πάντα μουρμουράμε “είσαι ωραία καλή”! Ποια είναι η δική σας προσέγγιση όσον αφορά στην ιστορία του έργου, τη μουσική και τα τενεκεδάκια-ήρωες στη μεταφορά του αγαπημένου έργου της Ευγενίας Φακίνου;
Η δική μου γενιά μεγάλωσε με τη Ντενεκεδούπολη της Ευγενίας Φακίνου. Γεννήθηκα το 1976, μετά την πτώση της δικτατορίας και θυμάμαι πολύ ζωντανά τον πατέρα μου με τρεμάμενη πάντα φωνή να μου διαβάζει τις ιστορίες της Ντενεκεδούπολης ξανά και ξανά και να τραγουδάμε στο πικ απ ή στο κασετόφωνο του αυτοκινήτου τις υπέροχες μουσικές του Γιάννη Μαρκόπουλου. Ήταν η εποχή που οι μεγάλοι πίστευαν και οι μικροί ένιωθαν πως τα πράγματα θα πάνε μόνο καλύτερα. Πως η κοινωνία μας θα προχωρήσει με στέρεα βήματα προς τα εμπρός. Διαψευστήκαμε. Σήμερα, 50 χρόνια μετά την πρώτη παράσταση της Ντενεκεδούπολης, το όνειρο για μία πολιτεία που η δημοκρατία, η ανεξαρτησία και η ελευθερία αποτελούν αξίες αδιαπραγμάτευτες, φαίνεται ξανά να αποτελεί, για τη δική μου γενιά, ουτοπία. Σήμερα περισσότερο από ποτέ νιώθω ότι έχουμε την υποχρέωση αλλά και την ανάγκη να μιλήσουμε στις νέες γενιές για μία κοινωνία όπως την ονειρευόμαστε, όπου οι άνθρωποι θα είναι ίσοι και ελεύθεροι, θα έχουν το δικαίωμα να ονειρεύονται, η φαντασία και οι τέχνες, η παιδεία και η υγεία, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι και η ελευθερία του Τύπου θα είναι δικαιώματα αναφαίρετα. Ακολουθώντας τη φιλοσοφία της Ευγενίας Φακίνου, στην παράστασή μας τα απλά υλικά γίνονται φορείς υψηλών ιδεών και νοημάτων. Η μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου παίζεται και τραγουδιέται ζωντανά από τους ηθοποιούς, που είναι ταυτόχρονα και εμψυχωτές κούκλας.
Αν παρατηρήσεις ένα παιδί πολύ γρήγορα καταλαβαίνεις ότι ο τρόπος για να ανακαλύψει τον κόσμο είναι ακριβώς αυτός, μέσα από τα αντικείμενα!
Το αντικειμενοθέατρο είναι ίσως ο πιο άμεσος και βιωματικός τρόπος για να μάθουν τα παιδιά την αξία του απλού (μέσα από τα ντενεκεδάκια) αλλά και για να μεταφερθούν σε αυτά (από τα θέματα που διαπραγματεύεται) σημαντικά μηνύματα όπως η δημοκρατία, η μετανάστευση, η εξουσία του μεγάλου προς τον μικρό. Στη θεατρική διασκευή σας στο έργο «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου» που εστιάζετε εσείς;
Αν παρατηρήσεις ένα παιδί πολύ γρήγορα καταλαβαίνεις ότι ο τρόπος για να ανακαλύψει τον κόσμο είναι ακριβώς αυτός, μέσα από τα αντικείμενα! Έτσι ένα κουκλάκι-ζωάκι αποκτάει ανθρώπινη φωνή, ένα καπάκι το ίδιο, ένα κουτάλι ή ένα καλαμάκι… Το παιδί επιστρατεύει κάθε αντικείμενο που βρίσκεται μπροστά του προκειμένου να δημιουργήσει μία ιστορία, που θα το βοηθήσει να εξερευνήσει και να κατανοήσει καλύτερα τον κόσμο γύρω του. Το αντικειμενοθέατρο της Ευγενίας Φακίνου είναι ιδιοφυές γιατί κάνει ακριβώς αυτό. Με υλικά χρηστικά, απλά και καθημερινά, με βαθιά πολιτική ματιά, μιλάει στα παιδιά για ζητήματα και αξίες, που μέχρι τότε θαρρείς πως απασχολούσαν μόνον τους ενήλικες! Οικειοποιήθηκε δηλαδή τον τρόπο και τα εργαλεία που τα ίδια τα παιδιά χρησιμοποιούν για να τους μιλήσει για αξίες αδιαπραγμάτευτες, όπως είναι η ελευθερία, η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η μετανάστευση, η εξουσία του μεγάλου προς τον μικρό. Μεγάλη πρωτοπορία και συγκλονιστική σύλληψη με βαθύ περιεχόμενο, σε μία μεταπολιτευτική Ελλάδα που δονείται. Η ιδέα της Ντενεκεδούπολης και η υλοποίηση από την ίδια την Φακίνου σπάνε κόκκαλα. Θυμάμαι την ατμόσφαιρα. Την έχω ρουφήξει μέχρι το μεδούλι. Στη νέα θεατρική διασκευή που έχουμε δημιουργήσει μαζί με τη συνεργάτιδά μου, θεατροπαιδαγωγό, Φλώρα Σπύρου ακολουθούμε τον κεντρικό άξονα της ιστορίας, το πνεύμα και το ύφος της κυρίας Φακίνου, φωτίζοντας στιγμές και πρόσωπα της ιστορίας στο σήμερα.
Η Ντενεκεδούπολη είναι για εμένα η πολιτεία που οφείλουμε στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας να παλεύουμε για να δημιουργήσουμε.
Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε αυτό το τόσο εμβληματικό έργο;
Κάθε φορά αυτό που με κινεί για να επιλέξω μία ιστορία είναι ο θεματικός άξονας. Γιατί θα ήθελα να μιλήσουμε σήμερα στα παιδιά μέσα από μία ιστορία; Γιατί οι παραστάσεις του Μικρού Νότου δεν είναι μόνο ψυχαγωγικές αλλά και βαθιά εκπαιδευτικές. 12 χρόνια ενεργής και αδιάλειπτης παρουσίας μας στα σχολεία, σε στενή συνεργασία με τους νηπιαγωγούς και τους εκπαιδευτικούς αλλά και τους γονείς, είμαστε υπερήφανοι για το μικρό λιθαράκι που βάζουμε στην εκπαίδευση των παιδιών μας. Από την εμπειρία μας βλέπουμε ότι τα παιδιά δεν προτιμούν μία… ασυνήθιστη ιστορία αλλά μία ιστορία φτιαγμένη από αγνά υλικά, μία ιστορία που τα σέβεται και τα συμπεριλαμβάνει και που τελικά μιλάει απευθείας στην καρδιά τους,. Η Ντενεκεδούπολη είναι για εμένα η πολιτεία που οφείλουμε στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας να παλεύουμε για να δημιουργήσουμε. Τίποτα δεν έχει αλλάξει 50 χρόνια μετά. Ως πολίτες συνεχίζουμε να τρεφόμαστε με φόβο, να ζούμε ανασφαλείς μέσα σε ένα κράτος που συρρικνώνει και καταπιέζει, που εξαπατά και αφήνει εκτεθειμένο τον πολίτη του. Τίποτα πια δεν φαίνεται να είναι αυτονόητο. Το σύνθημα Ψωμί Παιδεία Ελευθερία αντηχεί και σήμερα στα αφτιά μας φριχτά επίκαιρο. Ως μητέρα, ως καλλιτέχνις, ως πολίτης αυτής της χώρας συνειδητά επιλέγω να μιλώ για ζητήματα και αξίες αδιαπραγμάτευτες, που αποτελούν τη βάση για κάθε δημοκρατία. Η Ευγενία Φακίνου και ο Μικρός Νότος συγκλίνουν σήμερα στις αξίες του σεβασμού για τα παιδιά και της αγάπης για τα απλά και χειροποίητα υλικά. Μαζί, μιλάμε για νοήματα επίκαιρα όσο ποτέ: για τη δημοκρατία, τα δικαιώματα του παιδιού, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την προσωπική εξέλιξη…
Πως καταφέρνετε να περιγράψετε όλα αυτά που έχουν νόημα σήμερα μέσα από μια αισιόδοξη οπτική αλλά και την μαγεία των ηρώων;
Με γνώση, με σεβασμό, με ευθύνη, με αγάπη, με εμπειρία, με αγνά χειροποίητα υλικά, με συνεργάτες που μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες και το ίδιο μεράκι. Αυτά είναι μερικά από τα μυστικά υλικά της «συνταγής» μας. Ο Μελένιος, η Μηλίτσα, ο Σαρδέλας, ο Καλαμάρης, ο Βουτυρένιος και όλη η παρέα είναι σε πολύ καλά χέρια. Στα χέρια της θεατρικής ομάδας Μικρός Νότος, που τόσο γενναιόδωρα εμπιστεύθηκε η Ευγενία Φακίνου 45 χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση της παράστασης «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου». Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου προς τη Ντενεκεδούπολη είναι μία αλληγορία προς την ενηλικίωση. Ο ήρωάς μας, ένας σύγχρονος Οδυσσέας, διψασμένος για γνώση και αληθινή ζωή αφήνει πίσω του μία ανούσια καθημερινότητα και ρίχνεται με θάρρος, πείσμα, γενναιότητα και ανοιχτή καρδιά στην περιπέτεια αναζητώντας έναν κόσμο ελεύθερο, δίκαιο, με αξίες που μοιάζουν να έχουν χαθεί.
Η παράσταση θα είναι και για μικρούς και για μεγάλους θεατές;
Το θέατρο για παιδιά απαιτεί όλα τα υλικά που απαιτεί μία παράσταση, γιατί όπως συνηθίζω να λέω, το θέατρο είναι ένα. Ίδιος σεβασμός, ίδια ποιότητα δουλειάς. Η ευθύνη των δημιουργών που ασχολούνται με το θέατρο για παιδιά είναι μεγάλη και οφείλουν να την αντιληφθούν και να την αναλάβουν. Η παράστασή μας «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου» της Ευγενίας Φακίνου, όπως όλες οι παραστάσεις μας, απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους θεατές. Δεν θα σταματήσουμε να λέμε πως ένας από τους στόχους της θεατρικής ομάδας Μικρός Νότος είναι να δημιουργούμε παραστάσεις-εμπειρίες που μοιράζονται παιδιά με τους γονείς τους προκειμένου να μπει ο σπόρος για ανοιχτές συζητήσεις και μοίρασμα συναισθημάτων.
Με συγκινούν πολλές στιγμές του έργου. Αν θα έπρεπε να διαλέξω, θα πω τη στιγμή του αποχαιρετισμού του Μελένιου με τη μαμά του λίγο πριν ξεκινήσει για το μεγάλο ταξίδι.
Ποια στιγμή του έργου ή ποια ατάκα από το έργο είναι αυτή που σας εκφράζει ή σας συγκινεί περισσότερο;
Με συγκινούν πολλές στιγμές του έργου… Στην πραγματικότητα με συγκινεί όλο το έργο. Αν θα έπρεπε να διαλέξω, θα πω τη στιγμή του αποχαιρετισμού του Μελένιου με τη μαμά του λίγο πριν ξεκινήσει για το μεγάλο ταξίδι αλλά και τα πρώτα λόγια του Μελένιου στον εαυτό του όταν μένει μόνος του «μπροστά δεν ξέρω τι θα βρω μα πίσω δε γυρίζω». Ο Μελένιος μου θυμίζει πολύ τα νιάτα μου! Το πείσμα του, τα μετρημένα λόγια του, η περιέργειά του και η αναζήτηση του ωραίου είναι τα νεανικά χαρακτηριστικά του που με συγκινούν βαθιά. Όμως, μάλλον λόγω της …σοφίας μου και όχι βέβαια της ηλικίας μου!!! (γελάει) με τραντάζουν τα λόγια του Γερο-Καλαμάρη όταν λέει στον Μελένιο «όλη μου η ζωή για ένα όνειρο».
Μετά την παράσταση πιστεύετε ότι τα παιδιά θα θέλουν να ασχοληθούν με τη δική τους κατασκευή… της Ντενεκεδούπολης;
Ελπίζω και εύχομαι τα παιδιά μας σήμερα να κατασκευάσουν τα δικά τους ντενεκεδάκια έτσι όπως τα φαντάζονται να ζουν στη Ντενεκεδούπολη και στο μέλλον να ασχοληθούν πιο συνειδητά και πιο αποτελεσματικά από ό,τι έκαναν οι προηγούμενες γενιές προκειμένου να δημιουργήσουν μία πολιτεία έτσι όπως αξίζει σε κάθε πολίτη της. Γιατί και η πιο ιδανική πολιτεία δεν μπορεί να παραμείνει για πολύ ιδανική, χωρίς τη συνεχή φροντίδα, την δια βίου μάθηση και τη διαρκή αφύπνιση των πολιτών της.
Info: «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου» είναι το τέταρτο έργο από τη σειρά «Ντενεκεδούπολη», που παρουσιάστηκε από το αντικειμενοθέατρο της Ευγενίας Φακίνου, το 1979. Η Ντενεκεδούπολη παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1975, λίγο μετά την πτώση της Χούντας. Συνολικά γράφτηκαν 5 έργα (Ντενεκεδούπολη, Στο Κουρδιστάν, Ξύπνα Ντενεκεδούπολη, Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου, Ο κύριος Ουλτραμέρ ). Η τελευταία τους παράσταση ήταν το 1982. Στα χρόνια που μεσολάβησαν υπήρξαν μόνο 3 επαγγελματικές θεατρικές διασκευές (Θεατρικό Εργαστήρι Θεσ/νίκης, Θεσσαλικό Θέατρο, ΚΘΒΕ) και αναρίθμητες παρουσιάσεις σε πόλεις, χωριά και γειτονιές, από δασκάλους, νηπιαγωγούς, ερασιτεχνικές ομάδες πολιτιστικών και φοιτητικών συλλόγων. Κατασκευές από ευτελή υλικά, συντονισμός κίνησης – λόγου, παιχνίδια με τη δύναμη να ξεδιπλώσουν ιστορίες με χαρά, προσφέρουν σε πλήθος ανθρώπων τις πρώτες ύλες για να περιγράψουν όλα εκείνα που έχουν νόημα.
Η Χρύσα Διαμαντοπούλου είναι ηθοποιός/σκηνοθέτις & καλλιτεχνική διευθύντρια της θεατρικής ομάδας “Μικρός Νότος”, που για 13η συνεχή χρονιά σχεδιάζει, οργανώνει και υλοποιεί διαδραστικές παραστάσεις για παιδιά, εφήβους και ενήλικο κοινό. Πτυχιούχος Ψυχολογίας (ΕΚΠΑ) με σπουδές Υποκριτικής στην Σχολή Αθηνών Γιώργου Θεοδοσιάδη και μεταπτυχιακό στο Λονδίνο στη σύνθεση κειμένου & στη σκηνοθεσία στη R.A.D.A & στο King’s College μαθήτευσε δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους, όπως ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ο Τάσος Μπαντής, ο Βίκος Ναχμίας κ.ά.
Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ευαγγελίου
